Қазақстанда тың және тыңайған жерлерді игеру

Қазақстанда тың және тыңайған жерлерді игеру

Сабақтың мақсаттары

Білімділік: Тың игеру саясатының ерекшеліктері, оныңтабыстары мен зардаптары және Қазақстан халқыныңдемографиялық жағдайына әсері туралы білім қалыптастыру.

Дамытушылық: Оқушылардың ойлау, топпен жұмысістеу, өз бетінше қорытынды жасай білу қабілеттеріндамыта отырып, оқушы бойындағы шығармашылық, ізденімпаздық қасиеттеріне назар аудару және сабақтагеоргафия пәнінің атлас карталарын пайдалану қабілеттерін дамыту.

Тәрбиелік: Оқушыларды патриоттыққа тәрбиелеу, мәдени құндылықтар мен табиғатты қастерлеуге тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: Жаңа білімді игеру.

Сабақтың типі: География пәнімен кіріктірілген сабақ

Оқыту әдістері: СТО технологиясының стратегиялары.

Оқыту тәсілдері: Ауызша баяндау, көрнекілік, практикалық тәсілдер, картамен жұмыс, тест, жобалау тәсілдері.

Көрнекіліктер: Слайдтар, қосымша деректер, бейнежазбалар, , ҚРсаяси-әкімшілік картасы.

Дидактикалық материалдар: Тесттер, кестелер. 

Сабақтың барысы

І кезең             Қызығушылықты ояту.

Сабақтың тақырыбын анықтау үшін бейне жазба көрсету.

ІІ кезең             Мағынаны тану.

Сабақтың жоспары:

1. Тың игеруге жаппай кірісу.

2. Тыңның алғашқы табыстары.

3. Тың игерудің нәтижелері.

4. Демографиялық ахуалдың күрт өзгеруінің келеңсіз әсерлері.

І кезең(бейне жазбалар мен қосымша деректер)

Осы жоспарға қарап сабақтың мақсаттарын айқындау.

Соғыстан кейінгі жылдарда Қазақ КСР –нің ауылшаруашылық  деңгейі өте төмен жағдайда болды. Ол  халықтың  азыққа  және  өнеркәсіптік  шикізатқа  деген қажеттіліктерін қанағаттандыра алмады. Астық өнімдерінің  тапшылығы айқын көріне бастады. Мәселен ішешудің  жалғыз  жолы – тың және тыңайған жерлердіигеру болды. 

50-жылдардың ортасында Қазақстанның КП ОК-нің бірінші  хатшысы  П.К.Пономаренко болған. (Қосымш адерек оқылады.)

Алғашында П.К.Пономаренконың орынбасары, кейін Қазақстан КП ОК-нің бірінші хатшылық қызметін атқарған Л.И.Брежневтің де аталған  жылдар аясында алатын орны ерекше. 

Тақырыптың  мазмұнын ары қарай ашу сендерге тапсырылады.

ІІ кезең

І топ ІІ топ ІІІ топ

«Тың игеруге жаппай кірісу» «Тыңның алғашқы табыстары» «Тың игерудің нәтижелері»

  Жерімізді ЦЕЛИНА сөзімен түбірлес елді мекеннің болғанын естіп пе едіңдер? – Картадан көрсету («Целиноград» бейне жазбасын көру). Бұрынғы Целиноград пен қазіргі Астана қаласының құрылысында өте  көп  өзгешеліктер  барын көріп тұрған шығарсыңдар. Дегенмен, 50-жылдардың өзінде Целиноград қаласы Қазақ КСР-ндегі алдыңғы қатарлы қалалардың бірі болды. Ыбырай Жақаев туралы қосымша дерек айтылады.Топырақ  эрозиясы  туралы қосымша дерекке кезекберіледі.Тың  игеру  саясаты  демографиялық  жағдайға да әсер етпей қоймады. 

І топ – «Сандық көрсеткіштерге сипаттама бер»

№ Сандық көрсеткіштер сипаттамасы

1 2 млн 1960 жылға дейінгі Қазақстанға келген жалпыхалық саны2 132 мың 1958жылдың соңына дейін Қарағанды облысыТеміртау қаласына келген адам саны3 9 млн. 295 мың 1959 жылғы санақ бойынша Қазақ КСР-індегі халық саны

4 2 млн. 787 мың Қазақ КСР-інде тұратын жергіліктіұлт өкілдерінің саны

5 200 мың 1960 жылдардың  басына дейін  Қытайда тұратын  қазақтардың  Қазақстанға оралған халқының саны

 ІІ топ – Құрастырмалы тест

1. Тың игеру науқанында республиканың ұлттық-демографиялық ерекшеліктері ............................ (ескерілмеді).

2. Жергілікті халықтың ғұрпына, дәстүріне, мәдениескерткішіне ............... (менсінбей қарау) орыналды.

3. Шеттен келгендердің Қазақстан қалаларын жайлапалу жағдайы тек солтүстік өңірлерде ғана емес, ......................... (Шымкент, Жамбыл, Алматының) жәнеөзге қалалардың кәсіпорындары да осылай істеді.

4.1950жылдардың ортасынан бастап Қытай ХалықРеспубликасында тұратын қазақ диаспорасының бірбөлігі ................... (тарихи Отанына оралуға) мүмкіндікалды.

5.Демографиялық ахуалдың............................(орыс тілдітұрғындардың пайдасы

на шешілуі) қазақ тілі мен мәдениетін ауыр жағдайға ұшыратты.

6. Қазақ мектептерінің саны ................ (күрт кеміді).

ІІІ топ – «Пайыздық көрсеткіштерге сипаттама бер»

№ Пайыздық көрсеткіштер Сипаттамасы

1 28% 1939 жылғы республикадағы қала халқының үлесі

2 44% 1959 жылға республикадағы қала халқының үлесі

329%1959жылғы санақ бойынша Қазақстандамекендеген жергілікті халықтың үлесі

4 9,5% 1939-1959 ж.ж. Одақ халқының көбею көрсеткіші

5 52,8% 1939-1959 ж.ж. Қазақ КСР-індегі халқтың көбеюкөрсеткіші.

ІІІ кезең             Ой-толғаныс.

тест шешеді.

 Тест сұрақтары:

1.Тың және тыңайған жерлерді игеру туралы шешім қайжылы қабылданды?

А) 1953 жылы жазда

В) 1954 жылы көктемде

С) 1960 жылы қыста.

2. Топырақ эрозиясының неше түрі болады?

А) 2

В) 3

С) 4.

3. Тың игерушілердің алғашқы баспанасы қандай болды?

А) Тас және ағаш үйлер

В) Палатка, вагондар

С) Жатақхана, жалдамалы баспана.

4. Қазақстанның солтүстік бөлігіндегі топырақжамылғысының түрі қандай?

А) Қара қоңыр топырақты зона

В) Сұр топырақты зона

С) Қара топырақты зона.

5. 1940-1950 жылдардың ішінде Қазақстанда қаншажаңа қала бой көтерді?

А) 15

В) 86

С)  1200.

6. Қазақстанның солтүстік бөлігіндегі негізгішаруашылық түрі:

А) Астық шаруашылығы

В) Мал шаруашылығы

С) Биязы жүнді қой шаруашылығы.

7. Тың игеру барысында 1960 жылдардың басына дейінҚазақстанға қанша адам қоныс аударды?

А) 132 мың

В) 640 мың

С) 2 млн-ғажуық.

8. Қазақстанның солтүстік бөлігінде ең көп және тығызорналасқан халық:

А) Орыстар

В) Қазақтар

С) Поляктар.

9. Республикада жергілікті ұлт өкілдерінің саны 2 млн 787 мыңды құраған санақ қай жылы жүргізілді?

А) 1958 жылы

В) 1959 жылы

С) 1960 жылы

10. Төмендегі облыстардың қатарында%-бен есептегендегі халық ең тығыз орналасқан облыстыбелгіле:

А) Ақмола

В) Қостанай

С) СолтүстікҚазақстан.

Тест жауаптары: 

1.В

2. А

3. В

4.С

5. А

6. А

7. С

8. А

9. В

10. С

Қорытынды.

Бағалау .

Рефлексия – «5 саусақ».

Үй тапсырмасы:тың және тыңайған жерлерді игеру

