Измерение артериального давления

TOSHKENT DAVLAT STOMATOLOGIYA INSTITUTI

Kafedra: Biofizika va tibbiyotda

axborot texnologiyalari

Fan: Biofizika

Assistent: Xodjayeva

Diyora

Zuxriddinovna

© VIG pr.

Mavzu: N.Korotkov usulida qon bosimini o’lchashni fizikaviy asoslarini o’rganish.

Tayanch iboralar: Qon bosimi, sistolik bosim, diastolik bosim, sfigmomanometr yoki sfigmotonometr, fonendoskop.

© VIG pr.

Tomirdagi qon bosimini o‘lchashning usullari

• To‘g‘ridan – to‘g‘ri qon tomiriga igna kiritib, ignani ikkinchi tomonini rezina naycha bilan monometrga ulab o‘lchash usuli. Yirik qon tomiriga ingichka katetr (ingichka poleetilen naycha) kiritib uni ikkinchi uchini monometrga ulab, bosimni o‘lchash usuli. Korotkov usuli- Klinikada qo‘llaniladigan, qon chiqarmasdan, qon bosimini o‘lchash usuli
• To‘g‘ridan – to‘g‘ri qon tomiriga igna kiritib, ignani ikkinchi tomonini rezina naycha bilan monometrga ulab o‘lchash usuli.
• Yirik qon tomiriga ingichka katetr (ingichka poleetilen naycha) kiritib uni ikkinchi uchini monometrga ulab, bosimni o‘lchash usuli.
• Korotkov usuli- Klinikada qo‘llaniladigan, qon chiqarmasdan, qon bosimini o‘lchash usuli

Qon bosimini o‘lchovchi zamonaviy asboblar

N.Korotkov usulida qon bosimini o‘lchovchi asboblar

Sfigmomanometr yoki sfigmotonometr, fonendoskop

N.Korotkov usulida qon bosimini o‘lchach

Bu usul bilan o‘lchangan qon bosimi arteriyadagi qon bosimiga yaqin. O‘lchashlar yelka arteriyasining tirsakdan yuqori qismida olib boriladi.

Manjeta (g‘ilofga joylashtirilgan rezina kamera) o‘sha qismiga o‘raladi. Keyin noksimon havo haydagich yordamida manjetada kerakli bosim hosil qilinadi. Bu bosimning kattaligi monometrda kuzatiladi.

N.Korotkov usulida qon bosimini o‘lchach

N. Korotkov usuli, manjeta bilan siqilgan arteriyadan qon oqayotganda hosil bo‘ladigan tovushlarni eshitishga asoslangandir.

Arteriya to‘la berkilganda hech qanday tovush eshitilmaydi. Manjetadagi havo sekin pasaytirilganda esa tonlar eshitiladi. Bu tonlar arteriyaning va arteriya devorlarining vebratsiyasidan kelib chiqadi.

N.Korotkov usulida qon bosimini o‘lchach

Arteriyadagi birinchi ton, bosimning maksimal qiymatiga to‘g‘ri keladi va sistolik bosim deyladi.

Keyinchalik manjetadagi bosim kamaygan sari shovqinlar oldin ko‘payib, so‘ng pasayadi va yana tonlar eshitiladi. Tonlarning qattiqligi pasayadi va nihoyat yo‘qoladi. Shu vaqtdagi bosim diastolik bosim deyiladi.

Arterial bosimni o‘lchaydigan qurilmaning tuzilishi:

M – manjeta

N - havo haydagich

T – simobli manometr, ya’ni sfigm о manometr yoki

membranali manometr– sfigmotonometrdan iborat

TEXNIK XAVFSIZLIK BO‘YICHA KO‘RSATMALAR:

1. Sistemadagi bosimni 260 mm. sim. ust.dan oshirib yuborish taqiqlanadi. Bu holat asbobdagi simobni filtr orqali tashqariga chiqarib yuborishi mumkin.

2. Asbobni mustaqil tuzatish man qilinadi.

Ish tartibi:

1. Qo‘lning tirsakdan yuqori qismiga manjetani aylantirilib o‘raladi va ilmoq bilan mahkamlab qo‘yiladi.

2. Noksimon havo yuboruvchi yordamida manjetaga havo yuboriladi va asbobda 160 – 180 mm sim. ust. teng bo‘lgan bosim hosil qilinadi.

3. Fonendoskop membranasini tirsak o‘ymasidagi arteriyaga qo‘yiladi.

4. Noksimon havo yuboruvchi vintini ochib, bosim sekin kamaytiriladi (o‘lchami uchun yetarli tezlik olinadi). Shu bilan bir vaqtda fonendoskopdan tovush eshitilib turiladi.

Ish tartibi:

5. Birinchi tonning hosil bo‘lishi bilan ( qon siqilgan arteriyadan o‘tadi) manometrning shu nuqtasi belgilanadi, bu sistolik bosim – Ps bo‘ladi.

6. Keyingi bosim tushishida asbobda oxirgi tovush (ton) belgilanadi. Bu diastolik bosim Pd bo‘ladi. Olingan Ps va Pd bosimlar jadvalga kiritiladi. (Jadval ilovada keltirilgan)

7. Manjetadagi qolgan havoni tez chiqarib yuborish uchun mufta ajratib yuboriladi.

8. Tajriba uch marta takrorlanadi.

JADVAL:

Natijani quyidagi ko’rinishda yozing:

Nisbiy xatoliklarni quyidagi formula asosida hisoblang:

Mavzu bo’yicha nazorat savollari:

1. Qanday bosim sistolik bosim deyiladi?

2. Qanday bosim diastolik bosim deyiladi?

3. Pul’s to‘lqini deb nimaga aytiladi? Pul’s to‘lqini tezligi nimaga bog’liq?

4. Qonning kinetik energiyasi nimaga teng va u nimaga sarflanadi?

5. Qonning potensial energiyasi nimaga teng va u nimaga sarflanadi?

6. Yurakning ishi nimaga teng?

7. Yurakning quvvati qanday ifodalanadi?

8. Qon bosimini aniqlashning qanday usullarni bilasiz?

9. Fonendoskopning tuzilishini tushuntiring.

10. Ish tartibini gapirib bering.

11. Sun’iy qon aylanish sistemasini, uning ishlash prinsipini gapirib bering.

Venn diagrammasi bo’yicha tahlil:

SISTOLIK BOSIM

Qon

bosimining yuqori ko’rsatkichi (birinchi ton)

DIASTOLIK BOSIM:

Qon bosimining pastki ko’rsatkichi

(oxirgi ton)

UMUMIY TOMONLARI

Qon bosimining ko’rsatkich-lari

SFIGM О MANOMETR

SFIGMOTONOMETR

UMUMIY TOMONLARI

Venn diagrammasi bo’yicha o’quv topshirig’ini bajaring

FONENDOSKOP

STETOSKOP

UMUMIY TOMONLARI

O’quv topshirig’i:

MONOMETR

TONOMETR

UMUMIY TOMONLARI

O’quv topshirig’i:

P=13 kPa

V=60 ml

Ƿ=1,05*10^3 kg/m^3

v=0,5 m/s

Yuqorida keltirilgan kattaliklar uchun, tinch holatda yurakning bir marta qisqarishida bajargan ishni toping.

Yurakning 1 s da o’rtacha bir marta qisqaradi deb hisoblab, bir sutka davomida yurakning bajargan ishini toping.

Agar sistola davomiyligi t=0,3 s ekani hisobga olinsa, yurakning bir marta qiqarishdagi quvvatini toping.

Izoh: Mavzu bo’yicha ma’ruza darsida kerakli formula va ma’lumotlar berilgan.

Test savollari :

1. Sistolik bosim deb …………. а ytiladi. Nuqtalatr o’rniga mos jumlani tanlang.

а) yurak klapanlarini berkitib bosim hosil qilishiga

b) yurakning chap qorinchasi bo’shashgandagi bosimga

d) yurak chap qorinchasi qisqargandagi bosimga

e) yurak qorinchalari qisqargandagi bosimga

2.Diastolik bosim deb .......... а ytiladi. Nuqtalatr o’rniga mos jumlani tanlang.

а) yurak klapanlarini bekitib bosim hosil qilishiga

b) yurakning chap qorinchasi bo’shashgandagi bosimga

d) yurak chap qorinchasi qisqargandagi bosimga

e) yurak bo’lmachalarining bo’shashgandagi bosimga

Test savollari :

3. Yurak 0,3 s da 1 J ga teng ish bajarsa, Vt (Vatt) larda ifodalangan

yurakning quvvatini а nuqlang.

а) 3,3 b) 0,3 d) 10 e) 0,1

4. Qon а ylanishining ekvivalent elektrik sxemasida to’g’rilagich

nima vazifasini bajaradi?

а) yurak klapani b) yurak d) ао rta e) а rteriya

5. Qon а ylanishining ekvivalent elektrik sxemasida rezistr nima vazifasini bajaradi?

а) qon tomir sistemasi b) а rteriya d) vena e) ао rta

6. Т inch h о latda yurakning bir marta qisqarishida bajargan ishi son jihatdan necha Joul?

а) 1 b) 0,5 d) 1,5 e) 2

Test savollari :

7. Qon а ylanishining elektr modeli qanday elementlardan tashkil topgan?

а) e.yu.k. manbaidan b) kuchaytirgichdan d) kondensatordan

e) to’g’rilagichdan f) tranzistordan g) R

8. То vushni eshitish а sbobi qanday ataladi?

а) sfigmotonometr b) stetoskop d) fonendoskop e) stalogmometr

9. Qon bosimini а niqlash usullarini ko’rsating.

а) Stoks b) K о r о tkov d) monometrli igna e) kateterizasiya

10.Sun’iy qon а ylanish а pp а rati nimalardan tashkil topgan?

а) kuchaytirgichlardan b)fiziologik blokdan

d)kislorod ballonidan e) nasoslar sistemasidan