Сынак үчүн маалыматтарды эсте сактоонун натыйжалуу ыкмалары
Эгер сиз сынактарды ийгиликтүү тапшыргыңыз келсе, талыкпай иштешиңиз керек. Бул факт. Бирок, жашоодогу бардык нерселер сыяктуу эле, натыйжалуу иштөөнүн ар кандай жолдору жана ийгиликке жетүү үчүн ар кандай ыкмалар бар.
Кантип маалыматты жакшыраак эстеп калуу керек
Сынакка даярдануунун эң туура жолу - бул план түзүү. Эмнени окуй турганыңызды жана окууга канча убакыт керектелет билишиңиз керек. Убактыңыз болсо, даярданууңузду 15 мүнөттүк бөлүктөргө бөлүңүз. Бул мээге маалыматты иштеп чыгуу жана эстеп калуу үчүн жетиштүү убакыт берет. Экзаменге бир күн калганда, сиз өзүңүздүн жазууларыңызды карап чыгып, күчтүү жана алсыз жактарыңызды баалоо үчүн билеттердин ар кандай суроолоруна жооп беришиңиз керек. Төмөндө даярдануу боюнча бир нече жалпы көрсөтмөлөр бар.
Кечиктирүүнү токтотуп, даярдана баштаңыз. Канчалык көп күтсөңүз, ошончолук көп материалды аз убакытта эстеп калышыңыз керек болот. Күнүнө бир сааттан, бара-бара андан көбүрөөктөн иштей баштаңыз. Башталышында кыйыныраак болот, бирок кийин жетишип аласыз.
Окуп-үйрөнүү үчүн эң жакшы убакыт - жатар алдында, анткени сиз уктап кетүүгө жардам бере тургандай чарчадыңыз, бирок акылыңыз маалыматты иштете албай кала турганчалык чарчабаган болосуз.
Суроолорго жооп берүүгө, үйрөнгөнүңүздү айтып берип, бирөөлөрдү үйрөтүүгө көнүгүңүз. Кээ бир адамдар маалыматты үн чыгарып окуу пайдалуу деп эсептешет. Ар бир кадамда материалдын ар бир бөлүгүн канчалык жакшы билгениңизге көңүл буруңуз. Предметтин кайсы бөлүктөрү сизде эң күчтүү жана эң алсыз экенин баамдаңыз.
Окуп-үйрөнүүчү чөйрөнү сүрөттөңүз: негизги идеяны белгилеңиз, сиз материалды жакшы түшүнгөн мисалдарга көңүл буруңуз. Эгерде ал чет тили болсо, жаңы сөздөрдү кагазга жазып чыгыңыз. Чаташкан учурлар болгондо, аларды үн чыгарып айтып, кагазга түшүрүү маанилүү.
Артка кайрылып, өтүлгөн материалды карап чыгыңыз: татаал теманы өздөштүрүү үчүн бир аз убакыт короткондон кийин, артка кайтыңыз жана өзүңүз белгилеген жазууларыңызды кайрадан карап көрүңүз. Алардын кеңири же түшүнүктүү болуусуна жетишиңиз.
Ар кандай маалымат булактарын колдонуңуз. Окуу китептери жана конспекттер эң сонун, бирок алар менен чектелбеңиз. Технологиянын доорунда, ар кандай онлайн-ресурстар эң сонун жана абдан кызыктуу маалыматтарды берет, алар сизге көрсөтмөлүү жана эстеп калууга мүмкүндүк берет.
Ыңгайлуу жумуш ордун уюштуруңуз:
• Алаксытуучу факторлор, оюндар, сыналгы, социалдык тармактар ж.б. болбосун;
• Бардык керектүү маалымат булактары - китептер, жазуулар, ноутбук, смартфон ж.б.бар болсун;
• Жакшы жарыктандыруу, таза аба болсун.
Мээнин пайдалуу аракет коеффициентин (ПАК) жогорулатуу үчүн өзүңүзгө ылайыктуу системаны түзүңүз. Ал төмөнкүлөрдү камтыйт:
• Бардык керектүү материалдар менен ыңгайлуу окуп-үйрөнүү үчүн бөлмө;
• Сабак учурунда окутуучунун айткандарын кунт коюп үйрөнүү;
• билимдерди мыкты өздөштүрүү үчүн зарылдыгына карап блок-схемаларды, диаграммаларды, графиктерди ж.б. колдонуу.
Бул практикаларга көнүү мээнин өндүрүмдүүлүгүн жакшыртууга жана эсте сактоо процессин тездетүүгө жардам берет.
Көп тапшырмалуулуктан четтеңиз
Сабак учурунда студенттин көңүлү белгилүү бир темага гана багытталышы керек. Процесске канчалык көбүрөөк сүңгүп катышсаңыз, маалымат мээңизге ошончолук жакшыраак жетип, ал жерде сакталат. Бирок көп тапшырмалар көңүлдү башка жакка буруп, окуп-үйрөнүү схемаңызды бузат.
Ал эми азыр биз интернет тармактарындагы маалыматтарды тез эсте сактоо үчүн далилденген ыкмаларды сунуштайбыз. Бул ыкмаларды экзамендерге даярданууга чейин окуп-үйрөнгөн жакшы.
Маалыматты эсте сактоо ыкмалары
1. Маалыматты өздөштүрүүнүн SQ3R ыкмасы
SQ3R ыкмасы - бул ыкма окуу процессинде маанилүү маалыматтарды аныктоого жана материалды эстеп калууга жардам берет. SQ3R - бул материалды түшүнүү процессинин беш кадамын билдирген англис тилиндеги сөздөрдүн аббревиатурасы: баалоо, суроо, окуу, эстөө жана сын пикир.
Төмөнкү кадамдарды жасап көрүңүз:
1. Баалоо: китепти дароо толук окугандын ордуна, мазмунун, кириш сөздү, кыскача баяндаманы окуп, сүрөттөргө көңүл буруңуз ж.б. көрүнүктүү учурларды караңыз. Китепте (документте) сиз күткөн маалыматтар камтылганбы же жокпу, баа бериңиз.
2. Суроо: окуп жатканда жооп бере турган суроолорду түзүңүз. Жооптору бар бөлүмдөрдү табыңыз. Андан ары окуу изилдөөгө окшош болот, мындагы суроолор – бул изилдөөнүн максаттары болуп саналат.
3. Окуу: материалды окуп баштаңыз жана максатка багытталган суроолоруңузга жооп издеңиз.
4. Кайталоо: тексттин бир бөлүгүн окугандан кийин, жаңы окугандарыңызды өз сөзүңүз менен кыскача айтып бериңиз. Негизги ойлорду эстеп калууга аракет кылыңыз жана экинчи кадамдагы суроолорго жооп бериңиз.
5. Обзор: бөлүмдү бүтүргөндөн кийин, аны толук түшүнүү үчүн текстти карап чыгыңыз. Сизге керектүү бөлүктөрдү кайра окуп чыгыңыз.
2. “Эффект края” - “Четкинин натыйжасы”
Жакшы структураланган тексттин башталышында же аягында окулган маалыматтар анын ортосуна коюлган маалыматтарга караганда жакшыраак эсте калат. Билеттерге жооп жазууда же маалыматты изилдөөдө муну эстен чыгарбаңыз – текстти «туура» тартипте, эң аз маанилүү бөлүгүн ортосуна жайгаштырыңыз.
3. Убакытты бөлүштүрүү
Бул практика студенттерди акыркы түнү баарын эстеп калууга аракет кылбастан, бүт окуу мезгили бою окууга үндөйт. Ошентип, маалымат акырындык менен бөлүштүрүлөт.
Окуп-үйрөнүү арасындагы интервал мээге идеялардын ортосунда байланыш түзүүгө жана кийинчерээк жеңил эстеп калууга мүмкүн болгон билимдерге таянууга мүмкүндүк берет.
Бул ыкманы колдонуу үчүн, материалды "график" боюнча тыныгуу менен карап көрүңүз:
1-күн: маалыматтарды аудиторияда окуп-үйрөнүңүз.
2-күн: кайрадан карап чыгуу жана текшерүү.
3-күн: кайрадан карап чыгуу жана текшерүү.
Бир аптадан кийин: кайрадан карап чыгуу жана текшерүү.
Эки аптадан кийин: кайрадан карап чыгуу жана текшерүү. Мындай практиканы мүмкүн болушунча эртерээк баштаган жакшы.
Ар бир семестрдин башталышында камтылган материалды карап чыгууга жана текшерүүгө мүмкүн болгон атайын күндөрдү пландаштырыңыз.
Экзамендердин бир-эки айдан кийин болорун билсеңиз дагы, бул сиздин жоопкерчилигиңизди арттырат.
4. Фейнман техникасы
Бул маалыматтарды окуп-үйрөнүүнүн тез ыкмаларынын бири, ал: «Эгер сиз бир нерсени жакшы түшүнгүңүз келсе, аны жөнөкөйлөштүрүп түшүндүрүүгө аракет кылыңыз» деген идеяга негизделген.
Бул өз сөзүбүз менен бир идеяны түшүндүрүүгө аракет кылганда, биз аны алда канча натыйжалуу түшүнөбүз дегенди билдирет. Бул ыкма кантип иштейт:
Өзүңүз окуп-үйрөнүп жаткан теманы (концепцияны) барактын жогору жагына жазыңыз.
• Башка бирөөгө үйрөткөндөй өз сөзүң менен түшүндүр.
• Жазганыңызды карап чыгып, ката кетирген жерлериңизди аныктаңыз. Аларды аныктагандан кийин, жазууларыңызга же материалдарыңызга кайрылып, керектүү жоопту табыңыз.
• Эгер сиз техникалык терминдерди же татаал тилди колдонгон абзацтарыңыз бар болсо, анда билими жок адам да түшүнүшү үчүн бул бөлүмдөрдү кайра жазышыңыз керек.
5. Шпаргалка жазуу
Белгилүү ыкма, бирок ал иштейт жана натыйжалуулугун жоготпойт. Бул сиз кагазга басып чыгарылган же санариптештирилген түрдө болгон маалыматты кол менен кайра жазуудан турат.
Жазып жатып, сиз текстти кайталайсыз жана мээ анын маанилүү бөлүгүн эстеп калат. Бир жолу жетпей калдыбы? Кайра-кайра жазыңыз. Буга сабактын же лекциянын кыскача мазмунун түзүү да кирет – биз аны сабак учурунда, окутуучу маалымат бергенде жазабыз. Сиз окутуучуну угасыз, маалыматты кабылдайсыз жана аны жазып жатканда, мээ айтылгандарды эстеп калуу аракетине караганда алда канча көп иштеп, эстеп калат. Эгерде сиз экзамендерге чейин толук даярданууну кааласаңыз, анда жазууларды алып, билеттердин жоопторун кагазга кол менен жазыңыз.
6. Түстүү коддор
Тексттин чаташкан бөлүктөрү түшүнүүнү жана бүтүндөй концепцияны эстеп калууну кыйындатат. Түстүү жазуу - маалыматты уюштуруунун, аны талдоонун жана эң маанилүү пункттарды аныктоонун динамикалык жолу. Изилдөө түс адамдын эс тутумун жакшыртаарын көрсөттү. Жылуу түстөр (кызыл жана сары) студенттерге мазмунду жакшыраак кабыл алууга жардам бере турган колдоочу жана түрткү берүүчү окуу чөйрөсүн түзө алат. Жылуу түстөр көңүл бурууну жакшыртат жана окууга катышууга түрткү берет:
Негизги ойлорду кызыл түс менен жазыңыз.
Маанилүү маалыматтарды сары түс менен белгилеңиз.
Темаларды түстөрү боюнча иреттеңиз.
Бардык нерсени боёбоңуз - эң маанилүү маалыматтарды гана.
7. Майнд-карталар
Эгер сиз визуалдык кабыл алууда мыкты болсоңуз, акыл картасын (карта разума)түзүп көрүңүз. Мындай карталарды түзүү үчүн программаны колдоно аласыз же өзүңүздүн сүрөтүңүздү тартсаңыз болот. Биринчиден, сиз ачкыч сөздү бош барактын ортосуна жазасыз. Сиз андан бутактарды жасайсыз, анда негизги идеяларды жана ачкыч сөздөрдү жазасыз. Байланыштуу идеяларды периферияга жайылтыңыз. Акыл картасынын түзүлүшү мээбиздин маалыматты кантип сактап, кантип кабыл ала турганына байланыштуу. Жөн гана идеяларды жазуу эмес, аларды жанаша коюу жана алардын ортосундагы байланыштарды визуалдаштыруу окуп түшүнүүнү жакшыртат.
Мындан башка мнемониканы колдонуу, кимдир бирөөгө лекция окуу, убак-убагы менен өзүн текшерүү, маалыматты угузуп окуу, уктаар алдында окуп-үйрөнүү ж.б. ыкмалар бар.