КЫРГЫЗ РЕСПУБЛИКАСЫНЫН
БИЛИМ БЕРҮҮ ЖАНА ИЛИМ МИНИСТРЛИГИ
БЕКИТЕМИН
БатМУнун ректору
тех.и.д., профессор
А.М.Зулпуев
“____”_____2019-ж.
ЖОГОРКУ КЕСИПТИК БИЛИМ БЕРҮҮНҮН
НЕГИЗГИ БИЛИМ БЕРҮҮ ПРОГРАММАСЫ
ДАЯРДОО БАГЫТЫ: 550100 ТАБИГЫЙ ИЛИМДЕР БОЮНЧА БИЛИМ БЕРҮҮ
ПРОФИЛИ: БИОЛОГИЯ
Академиялык даража: бакалавр
Окуунун түрү: күндүзгү, дистанттык
Окуу мөөнөтү – 4 жыл
Баткен-2019
М А З М У Н У
1.ЖАЛПЫ ЖОБОЛОР..........................................................................................................4-9
1.1550100 Табигый илимдер боюнча билим берүү багыты боюнча баклавр
баскычындагы адистерди даярдоонун негизги билим берүү программасы
(мындан ары ТИББ НББП) .....................................................................................................4-5
1.2. 550100 ТИББ багыты боюнча бакалавр баскычындагы адистерди даярдоонун НББП
иштеп чыгуудагы нормативдик документтер .............................................................5
1.3.550100 ТИББ багыты боюнча адистерди даярдоонун жогорку кесиптик билим
берүүдөгү (мындан ары ЖКББ) НББПнын жалпы мүнөздөмөсү...............................5
1.3.1. ЖКББ НББП миссиясы жана максаты ............................................................5-6
1.3.2. ЖКББ НББПнын окутуунун натыйжалары ...................................................6-8
1.3.3. ЖКББ НББПны өздөштүрүүнүн ченемдик мөөнөтү......................................8
1.3.4.ЖКББ НББПны өздөштүрүүнүн жалпы окуу жүктөмү...................................8-9
1.4. Абитуриенттердин (талапкерлердин) даярдыгынын билим деңгээлине талаптар .....9
2. 550100 ТИБББАГЫТЫ БОЮНЧА БАКАЛАВРИАТ БАСКЫЧЫНДАГЫ БҮТҮРҮҮЧҮНҮН КЕСИПТИК МҮНӨЗДӨМӨСҮ ......................................................9-11
2.1. Бүтүрүүчүлөрдүн кесиптик ишмердик чөйрөсү ..........................................................9
2.2. Бүтүрүүчүлөрдүн кесиптик ишмердигинин объектилери ..........................................10
2.3. Бүтүрүүчүлөрдүн кесиптик ишмердигинин түрлөрү ..................................................10
2.4. Бакалаврдын кесиптик ишмердигинин милдеттери ..............................................10-11
3. ТИББ БАГЫТЫ БОЮНЧА НББП АЯКТАГАНДА ОКУТУУНУН НАТЫЙЖАЛАРЫНЫН ЖЫЙЫНДЫСЫ КАТАРЫ БҮТҮРҮҮЧҮ ЭЭ БОЛУУЧУ КОМПЕТЕНЦИЯЛАР .......................................................................................................11-15
3.1. НББПнын негизги компетенциялары ......................................................................11-14
3.2. ЖОЖ тарабынан аныкталган адистик боюнча кошумча компетенциялар ..........14-15
3.3.Окутуунун максаттары менен окутуунун натыйжаларынын дал келүүчүлүк
матрицасы ...........................................................................................................15
4. ТИББ БАГЫТЫ БОЮНЧА НББПын ИШКЕ АШЫРУУНУН МАЗМУНУ ЖАНА ОКУУ ПРОЦЕССИН УЮШТУРУУНУН РЕГЛАМЕНТӨӨЧҮ ДОКУМЕНТТЕРИ
4.1. Календардык окуу графиги ............................................................................(Тиркеме)
4.2.Бакалаврды даярдоонун окуу жана жумушчу планы ..................................(Тиркеме)
4.3. Таанышуу, адаптациялык, кесиптик-базалык, кесиптик-профилдик
практикалардын окуу программалары ........................................................ (Тиркеме)
НББПнын компетенциялар матрицасы .................................................................16-17
4.4. 550100 ТИББ багыты боюнча бакалавр баскычындагы адистерди даярдоодо
окутулуучу дисциплиналардын аннотациялары ..................................................18-27
5. НББПын ИШКЕ АШЫРУУНУ ОКУУ-МЕТОДИКАЛЫК ЖАНА МААЛЫМАТТЫК КАМСЫЗДОО...............................................................................27-29
5.1. ЖКББ НБПП ишке ашыруунун кадрдык камсыздалышы ...................................27-28
5.2. Окуу процессинин окуу-методикалык жана маалыматтык камсыздалышы .......28
5.3. Окуу-процессинин материалдык-техникалык камсыздалышы ...........................28-29
6.ЖКББ НББПын ӨЗДӨШТҮРҮҮ САПАТЫН БААЛОО СИСТЕМАСЫНЫН НОРМАТИВДИК-МЕТОДИКАЛЫК КАМСЫЗДАЛЫШЫ....................................29-30
6.1. Жетишүүнү учурдагы текшерүү жана аралык аттестация ........................................29
6.2. НББПын бакалавр баскычында бүтүрүүчүлөрүн мамлекеттик аттестациялоо ...29-30
ТИРКЕМЕЛЕР .....................................................................................................................31
НББПны иштеп чыккандар....................................................................................................31
Кыскартуулар жана белгилѳѳлѳр:
МББС –Мамлекеттик билим берүү стандарты;
СЭББ – Социалдык-экономикалык билим берүү
ЖКББ – Жогорку кесиптик билим берүү;
НББП – Негизги билим берүү программасы;
ОМБ – Окуу методикалык бирикме;
НББПДЦ – Негизги билим берүү программасындагы дисциплиналар
циклы;
ЖК – жалпы илимий компетенциялар
ИК – инструменталдык компетенциялар
СИМК – социалдык-инсандык жана жалпы маданий компетенциялар
КК – кесиптик компетенциялар
АКК – адистик боюнчакошумча компетенциялар
ОН – окутуунун натыйжалары
1.ЖАЛПЫ ЖОБОЛОР. 1.1. 550100 ТИББ багыты боюнча баклавр баскычындагы адистерди даярдоонун негизги билим берүү программасы. 550100 ТИББ НББП Кыргыз Республикасынын Билим берүү жана илим министрлигинин 2003-ж. 30-апрелдеги “Билим берүү жөнүндөгү” мыйзамынын жана Кыргыз Республикасынын Билим берүү жана илим министрлигинин 2015-ж. 15-сентябрдагы № 1179/1 буйругу менен бекитилген Мамлекеттик жогорку кесиптик билим берүү стандартынын негизинде түзүлдү жана факультеттин Окумуштуулар кеңешинин №1 26.02.2019 протоколу менен бекитилди. (Тиркеме 1.)
НББП Табигый илимдер боюнча окутуу билим берүү багыты боюнча “Биология” профилинде академиялык “бакалавр” баскычындагы адистерди даярдоого багытталат. НББП окутуунун максатын, күтүлүүчү натыйжаларын, мазмунун, окуу процессин ишке ашыруунун технологияларын, шарттарын регламентештирет жана адистерди даярдоонун сапатын баалоону аныктап, өз ичине: окуу планын, окуу курстарынын, предметтердин, дисциплиналардын (модулдардын)жумушчу программаларын жана таанышуу, адаптациялык, кесиптик-базалык, кесиптик-профилдик практикалардынокуу-методикалык мазмундагы документтерин ичине камтыйт.
НББПын усулдук камсыздоо үчүн окуу-методикалык комплексине ылайык төмөнкү документтер иштелип чыккан:
Окуу планы;
Окуу курстарынын, предметтердин, дисциплиналардын (модулдардын), практикалардын, илимий-изилдөө иштеринин, жыйынтык аттестациялоонун программалары;
Календардык окуу графиктери;
Компетенцияларды калыптандыруучу окуу-тарбиялык иштердин планы;
НББП өздөштүрүүнүн ар бир этабында (учурдагы, аралык жана жыйынтык аттестациялоодо)жалпы маданий жана кесиптик компетенцияларын калыптандыруучу инновациялык баалоо каражаттары :
Компетентүү-багытталган тесттер
Практикалык көндүмдү аныктоочу тапшырмалар
Портфолио
Кесиптик-аналитикалык баалоо каражаттары
550100 ТИББ НББП бакалавр баскычында адистерди даярдоо “Табигый илимдер жана математика” кафедрасы тарабынан ишке ашырылат.
1.2.550100 ТИББ багыты боюнча бакалавр баскычындагы адистерди даярдоонун НБПП иштеп чыгуудагы нормативдик документтер
НБППнын нормативдик укуктук базасын төмөнкүлөр түзүп турат:
Кыргыз Республикасынын "Билим берүү жөнүндөгү” мыйзамы (№92 30-апрель 2003-ж.);
Кыргыз Республикасынын Өкмөтү тарабынан 2004-ж. 3-февралда бекитилген Кыргыз Республикасынын жогорку кесиптик билим берүүнү уюштуруу жөнүндөгү № 53 жобосу;
Кыргыз Республикасынын Билим берүү жана илим министрлигинин 2015-ж. 15-сентябрдагы № 1179/1 буйругу менен бекитилген Мамлекеттик жогорку кесиптик билим берүү стандарты (ГОС);
Кыргыз Республикасынын билим берүү министрлигинин нормативдик-методикалык документтери;
БатМУнун Уставы.
1.3. 550100 ТИББ багыты боюнча адистерди даярдоонун жогорку кесиптик билим берүүдөгү НББПнын жалпы мүнөздөмөсү
1.3.1. ЖКББ НББП миссиясы жана максаты
Учурдагы ааламдашуу жана маалымат технологияларынын өнүгүү шартында учурдун жана эмгек рыногунун талаптарына жооп берген, биология илиминин өзгөчөлүктөрү, мыйзам ченемдүүлүктөрү тууралуу комплекстүү түшүнүккө, системалуу билимдерге ээ табигый багыттагы адистерди даярдоо.
Табигый илимдерди окутуу боюнча билим берүү багытында “бакалавр” академиялык баскычындагы адистерди даярдоодо төмөнкү максаттар аныкталган:
- Жалпы билим берүү талабына ылайык гуманитардык, социалдык жана экономикалык, математикалык багыттардагы билимдердин комплекси менен келечектеги адистердин муктаждыктарын камсыздоо; табигый илимдер багытында бакалаврлардын билим берүүсүнө зарыл болгон педагогикалык-психологиялык билимдердин, ык-машыгуулардын, түрдүү методикалык ыкмалардын жана усулдардын комплексин калыптандыруу; Педагогикалык жана табигый илимдер боюнча алган билимдеринин негизинде окуучуларга теориялык жана практикалык билимдерди берүү менен аларды өз алдынчалуулукка, чыгармачылыкка , анализдөөгө жана жыйынтык чыгарууга үйрөтүү;
-Табигый илимдер боюнча заманбап жана билимдүү адистерди даярдоодо биология илимдернин мазмунун, предметин жана милдетин жеткиликтүү теориялык жана заманбап практикалык каражаттардын натыйжасында калыптандыруу; жаратылышка антропогендик таасирлердин күчөп жаткан шартында курчап турган чөйрөнү коргоо, жаратылыш ресурстарын сарамжал пайдалануу жана туруктуу өнүгүү багыттарында билимин демонстрациялоого жана иш-аракеттерди жүргүзүүгө адистин зарыл муктаждыктарын камсыздоо.
- Эмгек рыногунда атаандаштыкка туруштук бере алган, коомдун талаптарына жооп берген педагогикалык ишмердикке, ошондой эле, мамлекеттик структураларда, коомдук уюмдарда эмгектенүүгө жөндөмдүү, ишмердикке активдүү катышууга бет алган адистерди даярдайт.
1.3.2. ЖКББ НББПын октуунун натыйжалары
ЖК – жалпы илимий компетенциялар
ИК – инструменталдык компетенциялар
СИМК – социалдык-инсандык жана жалпы маданий компетенциялар
КК – кесиптик компетенциялар
ОН-1 Курчап турган дүйнө жөнүндөгү системалуу илимий билимдерге ээ болуу менен заманбап концепцияларга таянып, демократиялык коомдун, маданияттын баалуулуктарынын негизинде дүйнөлүк саясаттын жана эл аралык мамилелердин маңызын түшүнүп, активдүү диалог жүргүзүү жөндөмүнө ээ болот;
ОН-1=ЖК-1+СИМК-5+КК-17
ОН-2 Билим берүү жараянынын бардык субъектери, жеке инсандар ортосунда позитивдүү жана конструктивдүү мамилелерди уюштуруу, башкаруучулук чечимдерди кабыл алуу, алардын муктаждыктарына, окутуунун заманбап технологияларына ылайык методикалык маселелерди чечүүдө илимий негизделген жетишкендиктерге таянып ишти пландаштыруу жана окутуунун сапатын баалоо жөндөмүнө ээ болот;
ОН-2=ЖК-2+ИК-4+КК-2
ОН-3 Математикалык, табигый, социалдык-гуманитардык илимдердин негизги жоболорун колдонуу менен окутуунун натыйжаларын, жетишкендиктерин баалоого, илимий негизде мониторинг жүргүзүүгө, өзүнүн артыкчылыктарынын, кемчиликтеринин үстүндө иштөөгө жана социалдык баарлашуу деңгээлинде кайсы бир чет тилинде сүйлөй билүүгө жөндөмдүү болот;
ОН-3=ЖК-3+ИК-3+ИМК-4
ОН-4 Табиятка болгон мамилелерди жөнгө салуучу табигый нормаларды кармануу менен профессионалдык ишмердигинде бардык окуучуларга маданий айырмачылыктарына карабай өнүккөн аң-сезимдин негизинде бирдей мүмкүнчүлүк түзүп берүүгө, өзүнүн оозеки жана жазуу түрүндөгү сөзүн мамлекеттик жана расмий тилде так, негиздүү жана логикалык жактан туура түзүүгө жөндөмдүү болот;
ОН4=ИК-2+СИМК-2+КК-16
ОН-5 Маалымат технологияларынын (компьютер ж.б.) жардамы менен табият процесстерин жана табияттагы көрүнүштөр жөнүндөгү маалыматтарын талдоого, интерпретациялоого табигый көрсөткүчтөрдөгү өзгөрүүлөрдү аныктоого, алдыга максат коюга, ага жетүүнүн жолдорун табууга жөндөмдүү болот;
ОН5=ЖК-5+ИК-1+КК-15
ОН-6 Адистик милдеттерди чечүүдө психологиялык-педагогикалык компететенттүүлүктөрдү колдоно алат, педагогикалык изилдөөлөрдүн, профессионалдык рефлексиянын негизинде өз билимин өнүктүрүү, тынымсыз билим алуу жөндөмүнө ээ болот;
ОН6=ЖК-6+КК-1+КК-7
ОН-7 Билим берүү жараянында окуучулардын жаш курагына жараша туруктуу өнүгүүсүн камсыз кылуу үчүн ыңгайлуу, коопсуз шарттарды түзө билет, кыргызстандын жергиликтүү флорасынын жана фаунасынын негизги өкүлдөрүнүн учурдагы абалын жана маанисин, биоартүрдүүлүктү баалоонун жана аны коргоону оптимизациялоонун методдорун, зарыл маалыматтарды пайдалануу ыктарын билет жана ээ болгон билимдерин жаратылышты коргоо жана билим берүү тармактарындагы ишмердүүлүгүндө пайдалана алат;
ОН7=ИК-6+СИМК-3 +КК-3+КК-9
ОН-8 Жаратылыш кубулуштарына жана процесстерине илимий теориялык деңгээлде талдоо жасай алат, коом менен жаратылыш чөйрөсүнүн өз ара аракеттенүүсү биологиялык билимден негизи экенин үйрөнөт; жалпы табигый биология боюнча түшүнүк алат жана ага коюлуучу талаптарды, түрлөрүн, масштабын, парадигма жана анын түрлөрүн, илимдин скелетин түзүүнү билет;
ОН8=КК-13+КК-12
ОН-9 Табияттын мыйзам ченемдүүлүктөрүн жана кыймылдаткыч күчтөрүн, табияттагы адамдын ордун түшүнөт жана мектеп коомчулугунун деңгээлинде жеке инсандар ортосунда толерантуу жана профессионалдык мамилелерди түзө алат
ОН9=СИМК-1+КК-11
ОН-10 Түзүлгөн жаңы кырдаалды, анын натыйжасын туура баалап, ага ыңгайлаша алат, ошондой эле, окуучуларды табиятты коргоо ыкмаларын, жолдорун, техникасын, методикасын билет жана алардын болочок адистикти туура тандоосу үчүн шарттарды түзүү жөндөмүнөө ээ болот
ОН10=ИК-5+КК-4
ОН-11 Билим берүү программаларына, окуу планына ылайык окуу жараянында педагогикалык рефлексиянын негизинде дидактикалык материалдарды өз алдынча тандап, окутуунун интерактивдүү методдорун колдонуу менен ар бир сабакты туура пландаштырып, педагогикалык ишмердигин жүргүзө алат;
ОН11=КК-5+КК-6+КК-8
1.3.3. ЖКББ НББПны өздөштүрүүнүн ченемдик мөөнөтү
550100 ТИББ багытында бакалавр баскычында ЖКББ НББПсын өздөштүрүүнүн ченемдик мөөнөтү:
күндүзгү окуу формасы үчүн 4 жыл;
дистанттык окуу формасы үчүн 5 жыл.
1.3.4. 550100 ТИББ багытында бакалавр баскычында ЖКББ НББПны өздөштүрүүнүн окуу жүктөмү
НББП өздөштүрүүнүн көлөмү окуу мөөнөтүнүн бардык мезгили ичинде ЖКББ Мамлекеттик стандарты боюнча 240 зачеттук бирдикти түзөт, ал өз ичине бардык аудиториялык саатарды, студенттин өз алдынча иштерин, практика жана НББП өздөштүрүүсүн текшерүүгө берилген убакытты камтыйт.
№ 1- таблица. НББП өздөштүрүү көлөмү, мөөнөтү жана квалификациясы
| НББП аталышы | Квалификация
| НББП өздөштүрүүнүн нормативдик мөөнөтү, диплом алгандан кийинкиси кошо | Эмгек көлөмү (зачеттук бирдик) |
| кабыл алынган квалификациянын коду | аталышы |
| НББП бакалавриат | 550100 | бакалавр | 4 жыл | 240 |
1.4. Абитуриенттердин (талапкерлердин) даярдыгынын билим деңгээлине талаптар
Жалпы республикалык тестирлөөдөн алган баллы коюлган чекке жетүүсү (жалпы -110 балл, предметтик – 60 балл);
Мамлекеттик үлгүдөгү орто же орто кесиптик (жогорку) билими тууралуу документтин болушу;
Психологиялык абалынын, ден-соолугунун билим алууга мүмкүндүк берүүсү;
Адистикти өз каалоосу менен тандоосу, тандаган адистиги жөнүндө түшүнүгү, максаттуу аракети болуусу шарт.
2. 550100 ТИББ БАГЫТЫ БОЮНЧА БАКАЛАВРИАТ БАСКЫЧЫНДАГЫ БҮТҮРҮҮЧҮНҮН КЕСИПТИК МҮНӨЗДӨМӨСҮ
550100 ТИББ багыты боюнча бакалаврдын кесиптик ишмердигинин мүнөздөмөсү ЖКББ Мамлекеттик стандартында белгиленген
2.1. Бүтүрүүчүлөрдүн кесиптик ишмердик чөйрөсү
550100 ТИББ багыты боюнча (бакалавр) бүтүрүүчүлөрүнүн кесиптик ишмердик чөйрөсүнө төмөнкүлөр кирет:
республиканын жалпы орто билим берүү мекемелери (мектептер, гимназиялар, лицейлер), башталгыч жана орто кесиптик билим берүү, кошумча кесиптик билим берүү;
илим изилдөө борборлору;
мамлекеттик жана муниципалдык башкаруу уюмдары (айыл өкмөтү, райондук, облустук администрация, мэрия ж.б.);
коомдук уюмдар;
КР нын айыл чарба тамак аш өнөр жайы жана мелиорация минстирлигинде;
2.2. Бүтүрүүчүлөрдүн кесиптик ишмердигинин объектилери
550100 ТИББ багытында “Биология” профилинде бакалавр академиялык даражасына ээ болгон бүтүрүүчүлөрдүн ишмердик объектилери - билим берүү системасы, коомдук уюмдар, мамлекеттик структуралар, илим изилдөө мекемелери.
2.3. Бүтүрүүчүлөрдүн кесиптик ишмердигинин түрлөрү
550100 ТИББ багыты боюнча бакалавр төмөндөгүдөй кесиптик ишмердигинин түрлөрүнө даяр болот:
Биолог катары табият процесстердин мыйзам ченемдүүлүктөрүн түшүнүү, интерпретациялоо;
Табият таануу, ботаника, зоология, жалпы биология, предметтери боюнча билим, тарбия берүү;
окуу процессин уюштуруу жана башкаруу;
аналитикалык, илимий-изилдөөчүлүк;
педагогикалык;
2.4. Бакалаврдын кесиптик ишмердигинин милдеттери
550100 ТИББ багыты боюнча бакалавр адиси өзүнүн кесиптик милдеттерине ылайык төмөндөгүдөй маселелерди чечүүгө тийиш:
Биолог катары табигый процесстердин мыйзам ченемдүүлүктөрүн түшүнүү, интерпретациялоо ишмердиги:
Айлана чөйрөнүн мыйзам ченемдүүлүктөрүн жана кыймылдаткыч күчтөрүн, жаратылышта адамдын ордун аныктоо;
Табияттагы болуп жаткан (экологиялык, ботаникалык, зоологиялык, генетикалык ж.б.) процесстерди талдоодо цивилизациялык подходдун элементтерин колдоно билүү, табигый фактыларды туура талдоо, себеп-натыйжа байланыштарын белгилөө;
Табияттын бир бөлүгү катары Кыргызстандын табигый чөйрөсүн, мүнөзүн жана өзгөчөлүктөрүн бөлүп көрсөтүү;
Табиятка кылдат жана аяр мамиле жасоо, мекенчилдик, активдүү жарандык позициясын кармануу.
Ботаника, зоология, табият таануу, жалпы биология, генетика, ж.б. предметтери боюнча билим, тарбия берүү ишмердиги
Биология жана жалпы биология билим берүү программаларын, аларга дидактикалык материалдарды өз алдынча тандоо жана аларды адаптациялашкандан соң, окуу процессинде педагогикалык рефлексиянын негизинде колдонуу;
окуу планына ылайык, программанын бөлүмдөрүнүн жана темалардын өзгөчөлүктөрүн эске алуу менен предмет боюнча сабакты пландаштыруу жана өткөрүү;
Экология, ботаника, зоология жана табият таануу илимдердин негизин окутуп-үйрөтүү аркылуу жаштарда өз жергесинин табиятына аяр мамиле жасаган мекенчил, гумандуулук, сабырдуулук, адилеттүүлүк сапаттарын калыптандыруу, дүйнөтаанымын кеңейтүү.
Окуу процессин уюштуруу жана башкаруу ишмердиги
билим берүү процессин муктаждыктарга, окуучулардын заманбап, окутуу технологияларындагы илимий негизделген жетишкендиктерине ылайык пландоо жана ишке ашыруу;
көп маданияттуу коомдогу мамилелерди жөнгө салуучу укуктук жана этикалык нормаларды кармануу жана маданий айырмачылыктарына карабай, бардык окуучуларга бирдей мүмкүнчүлүк түзүп берүү;
окуу процессинин бардык субъектеринде жеке инсандар ортосундагы позитивдүү жана конструктивдүү мамилелерди уюштуруу, башкаруучулук чечимдерди кабыл алуу;
Аналитикалык, илимий-изилдөөчүлүк ишмердиги
изилдөө ишинин планын түзүү жана оңдоп-түзөө, жыйналган маалыматтарды талдоо жана интерпретациялоо, илимий-изилдөө ишмердигин жүргүзүү;
табигый процесстер жана көрүнүштөр жөнүндөгү ата мекендик жана чет элдик статистиканын маалыматтарын талдоо жана интерпретациялоо жана алардагы көрсөткүчтөрдөгү өзгөрүүлөрдү аныктоо.
Педагогикалык ишмердиги
Биология профилиндеги дисциплиналарды (Ботаника, экология, табият таануу, зоология, адам, жалпы биология) жалпы орто билим берүүчү мектептерде, кесиптик билим берүүчү мекемелеринде, колледждерде инновациялык технологияларды колдонуу менен окутуп, педагогикалык ишмердикти жүргүзүү.
3. ТИББ БАГЫТЫ БОЮНЧА НББП АЯКТАГАНДА ОКУТУУНУН НАТЫЙЖАЛАРЫНЫН ЖЫЙЫНДЫСЫ КАТАРЫ БҮТҮРҮҮЧҮ ЭЭ БОЛУУЧУ КОМПЕТЕНЦИЯЛАР
3.1. НББПнын негизги компетенциялары
а) универсалдык:
жалпы илимий компетенциялар (ЖК):
ЖК-1–айланадагы дүйнө тууралуу илимий билимдердин бирдиктүү системасына ээ, заманбап концепцияларды жана дүйнө көрүнүшүн, көз
караштар системасын, адамдын табияттагы жана коомдогу (социумдагы) ордун жана ролун түшүнөт, жашоо, маданият баалуулуктарына багыт алууга жөндөмдүү;
ЖК-2 – билим берүү жараянын муктаждыктарга, окуучулардын заманбап, окутуу технологияларындагы илимий негизделген жетишкендиктерине ылайык пландоого жана ишке ашырууга жөндөмдүү;
ЖК-3 – окуутуунун натыйжаларын алдын ала (илимий негизде) билүүгө, математикалык, табигый, социалдык-гуманитардык илимдердин негизги жоболорун колдонуу менен окуудагы жетишкендиктерди баалоого жана мониторинг жүргүзүүгө жөндөмдүү;
ЖК-4 – Изилдөө ишинин планын түзүүгө жана оңдоп-түзөөгө, жыйналган маалыматтарды талдоого жана интерпретациялоого (жетекчилик астында) жөндөмдүү, илимий-изилдөө ишмердигин жүргүзүүгө даяр;
ЖК-5 – маалыматтарды кабыл алууга, жыйынтыктоого жана талдоого, алдыга максат коюуга жана ага жетүүнүн жолдорун табууга жөндөмдүү;
ЖК-6 –билим алууга, алган билимин тынымсыз өнүктүрүүгө жөндөмдүү.
Инструменталдык компетенциялар (ИК):
ИК-1 – маалымат алуунун, сактоонун жана талдоонун негизги методдорун, ыкмаларын жана каражаттарын билет, компьютер менен иштей алат;
ИК-2 – өзүнүн оозеки жана жазуу түрүндөгү сөзүн мамлекеттик жана расмий тилде так, негиздүү жана логикалык жактан туура түзүүгө жөндөмдүү;
ИК-3 –социалдык баарлашуу деңгээлинде кайсы бир чет тилинде сүйлөй алат;
ИК-4 – педагогикалык жараяндын бардык субъектеринде жеке инсандар ортосундагы позитивдүү жана конструктивдүү мамилелерди уюуштурууга катыша алат, башкаруучулук чечимдерди кабыл алууга жөндөмдүү;
ИК-5 – түзүлгөн жаңы кырдаалды, анын натыйжасын туура баалай билет жана ага ыңгайлаша алат;
ИК-6 – билим берүү жараянында окуучулардын ден-соолугун коргоо жана жашоо ишмердигинин коопсуздугун камсыз кылуу боюнча шарттарды түзүүгө жөндөмдүү;
Социалдык-инсандык жана жалпы маданий компетенциялар (СИМК):
СИМК-1 - мектеп коомчулугунун деңгээлинде инсандар арасында толеранттуу жана профессионалдык мамилелерди түзө алат;
СИМК-2 – көп маданияттуу коомдогу мамилелерди жөнгө салуучу укуктук жана этикалык нормаларды карманууга жана маданий айырмачылыктарына карабай, бардык окуучуларга бирдей мүмкүнчүлүк түзүп берүүгө жөндөмдүү;
СИМК-3 – окуучулардын билим алуусу жана өнүгүүсү үчүн коопсуз (психологиялык, социалдык жана физикалык) билим берүү чөйрөсүн түзүүгө, ар түрдүү курактагы окуучуларда сергек жашоо образын жүргүзүү, жаратылышты коргоо, энергияны сактоо, жаратылыш ресурстарын рационалдуу пайдалануу жана климаттын өзгөрүүсүнө ыңгайлаша алуу көндүмдөрүн калыптандырууга жөндөмдүү;
СИМК-4 – өзүнүн артыкчылыктарына жана кемчиликтерине сын көз менен карап, артыкчылыктарын өнүктүрүүнүн жана кемчиликтерин жоюунун каражаттарын, жолдорун таба билет;
СИМК-5 – жарандык демократиялык коомдун баалуулуктарынын негизинде диалог курууга даяр жана жигердүү жарандык позицияны ээлөөгө жөндөмдүү;
-Кесиптик компетенциялар (КК):
КК-1 – психологиялык-педагогикалык компетенттүүлүктөрдү кесиптик милдеттерди чечүүдө колдонууга даяр жана педагогикалык изилдөөлөрдүн натыйжаларын кесиптик ишмердигинде пайдаланууга жөндөмдүү;
КК-2 – методикалык проблемаларды (моделдер, методдор, окутуунун технологиялары жана ыкмалары) чечүүнүн ыкмаларына ээ жана окутуунун сапатын баалоонун технологияларын колдонууга жөндөмдүү;
КК-3 – инсанга жана туруктуу өнүгүүгө (сергек жашоо, жаратылышты коргоо жана жаратылыш ресурстарын рационалдуу пайдалануу, энергоэффективдүүлүк, маданий ар түрдүүлүк, гендер, инклюзив ж.б.) багытталган билим берүү жараяны үчүн ыңгайлуу шарттарды түзгөнгө жөндөмдүү;
КК-4 – окуучуларды социалдаштыруунун ыкмаларын жана жолдорун, техникасын, методикасын билет жана алардын адистикти туура тандоосу үчүн шарттарды түзүүгө жөндөмдүү;
КК-5 – билим берүү программаларын, аларга дидактикалык материалдарды өз алдынча тандай алат жана аларды адаптациялашкандан соң, окуу процессинде педагогикалык рефлексиянын негизинде колдоно билет;
КК-6 – окуу планына ылайык, программанын бөлүмдөрүнүн жана темалардын өзгөчөлүктөрүн эске алуу менен предмет боюнча сабакты пландаштырууга жөндөмдүү;
КК-7 – жүргүзүлгөн профессионалдык рефлексиянын негизинде өзүн-өзү өнүктүрүү багытында милдеттерди коё билет;
КК-8 – окутуунун интерактивдүү методдорун жана формаларын колдонуу менен, педагогикалык ишмердигин жүргүзүүгө жөндөмдүү;
КК-9 – окуучулардын ар кандай тармактардагы (акыл эс, социалдык, алеп-ахлактык ж.б.) өнүгүүсүнүн деңгээлин айырмалайт жана ар кандай терс таасирлерди – зомбулукту, баңги, алкоголь ж.б. жеңүүнүн үстүндө иш алып барууга жөндөмдүү;
КК-10 –биологиялык илимдер боюнча алган, системалуу теориялык жана практикалык билимдерин колдонуу менен, окуучуларда табигый дүйнөнүн картинасын калыптанышына жана анын туруктуу өнүгүү принциптерин түшүндүрүүгөжөндөмдүү;
КК-11 - табият таануу негизин колдонууга, биология илиминин башка табигый илимдер: химия, география, физика илимдери менен байланыштыруу жөндөмдүүлүгунө ээ;
КК-12 – Жаңычыл методика жана технологияларды колдоно алат;
КК-13 – Партнерлер, коллектив, ата энелер менен мамиле курууга жөндөмдүү;
КК-14 –тарбиялануучулардын жана окуучулардын ден соолугун жана жашоосун сактоого жөндөмдүү;
КК-15 – Экосистемалык подходдорго жана органикалык дүйнөнүн өнүгүүсүнүн жалпы закон ченемдүүлүктөрүн талдоого жана интерпретациялоого (түшүндүрүүгө), табигый көрсөткүчтөрдөгү өзгөрүүлөрдү аныктоого жөндөмдүү;
КК-16 – Жер эволюциясындагы органикалык эмес жана органикалык системанын ордун түшүнөт жана экосистемалык подходду билет жана түшүнөт;
КК-17 – Жаратылыштын туруктуу принциптерин, жолдорун жана антропогендик факторлордун таасирнин натыйжасында өзгөрүүсүн түшунөт, глобалдык экологиялык көйгөйлөргө, айлана чөйрөдө болуп жаткан суроолорго, климаттын өзгөрүүсундөгү адаптацияларга, энергияны жана жаратылыш ресурстарын туура пайдаланууга системалуу анализ жүргүзүүгө жөндөмдүү;
3.2. ЖОЖ тарабынан аныкталган адистик боюнча кошумча компетенциялар
АКК-1- Табигый процесстердин өзгөчөлүктөрү жана негизги мыйзам ченемдүүлүктөрү жөнүндөгү табигый дүйнө таанымын жана системалашкан билимдерин калыптандырат, маалыматтарды кабыл алуу, талдоо, жалпылоо, ой жүгүртүү, өз пикирин билдирүү, баалоо маданиятына жана аны өркүндөтүүнүн жолдоруна ээ болот (ОНК-1);
АКК-2 –Табигый мурастарга, аяр мамиле жасоо менен, табияттын мыйзам ченемдүүлүктөрүн жана анын кыймылдаткыч күчтөрүн түшүнөт, мекенчилдик, активдүү жарандык (багытын) позициясын карманат (ОНК-2);
АКК-3 - Эмгек рыногунда атаандаштыкка туруштук бере алган республиканын жалпы орто билим берүүчү мекемелеринде эки тилде – кыргыз жана орус тилдеринде окуу жараянын жүргүзүүгө, ошондой эле, мамлекеттик структураларда, коомдук уюмдарда эмгектенип, жигердүү ишмердикке жөндөмдүү адис боло алат (ОНК-3).
3.3.Окутуунун максаттары менен окутуунун натыйжаларынын дал келүүчүлүк матрицасы:
|
максат
| ОН-1 | ОН-2 | ОН-3 | ОН-4 | ОН-5 | ОН-6 | ОН-7 | ОН-8 | ОН-9 | ОН-10 | ОН-11 |
| ОМ-1
| + | + | + | + | + | + | + | + | + | + | - |
| ОМ-2
| + | + | + | + | + | + | + | + | + | + | + |
| ОМ-3
| - | + | + | + | + | + | + | + | + | + | + |
ТИББ БАГЫТЫ БОЮНЧА НББПын ИШКЕ АШЫРУУНУН МАЗМУНУ ЖАНА ОКУУ ПРОЦЕССИН УЮШТУРУУНУН РЕГЛАМЕНТТӨӨЧҮ ДОКУМЕНТТЕРИ
4.1. Календардык окуу графиги (Тиркеме№2)
4.2. Бакалаврды даярдоонун окуу жана жумушчу планы (Тиркеме №3)
4.3. Таанышуу, адаптациялык, кесиптик-базалык, кесиптик-профилдик
практикалардын окуу программалары (Тиркеме №4)
Жумушчу окуу планы (ЖОЖ компетенттеринин, элективдүү курстардын киргизилишине негиздеме) (Тиркеме №5)
| № | | ЖК-1 | ЖК-2 | ЖК-3 | ЖК-4 | ЖК-5 | ЖК-6 | ЖК-11 | ИК-1 | ИК-2 | ИК-3 | ИК-4 | ИК-5 | ИК-6 | СИМК-1 | СИМК-2 | СИМК-3 | СИМК-4 | СИМК-5 | КК-1 | КК-2 | КК-3 | КК-4 | КК-5 | КК-6 | КК-7 | КК-8 | КК-9 | КК-10 | КК-11 | КК-12 | КК-13 | КК-14 | КК-15 | КК-16 | КК-17 |
| |
| Дисциплиналар |
| 1 | Кыргыз тили | + | + | | | | | | | + | | | | | | + | | | + | | | | + | + | | | | | | | | | | | | |
| 2 | Орус тили | | | | | + | | | | + | | | + | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | |
| 3 | Англис тили | | | | | + | | | | | + | | | | + | | | | | | | | | + | | | | | | | | | | | | |
| 4 | Ата мекен тарыхы | + | | | | | | | + | | | | | | | | | + | | | | | | | | | | | | | + | + | | | | |
| 5 | Философия | + | | | | + | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | + | | | | | |
| 6 | Манас таануу | | | | + | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | + | | | | + | + | | | | | |
| 7 | Укук таануу | | | | | | | | | | | | | | | + | | | | | | | | | | | | | | | | | | | + | |
| 8 | Математика | | | + | | + | | | + | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | |
| 9 | Информатика | | + | | | + | | | + | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | |
| 10 | КСЕ | + | + | + | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | |
| 11 | Экология | + | | | | | | | | | | | | | | | + | | | | | + | | | | | | | | | | | | | | |
| 12 | Математикалык логика | | | | + | + | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | |
| 13 | ЖМТ окуу процессинде | | + | | | | | | | | | | | | | | | | | | + | | | | | | | | | | | | | | | |
| 14 | Жалпы психолог | | | + | | + | | | | | | | + | | + | | + | + | | | | | + | | | | | | | | | | | | | |
| 15 | Педагогика | | | | | | | | | | | | | | | + | | | | | | | | | | | | | | + | | | | | | |
| 16 | Курак анатом,физ..гиг. | | | | | | | | | | | | | + | | | + | | | | | + | | | | | | | | | | | | | | |
| 17 | Адам өмүрүнүн коопсуздугу | | | | | | | | | | | | | + | | | + | | | | | + | | | | | | + | | | | | | | | |
| 18 | Биологияны окутуунун усулу | + |
| | | | + | | + | | | | | | + | | | | | + |
| |
| | + | | + | | | + | + | + | | | | |
| 19 | Химия | + | | | | | | | | | | | | | | | | | + | + | | | + | | | | | | | | | | | | | |
| 20 | Жалпы жер таануу | + | | | | + | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | + | | | | | |
| 21 | Айлана-чөйрөнү коргоо | | | | + | + | + | | + | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | + | | | + | | |
| 22 | Жалпы биология | | | | | + | | | | | | | + | | | | + | | + | | | | | | | | | | | | | | | | + | |
| 23 | Рекреациондук география | + | | | | | | | | | | | + | | | + | | | | | | | | | | | | | | + | | + | | | | |
| 24 | Органикалык химия | | | | | | | + | | | | | | | | | | | | | | | | 0 | | | | | | 0 | | 0 | | | | |
| 25 | Аналитикалык химия | | | | + | | | | | | | | | | | | | | + | | | | | | + | | | | | + | + | | | + | | |
| 26 | Физика | + | | | | | | | | | | | | | | + | | | | | | | | + | | | | | | + | | | | | | |
| 27 | Топурак таануу | | | | | + | | | | | | | | | + | | | | | | | | | | | | | | | | | | | * | | |
| 28 | Табият таануунун негиздери | | | | | | | | | | | | | | | | | | * | | | | | | | | | | | | * | | | | | * |
| 29 | Табият таануу мугалиминин компотенттүүлүгүн калыптандыруу | + | | | | | + | | | | | | | | | | | | + | | | | | | | | | | | | | | | + | + | |
| 30 | Жалпы ботаника | + | | | | + | | | | | | | | | | | | | | | | | | | + | | | | | + | + | | | + | | |
| 31 | Жалпы зоология | | | | + | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | + | | | | | |
| 32 | Микробиология | * | | | | * | | * | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | * | | | | | |
| 33 | Өсүмдүктөрдүн физиологиясы | + | | | | | | | | | | | | | | | | | + | | | | | | | | | | + | | + | | | | | + |
| 34 | Гистология | + | | | | + | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | + | | | | | |
| 35 | Кишинин анатомиясы жана морфологиясы | | | | | | | | | | | | + | | | | | | | | | | | | | | | | | | + | + | | | | |
| 36 | Киши жана жаныбарлардын физиологиясы | + | | | | | | | | | | | | | | + | | | | | | | | + | | | + | | + | | | | | | | |
| 37 | Цитология | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | + | | + | | |
| 38 | Генетика | + | | | + | | | | | | | | | | | + | | | | | | | | | | | | | | + | + | + | | | | |
| 39 | Биохимия | + | | | | | | | | | | | | | | | | | + | | | | | | | | | | + | + | + | | | | | + |
| 40 | Молекулярдык биологиянын негиздери | | | | + | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | + | | | | | + | | | | + | | |
| 41 | Эволюциялык теория | | | | | + | | | | | | | | | | | | + | | | | | | | | | | | | | + | | | | | + |
| 42 | Биотехнология | | | | + | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | + | | | | + | + | | | | | |
| 43 | Биостатистика | + | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | + | + | + | | | | |
| 44 | Энтомология | + | | | | | | | | | | | | | | | | | + | | | | | | | | | | + |
| + | | | | | + |
| 45 | Генетикадан маселе чыгаруу мет | * | | | | | | | | | | | * | | | * | | | | | | | | | | | * | | * | | | | | | | |
| 46 | Ландшафт таануу | | | | + | | | | | | | | | | | + | | | | | | | | | | | | | | + | + | | | | | |
| 47 | Дары дармек өсүмдүктөрү | + | | | | | | | | | | | | | | + | | | | | + | | | + | | + | | | | | | | | | | |
| 48 | Паразитология | | | | + | + | | | | | | | | | | + | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | |
| 49 | Үйрөнчүк-педагогикалык | | | | | | | | | | | | | | * | | | | | | | | | | | * | | * | | | | | | | | |
| 50 | Кесиптик базалык практика | + | | | | | | | | | + | | | | | | + | | + | | | | | + | + | + | | | | | | | | | | |
| 51 | Кесиптик багыттык практика | + | + | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | + | | | | | |
НББПнын компетенциялар матрицасы
4.4. 550100 ТИББ багыты боюнча бакалавр баскычындагы адистерди
даярдоодо окутулуучу дисциплиналардын аннотациялары
4.4.1.Окуу планындагы (жалпы гуманитардык жана социалдык-экономикалык) базалык дисциплиналардын программасына аннотация
Кыргыз тили: кеп ишмердүүлүгүн жана таанып-билүүчүлүгүн калыптандыруу, иш кагаздарынын лексикалык, грамматикалык жана стилистикалык мыйзам ченемдерин өздөштүрүү менен жазуу үлгүлөрүн практикалык жактан колдоно билүү жөндөмүнө ээ кылат.
Калыптандыруучу компетенциялар: ЖК-1; ЖК-2; ИК-2; СИМК-2; СИМК-5; КК-4; КК-5.
Орус тили: практический курс русского языка решает важную задачу обучения студентов на базе активного включения их в учебную сферу общения. Эти цели продиктованы реальной необходимостью и вытекают из коммуникативной направленности курса русского языка. Формирование речевых навыков и умений, обеспечивающих активное участие студентов в их будущей профессиональной деятельности.
Формирумые компетентности: ЖК-5; ИК-2; ИК-5
Англис тили:ЖК-1, ЖК-2, ИК-3, СИМК-2
Ата мекен тарыхы: кыргызстандын аймагында байыркы доордон баштап бүгүнкү күнгө чейинки болуп өткөн окуялардын хронологиялык ирээтте өнүгүүсү жөнүндөгү билимдерге ээ кылуу менен, тарыхый окуяларды тарыхый закон ченөнемдүүлүктүн айлампасында, тарых илиминин принциптерин, анын коомдогу ордун, илимдеги айрым проблемаларды билүүгө шарт түзөт.
Калыптандыруучу компетенциялар: ЖК-1; ИК-1; СИМК-4; КК-12; КК-13.
Философия: философиянын маңызын, б.а. философиялык түшүнүктөр, категориялар, багыттар, методдор, закондору менен тааныштырат. Философия дүйнө жана андагы адамдардын орду жөнүндөгү жалпы теориялык, базалык билимдерди чагылтууга багытталат.
Калыптандыруучу компетенциялар: ЖК-1; ЖК-5; КК-12.
Манас таануу:«Манас» эпосу кыргыз элинин улуу мурасы. Эпостун изилдениши жөнүндө варианттар, манастын төрөлүшү, балалык чагы, алгачкы эрдиктери манастын Алтайдан Ала Тоого көчүшү, Алманбеттин окуясы, Көкөтайдын ашы Чоң Казат, баатырдын өлүмү эпостун темасы жана идеясы, обзорлор системасы боюнча маалыматтарына ээ болот.
Калыптандыруучу компетенциялар: ЖК-4КК-7 КК-10,КК-12
Укук таануу: Кыргыз Республикасынын укук тармактарын жана эл аралык укук тармактарынын жалпы жоболорун, жарандардын укуктарын мамлекет тарабынан кепилдикке алынып, КРнын укук коргоо органдары тарыбынан корголуусу сыяктуу түшүнүктөргө ээ болушат, практика жүзүндө процессуалдык документтер менен иштөө мүмкүнчүлүгүн алышат.Калыптандыруучу компетенциялар:СИМК-2; КК-16
4.4.2 жалпы математикалык жана табигый илимий дисциплиналары базалык дисциплиналардын программасына аннотация
Математика: Кесибине байланышкан мисалдарды жана маселелерди чечүүдө оптималдуу жолдорун издөөгө, эң жакшы жолдорун тандоону үйрөтүү. Процесстерди жана кубулуштарды моделдештирип, анализдөө үчүн зарыл болгон негизги математикалык билимдерге, көндүмдөргө ээ кылуу.
Калыптандыруучу компетенциялар: ЖК-2; ЖК-3; ЖК-4
Информатика: Мектеп базасында алган билимдерин тереңдетип, системага салуу жана жалпы теориялык маалыматтарга ээ кылуу менен алган билимдерин практикада колдоно билүүсүнө шарт түзүү. Кесибине байланышкан тапшырмаларды аткаруу, интернеттеги катепканалардан адабияттарды падйлана билүү жөндөмдүүлүгүн калыптандыруу.
Калыптандыруучу компетенциялар: ЖК-2; ЖК-5; ИК-1; КК-5.
Азыркы мезгилдеги табият таанунун концепциялары (КСЕ): Дүйнөнү табиягый-илимий тааным билүүсү, табигый илимдердин өнүгүү тарыхы, материянын уюштурулуусунун структуралык деңгээлдери, мейкиндик жана убакыт, өз ара аракеттеннүүлөр, табияттагы динамикалык жана статистикалык мыйзам ченемдүүлүктөр, дүйнөнүн табиягый илимий сүрөттөлүшү, биосфера жана экология концепциясы, адамдын орду боюнча заманбап маалыматтарга ээ болот.
Калыптандыруучу компетенциялар: ЖК-1; ЖК-3; КК-2
Экология: Биосфера жана киши: биосферанын түзүлүшү, экосистемалар, экология жана кишинин ден соолугу; айлана-чөйрөнүн глобалдык проблемалары; жаратылыш ресурстарын, жаратылышты сактоонун рационалдык принциптери; жаратылышты колдонуунун экономикалык негиздери; экокоргонуу техникасы жана технологиясы; экологиялык
укуктардын негиздери, профессионалдык жоопкерчилик; айлана- чөйрөнү коргоо боюнча эл аралык карым- катнаш мамилелер маалыматтарына ээ болот.
Калыптандыруучу компетенциялар: ЖК-1, СИМК-3, КК-3
Математикалык логика: Айтуулар жана айтуулардын үстүнөн логикалык амалдар. Логикалык алгебранын формуласы. Формулалардын эквиваленттүүлүгү жана тең күчтүүлүгү. Тавтология. Формулалардын нормалдык формалары (ДНФ, КНФ, ӨДНФ, ӨКНФ).Аткарылуучулук проблемасы. Формулалардын аткарылуучулугу жана чындыгы.
Логикалык алгебранын логикалык маселелерди чыгарууда колдонулушу. Байланыш схемалары. Нормалдык формаларды минимизациялоо. Айтууларды эсептөө. Аксиомалардын системасы. Келтирип чыгаруу эрежелери. Келтирип чыгаруунун туундулоо эрежелери. Предикаттар жана аладын үстүнөн амалдар. Жашоо жана жалпылык кванторлору. Предикаттар логикасынын формуласы. Предикаттар логикасынын формуласынын тең күчтүүлүгү,аткарылуучулугу жана жалпы манилүүлүгү ык машыгууларга ээ болот.
Калыптандыруучу компетенциялар:ЖК-3, ЖК-5
ЖМТ окуу процессинде колдонуу:
Башка фундаменталдык илимдердин катарында информатиканын орду; информациялык технологиялардын дуйнөгө көз караштык, экономикалык жана укуктук аспектилери; Информация тушунугу жана аны өлчөө; информациянын саны жана сапаты; информацияны өлчөө бирдиктери; информация жана энтропия; билдируулөр жана сигналдар; сигналдарды коддоштуруу жана кванттоо сигнал; автоматташтырылган системадагы информациялык процесс; информациялык циклдын фазасы жана алардын моделдери; информациялык ресурс жана анын тузуучулөру; информациялык технологиялар; информациялык технологиялардын техникалык жана программалык каражаттары; берилгендерди иштетуунун негизги турлеру; анологдук жана санариптик информацияны иштетуу; берилгендерди иштетуу тузулуштеру жана алардын мунөздемолору; алгоритм тушунугужанакасиеттери; программалык башкаруу принциби; компьютердин функционалдык жана структуралык тузулушу; берилгендерди иштетуунун тармактык технологиялары; алып журуучулердун жана сигналдардын турлөру жана муноздөмөлөрү; сигналдардынспектрлери; модуляция жана коддоштуруу
Калыптандыруучу компетенциялар:ЖК-2, КК-1
4.4.3 Кесиптик дисциплиналардын базалык бөлүгүнө аннотация
Психология: Психологиядагы адам проблемасы. Адамдын психикасынын проблемалары жана табияты, инсан жөнүндө түшүнүк, адам-индивид, жекелик жана субьект. Инсан боюнчанегизги психологиялык теориялар зарылдык, мотивация, кызыкчылыктар, инсандын
ишенимдери жана көз карашы, инсандын калыптанышы, инсандын өнүгүшүнүн кыймылдаткыч күчтөрү. Окуучунун инсандыгын үйрөнүү методдору боюнча маалыматка ээ болот.
Калыптандыруучу компетенциялар:СИМК-1, СИМК-3, СИМК-4, СИМК-5, КК-3
Педагогика:Мугалимдин квалификациялык мүнөздөмөсүнө каралган теориялык билимдердин жана кесиптик-педагогикалык ык-машыгуулардын жана мугалимдин функциясын ага коюлуучу талаптардын, педагогикалык кесиптин социалдык маанисин ачып көрсөтөт. Педагогикалык ишмердүүлүккө болгон кызыгууну калыптандыруу менен студенттерде теориялык билимдерге, ык-машыгууларга ээ болууга шарт түзөт.
Калыптандыруучу компетенциялар:ЖК-5; СИМК-1; КК-1;КК-4; КК-5;
КК-8; КК-9.
Курактык анатомия, физиология, гигиена жана жашоо тиричилик коопсуздугу: Адамдын айлана-чөйрө (ишкана, тиричилик, жаратылыш) менен болгон өз ара аракетинин коопсуздугу жана өзгөчө кырдаалдардын терс факторлорунун таасиринен коргонуу ыкмаларын, о.э. окуучунун ден соолугун сактоо, чыңдоо, сергек жашоо образын жүргүзүү, жаратылышты коргоо, ресурстарын рационалдуу пайдаланууга үйрөтөт.
Калыптандыруучу компетенциялар: ИК-6; СИМК-3; КК-9
Адам өмүрүнүн коопсуздугу: Адам жана жашоо чөйрөсү; “Адам жана жашоо чөйрөсү”системасынын мүнөздүк абалы; эмгектин физиологиялык негиздери жана техносферадагы өмүр коопсуздугунун комфорттуу шарттары; комфорттулуктун критерийлери; техносферанын негативдүү
факторлору, анын адамга тийгизген таасири, техносфера жана жаратылыш чөйрөсү; коопсуздук критерийлери; техникалык системанын коркунучтуулугу, кабыл албоо, ыктымалдуу кабыл албоо, өндүрүштүн роботтоштурулган жана автоматташтырылганфункцияларынын коопсуздугу; өзгөчө кырдаалдагы коопсуздук, өмүр коопсуздугун
башкаруу, башкаруунун укуктук жана нормативдик техникалык негиздери, экологиянын жана коопсуздуктун талаптары, контролдоо системасы. Адамдын жашоо-тиричилик коопсуздугу үчүн зыяндуу жана коркунучтуу факторлордун классификациясы. Турмуштук чөйрөнүн зыяндуу жана коркунучтуу факторлору. Инфекциялык ооруулардын таралышы. Механикалык, үндүк толкундардын жана вибрациянын адамга тийгизген таасири. Медикаменттерди ыксыз колдонуу жана адамдын ден соолугу. Курчап турган чөйрөнүн факторлору жана адамдын организмине тийгизген таасирлери боюнча маалымат ала алат.
Калыптандыруучу компетенциялар:ИК-6, СИМК-3, КК-3, КК-9
Табигый илимдерди окутуунун (биология) усулу: Биологияны окутуунун методикасы, педагогикалык илимдин бир тармагы катары тааныштыруу менен, мектептердеги биологияны окутуу процессиндеги педагогикалык изилдөөнүн методдору, негизги факторлору, окутуунун ыкмалары жана анын каражаттары менен тааныштыруу болуп эсептелет.
Калыптандыруучу компетенциялар :ЖК-1; ЖК-6; ИК-1, СИМК-1; КК-1;
КК-5;КК-8; КК-11; КК-12; КК-13
Органикалык эмес химия:
Атомдун тузулушу. Кванттык химиянын суроттолушу. Электрондук кабыктын тузулушу. Бирикмелердин мезгилдуу касиеттери. Атомдордун мезгилдик касиеттери. Валенттик байланыштардын методу. Молекулярдык, орбиталдар методу. Молекулалардын ортосундагы оз ара аракеттенишуулор. Заттын агрегаттык абалы. Заттын катуу абалы. Химиялык термодинамика. Химиялык тен салмактуулук. Заттардын суюк абалы. Эритмелердин жалпы касиети. Кучтуу жана кучсуз электролиттер. Кислоталардын жана негиздердин теориясы. Эритмелердеги реакциялар. Комплекстик бирикмелер. Комплекстик бирикмелердин тузулуш теориясы. Кычкылдануу- калыбына келуу реакциялары. Электроддук потенциал. Токтун химиялык булагы. Электролиз. Коррозия. Мезгилдик закон. Галогендер жана алардын бирикмелери. Кычкылтек жана анын бирикмелери. Халькогендер жана алардын бирикмелери. Пиктогендер жана алардын бирикмелери. Мезгилдик система. Металлдар. Металдык байланыш. Щелочтук жана жер щелочтук металлдар. d – элементтеринин химиясы. Жалпы закоон ченемдуулуктору. Sc, Y, La сейрек жер элементтери. Ti, Zr, Ga алардын бирикмелери, аква- жана гидроксокомплекстери, V, Nb, Ta. V дин изополибирикмелери. Cr, Mo, W. Оксиддери, гидроксиддери, кислоталары. C rдун комплекстик бирикелери. Mn, Tc, Re. M nтин турдуу кычкылдануу даражасындагы бирикмелердин касиети. Fe, Co, Ni дин комплекстик бирикмелери. Биологиялык процесстердеги ролу. Платина тобунун металлдары. Cu, Ag, Au. Бирикмелерди диспропорциялаштыруу. d- элементтер. f- элементтердин химиясы.лантаноиддер. актиноиддер. Ga, Id, Tl –дин муноздомосу. B, Al гидриддери, оксиддери, гидроксиддери. Инерттуу газдар. Xe, Kr дун фториддери боюнча маалымат ала алышат.
Калыптандыруучу компетенциялар:ЖК-11, КК-5, КК-11, КК-13
Жалпы жер таануу:
Жер планетасынын Ааламдагы жана Жер планетасындагы алган орду. Ааламдагы телолордун кыймылынын моделдери. Жер планетасы. Жердин кунго болгон абалы. Жердин октук тузулушу жана айланышы. Ай концепциясы. Ааламдагы кагылышуу жана топтошуу. Жердеги эволюциялык оонугуулор.атмосферанын, суу кабыгынын, жер кабыгынын калыптанышы. Жердеги муз доорлорунун алмашуусу. Азыркы монгулордун онугушу. Чолдун пайда болушу. Климатты антропогендин озгортуу концепциясы. Жер катмарлары, жер уюлдары, меридиандар, экватор. Рельефтин формалары. Тоолуу аймактардын рельефи. Дуйно болуктору жана материктер. Дуйнолук океандар.географиялык кабык. Ритмика жана Жер планетасынын келечеги жөнүндө түшүнүк ала алышат.
Калыптандыруучу компетенциялар: ЖК-1, КК-5, КК-12
Алана чөйрөнү коргоо:
Студенттердин өз айланаөчөйрөсүн тазалоо жана коргоо билимин тереңдетип кеңейтүү.Айлана-чөйрөнү коргоо предметине киришүү. Антропогендик факторлордун жаратылышка болгон таасирлери. Курчап турган айлана-чөйрөнүн негизги булгоочулары. Атмосфераны коргоо. Суу ресурстарын сарамжалдуу пайдалануу жана коргоо. Өсүмдүктөр жана жаныбарлар дүйнөсүн, кен байлыктарды, жер ресурстарын сарамжалдуу пайдалануу жана коргоо. Айыл чарба жана курчап турган айлана –чөйрө. Коргоого алынган аймактар жана антропогендик ландышафтарды коргоо. Калктын ден-соолугу жана курчап турган жаратылыш чөйрөсүнүн булгануусу. Курчап турган айлана –чөйрөнү коргоодо көйгөйлөрдү чечүү жолдорун анализдей алышат.
Калыптандыруучу компетенциялар: ЖК-4; ЖК-5; ЖК-6; ИК-1; КК-12;
КК-15
Жалпы биология:
Ааламдын, Кун системасынын, Жердеги тиричиликтин келип чыгышы. Жалпы биологиянын илим катары- предметит, изилдоо объекти, милдеттери. Канттын космологиялык модели – Ааламдын статикалык теориясы. Ааламдын кенейип баруучу модели- “Чон жарылуу”теориясы. Кун системасынын келип чыгышынын планетардык теориясы. Жердеги тиричиликтин келип чыгышынын теориясы жана этаптары. Клетканын молекулярдык биологиясы. Белоктор. Нуклеин кислоталары. Белоктун биосинтези. Цитологиянын негиздери. Клеткалардын олумунун механизмдери: апоптоз, некроз, аутофагия. Тируу системалардын озун озу жонго салышы. Тируу организмдердин озун озу жонго салуусунун кибернетикалык принциби. Озун жонго салуунун негизги принциби. Стресс- биологиялык кубулуш катары. Стресстин стадиялары. Организмдин индивидуалдык оорчушу (онтогенез). Онтогенездин эмбриондук мезгили. Пост эмбриондук оорчуу. Осумдуктун онтогенези.Генетиканын негиздери. Ген жонундо азыркы кездеги тушунук. Вирустардын, бактериялардын, эукариоттордун геномунун тузулушу. Тукум куучулук кубулушунун негизги закон ченемдуулуктору. Тукум куучулукта гендердин жалганышы. Гендердин аллелдик эмес оз ара аракеттениши. Озгоргучтук. Тукум куучу жана комбинанттык озгоргучтук. Мутациялык теориянын негизги абалы. Клетканын жана клетканын органоиддеринин эволюциясы. Эволюциялык теория. Эволюциянын негизги факторллору. Микроэволюциянын механизмдери. Антропогенез. Жаратылышты коргоонун азыркы кездкги стратегиясы. Биосфера озун- озу жонго салуучу ачык система. Биосфера жонундо тушунук ала алышат.
Рекреациондук география:
Рекреациондук география илим катары. Туристтик рекреациондук ишмердуулуктун ресурстук потенциалы. Аймактык рекреациондук системалар жонундо окуу. Рекреациондук жана туристтик максатта жаратылышты пайдалануу. Рекреациондук жаратылышты пайдалануу объектиси болгон, озгочо коргоого алынган жаратылыш аймактары. Рекреациондук жана туристтик райондорду калыптандыруу жана райондоштуруу боюнча түшүнүк бере алышат.
Калыптандыруучу компетенциялар: ЖК-1, ИК-5,СИМК-2, КК-1, КК-3
Органикалык химия:
Органикалык бирикмелердин классификациясы жана номенклатурсы. Функционалдык топтор жонундо тушунук. А.М. Бутлеровдун тузулуш теориясы. Алкандар. Гомологиялык катары, изомериясы, номенклатурасы. Химиялык касиеттери.Чектуу углеводороддорду алуу жолдору. Алкендер, гомологиялык катары, изомериясы, номенклатурасы. Физикалык, Химиялык касиеттери. Алынышы.Алкиндер. Гомологиялык катары, изомериясы, номенклатурасы. Физикалык, Химиялык касиеттери. Ароматтык углеводороддор. Бензол жана анын гомологдору. Изомериясы. Номенклатурасы. Тузулушу. Физикалык,химиялык касиеттери. Углеводороддордун табигый булактары. Нефть, физикалык касиеттери. Табигый жана жолбун газдар.Нефтинин химиялык классификациясы. Нефтинин жана газдын химиялык составы.Спирттер. Классификациясы. Изомериясы. Номенклатурасы. Физикалык касиети.Спирттердин алынышы.Коп атомдуу спирттер. Фенолдор. Номенклатурасы. Классификациясы. Физикалык, химиялык касиеттери.Альдегиддер жана кетондор. Номенклатурасы. Тузулушу.Карбонилдик бирикмелердин реакциялык жондомдуулугу. Карбон кислоталары. Классификациясы. Номенклатурасы. Карбоксилдик топтун тузулушу. Ароматтык, нафтендик кислоталар. Кош негиздуу кислоталар. Карбон Кислоталарынын туундулары.Алифатикалык жана ароматикалык катардын аминдери. Тузулушу, номенклатурасы, изомериясы. Моносахариддер.моносахариддердин оптикалык изомериясы. Моносахариддердин химиялык касиеттери. Дисахариддер: сахароза, лактоза. Майлар.Классификациясы. Номенклатурасы. Майлардын тузулушунун жалпы муноздомосу. Физикалык,химиялык касиеттери.Классификациясы. Тузулушу. Белоктор менен болгон сапаттык реакциялары боюнча маалымт ала алышат.
Калыптандыруучу компетенциялар: ЖК-11, КК-5, КК-11, КК-13
Аналитикалык химия:
Аналитикалык химиянын теориялык негиздери. Химиялык анализдердин методдору. Концентрация. Эритмелердин концентрациясын эсептоо жолдору. Химиялык тен салмактуулук. Массанын таасир этуу закону. Эритме- чокмо гетерогендик системадагы тен салмактуулук. Электролиттик диссоциация теориясы. Кислота- негиздик тен салмактуулук. Суунун диссоциациясы. Суунун иондук туундулары. Суутектик корсоткуч. Сапаттык анализ. Сапаттык анализдин методдору. Кислота-негиздик классификациясындагы I, II, III, IV, V, VI аналитикалык топтун катиондору. I- III аналитикалык топтун аниондору. Белгисиз заттын сапаттык анализи. Сандык анализ. Титриметрия. Анализдин титрлоо методдору. Кислота-негиздик титрлоонун методу. Кычкылдануу-калыбына келуу методу. Анализдин физико-химиялык методдору боюнча түшүнүк ала алышат.
Калыптандыруучу компетенциялар: ЖК-4, СИМК-5, КК-16, КК-11, КК-12, КК-15
Физика:
Киришуу. Механика. Чекиттин динамикасы жана кинематикасы. Катуу заттын, суюктуктун жана газдын механикасы. Термелуунун жана толкундун механикасы. Молекулярдык –кинетикалык теориянын негиздери. Термодинамиканын негизи. Чыныгы газдар, суюктуктар жана катуу заттар. Электромагнетизм. Электростатиканын негиздери. Туруктуу агым. Магниттик талаа жана анын касиеттери. Электромагниттик индукция. Оптика. Нурлуу оптика. Толкундуу оптика. Кванттык физика. Жылуулук нурдануусу. Жарыктын кванттык касиети.атомдук жана элементардык болукчолордун физикасы. Атомдун тузулушу. Кванттык механиканын элементтери. Атомдук ядро. Табигый радиоактивдуулук. Ядролук реакциялар. Элементардык болукчолор жөнүндө маалымат ала алышат.
Калыптандыруучу компетенциялар: ЖК-11, СИМК-2, КК-5, КК-11
Топурак таануу, топурак географиясынын негизи менен:
Топурактын пайда болушу. Топурактын пайда болушунун жалпы схемасы. Топурактын пайда болушунун жалпы факторлору. Топурактын минералдык, гранулометриялык, химиялык составы. Топурактын органикалык составы. Топурактын синируу жондомдуулугу. Топурактын физикалык касиети. Топурактын нымдуулук касиети жана топурактын суу режими. Топурактын аба жана жылуулук кармоочу касиети. Топуракты классификациялоонун принциби. Топурактын географиялык таралышынын закрн ченемдуулуктору. Арктикалык, субарктикалык жана тайга- токой зонасынын топурагы. Токой-шалбаа жана шалбаанын топурактары. Жарым чол, чол жананымдуу субтропиканын топурактары. Интразоналдык топурактар. Топуракты коргоо. Топурактын дегидратациясы боюнча түшүнүк алышат.
Калыптандыруучу компетенциялар: ЖК-5,СИМК-1, КК-15
Табият таануунун негизи:
Студенттердин табият таануу билимин тереңдетип кеңейтет, аларды табият таануу тармагындагы изилдөөлөр жана ыкмалар менен таныштырат. Табият таануу илими жөнүндө жалпы түшүнүктөрдү берүү. Аалам жана аалам телолорунун кыймылы.Галактикалык эволюция концепциясы. Ааламдагы планеталардын концепциясы. Эволюциялык бирдиктүүлүк жана адамдардагы өзгөчөлүктөр. Жаратылыштагы симметириялуулук концепциясы. Адам жана адам коомунун өнүгүү концепциясы боюнча маалыматка ээ болот.
Калыптандыруучу компетенциялар:СМК-5; КК-12; КК-17
Табият таануу мугалиминин компотенттүүлүгүн калыптандыруу:
МББС ишке ашырууда негизги аспект катары, педогогдун ишмердуулугундогу компетенттуулук мамилеси. Табият таануу мугалиминин профессионалдык компетенттулугу. Педагогдун коммуникативдуу компетенттуулугу. Табият таануу мугалимдин психологиялык- педогогикалык компетенттуулугу. Педагогдун профессионалдык стандартарга ээ болот.
Калыптандыруучу компетенциялар:ЖК-1, ЖК-6, СИМК-2,КК-15, КК-16
4.4.4 Профилдик дисциплиналарга аннотация
Жалпы ботаника:
Осумдуктордун коп турдуулугу, алардын структуралык –функционадык тузулушундогу оз ара байланыштары, осумдуктордун биологиялык жашоо образы, экологиясы, эволюциясы. Таралышы, жаратылыштагы мааниси, Адамдардын турмуш –тиричилигиндеги осумдуктордун практикалык мааниси жөнүндө түшүнүк алаалышат.
Калыптандыруучу компетенциялар:ЖК-1, ЖК-5, КК-6, КК-11, КК-12, КК-15
Жалпы зоология:
Зоологияга киришуу. Жаныбарлар жонундогу илимдин системасы. Жонокойлор тиби. Жалпы муноздомосу. Коп клеткалуулардын келип чыгышы жана касиети. Ичеги кондойлуулордун тузулушунун жана тиричилик аракетинин озгочолугу. Жалпак курттар тиби. Систематикасы жана негизги класстарынын муноздомосу. Жумуру курттар тиби. Муунак курттар тиби. Молюскалар тиби. Муунак-буттуулар тиби. Бакалоор менен дем алуучулар подтиби. Трахеялар менен дем алуучулар подтиби. Курт –кумурскалар классы. Хордалууларга жалпы муноздомо. Классификациясы. Баш соксуздор, личинка хордалуулар подттиби. Омурткалуулар подтиби. Тегерек ооздуулар классы. Кемирчектуу жана сооктуу балыктар классы. Жерде- сууда жашоочулар классы. Сойлоп журуучуллор классы. Канаттуулар классы. Сут эмуучулор классы боюнча маалыматка ээ болушат.
Калыптандыруучу компетенциялар:ЖК-4, КК-8,КК-10, КК-11, КК-12, КК-13, КК-14, КК-17
Вирусология микробиологиянын негиздери менен:
Микроорганизмдердин тузулушу жана коп турдуулугу. Микроорганизмдердин жаратылыштагы жана адамдын тиричилигиндеги ролу. Бактериялык клетканын тузулушунун озгочолугу. Химиялык составы. Морфологиясы. Изилдоо методдору. Вирустар жана бактериофагдар. Морфологиясы. Изилдоо методдору. Микроорганизмдердин зат алмашуусу. Бактериялардын азыктануусу. Азыктык чойролор. Бактериялардагы зат алмашуунун формалары, биохимиялык касиетин аныктоо. Бактериялардын дем алуусу. Дем алуу тибине жараша бактерияларды классификациялоо. Аэробдук жана анаэробдук бактерияларды остуруунун шарттары. Микроорганизмдердин кобойушу, осушу жана оорчушу. Бактериалдык популяциянын осушу жана оорчушу. Микроорганизмдердин биосинтези. Биологиялык молекулаларды айландыруусу. Микроорганизмдерге физикалык, химиялыык, биологиялыык факторлордун таасири.антибиотиктер. курчап турган чойронун, азык продукцияларынын, адамдын оорганизминин, дары осумдук сырьелорунун жана даяр дарылардын микрофлорасы боюнча түшүнүккө ээ болушат.
Калыптандыруучу компетенциялар:ЖК-1;ЖК-5; ЖК-11,КК-12.
Өсүмдүктөрдүн физиологиясы:
Жашыл осумдуктордогу негизги физиологиялык процесстер жонундо, аларды жонго салуу механизмдери жонундо жана осумдуктордун курчап турган чойронун шарттары менен оз ара аракеттенишинин закон ченемдуулуктору жонундо акыркы тушунукторду беруу. Окуу программасы томонкудой болумдорду камтыйт: осумдук клеткасынын физиологиясы, фотосинтез, дем алуу, суу алмашуу, минералдык азыктануу, осуу, оорчуу жана фитогормондор. Осумдуктордун тиричилиги жонундогу фундаменталдык физиологиялык билимдердин теориялык жана практикалык сунуштарындагы суроолор каралат. Тируу организмдердин тиричилигиндеги жаны закон ченемдуулукторду ачуу учун, маданий осумдукторду остуруудо, селекциянын, фитобиотехнологиянын.осумдуктор дуйносун коргоо проблемаларын,
Жер планетасында биокоптурдуулукту сактоо проблемаларын жана биосферанын туруктуулугун кармап туруунун актуалдуу проблемаларын чечуу учун тиешелуу болгон теориялык жана практикалык суроолорду карайт.
Калыптандыруучу компетенциялар: ЖК-1, СИМК-5, КК-10, КК-12, КК-16
Эмбриология гистологиянын негиздери менен:
Адамдын жана жаныбардын тузулушунун клеткалык жана ткандык денгээли. Ткандын негиги типтери. Онто- жана филогенезде ткандардын озгоруусу. Ткандардын функционалдык морфологиясы. Эмбрионалдык оорчуунун этаптары. Анамнийдин жана амниоттун оорчушунун негизги мунозу. Эмбрионалдык мезгилдеги системалардын калыптанышы. Адамдын пренаталдык оорчушунун озгочолугу. Эне- туйулдук системасынын калыптанышы жана иштоосу. Оорчуу процессинде клеткалардын, ткандардын жана органдардын оз ара байланыштары. Гистогенез. Органогенез. Системогенез. Ткандардын жана органдардын оорчушундогу аномалиянын себептери.
Калыптандыруучу компетенциялар: ЖК-1, ЖК-5, КК-12
Кишинин анатомиясы жана морфологиясы:
Адам анатомиясы – адамдын сырткы формасы жана ички түзүлүшү, адам денесинин түзүлүшүн, органдардын аткарган кызматтарына жараша, адамдын келип чыгуусун, ар кандай шарттарда өзгөргүчтүгүн, түрдүү курактагы өрчүшүн окутуп үйрөтө алат.
Калыптандыруучу компетенциялар: ИК-5; КК-12; КК-13.
Киши жана жаныбарлардын физиологиясы:
Киши жана жаныбарлардын организминин физиологиялык өзгөчөлүктөрүн, жекече өрчүүсүн, ички чөйрө менен сырткы чөйрөнүн байланышын ичине камтыйт, ошондой эле студенттерге органдардын аткарган кызматын,организмдин түрдүү шарттарга ыңгайланышы жөнүндү түшүнүктөрдү калыптандыруу менен студенттерде теориялык билимдерге, ык-машыгууларга ээ болууга шарт түзөт.
Калыптандыруучу компетенциялар: ЖК-1; СИМК-2; КК-5; КК-8; КК-10.
Цитология:
Цитология илиминин предмети. Изилдоо методдору. Прокариоттор жана эукариоттор. Алардын келип чыгышы жонундогу гипотезалар. Жарык микроскобу жана электрондук микроскоптун денгээлиндеги клетканын тузулушунун жалпы планы. Клетканын химиялык составы. Клетканын биологиясынын негизги постулаттары. (ДНК-РНК-белок) Алардын клеткада ишке ашуусунун этаптары. ДНК, РНК жана белок молекуласынын тузулушу жонундо жалпы тушунук. Ген жана генетикалык код жонундо тушунук. Белоктун биосинтезинин жалпы схемасы. Ферменттер. Ферменттердин клетканын синтез процессиндеги ролу. Ядро. Анын негизги компоненттери. Хроматин, хромосома, ядрочо, ядролук белоктук матрикс. Гиолоплазма. Клеткалык мембрана. Бардык мембраналардын жалпы касиеттери. Клетканын устунку бети. Жаныбарлар клеткасынын гликокаликси. Осумдуктордун клеткалык кабыгы. Клетка аралык байланыштар жана коп клеткалуу организмдердеги байланыштардын типтери. Клетка бетинин адистешкен структуралары. Клетканын вакуольдук системасы. Эндоплазмалык торчо. Органоиддин муноздомосу. Клеткада жайгашуусу, ташуучу кызматты аткаруусундагы ролдору боюнча маалыматка ээ болушат.
Калыптандыруучу компетенциялар: КК-13, КК-15
Генетика:
Тируу организмердин бардык денгээлиндеги тукум куучулук менен озгоргучтуктун эакон ченемдуулуктору менен тааныштыруу; тукум куучулук материалдын акыркы мезгилдеги тузулушу жонундо тушунук беруу; Гендердин экспресси жана муундан муунга берилишинин механизмдери жонундо маалымат беруу; Акыркы мезгилдеги генетиканын методдорунун негиздери менен, гендик инженерия, селекция менен таанышышат жана генетика боюнча жалаы маалыматка ээ болушат.
Калыптандыруучу компетенциялар: ЖК-1; ЖК-4; СИМК-2; КК-11; КК-12; КК-13.
Биохимия:
Клетканын энергетикалык жана пластикалык материалы катары тирүү организмдеги зат алмашуу процесстерине катышкан заттардын түзүлүшүн окууп үйрөтүү менен келечекте биология адистерине организмдин тиричилик аракеттеринин негизги химиялык билимдерин жана түрдүү процесстеринде организмдеги биохимиялык процесстер жөнүндөгү билимдерди билүү жөндөмүнө ээ кылат. Киришуу. Суунун физикалык жана химиялык касиети. Биологиялык функциясы. Амино кислоталар. Белоктордун касиети. Функциясы. Классификациясы. Ферменттер. Ферменттердин активдуу жонго салуу механизмдери. Нуклеин кислоталары. Касиети. Функциясы. Классификациясы. Углеводороддор. Функциясы. Классификациясы. Липиддер. Алардын классификациясы. Биологиялык мааниси. Витаминдер. Классификациясы. Функциясы. Гормондор. Адистуулугу жана гормондордун таасир этуу механизмдери боюнча билимге ээ болушат.
Калыптандыруучу компетенциялар: ЖК-1; СИМК-5; КК-10; КК-11; КК-12; КК-17
Молекулярдык биологиянын негиздери:
Молекулалык биологиянын предмети жана изилдоо методдору. Нуклеин кислоталарын болуп алуу жана тазалоо. Нуклеин кислоталарын структурасы. Функциясы. Белоктордун структурасы, функциясы жана динамикасы. Нуклеин кислоталарынын электрофорези. Геномдун жана пртеоманын структуралык- функционалдык тузулушу. Репликация, репарация жана рекомбинациянын механизмдери.ДНКнын рестрикциондук анализи. Матрицалык синтездин биохимиялык негизи. Белоктун биосинтези- трансляциясы. Изилдоонун перспективдуу багыттары боюнча түшүнүккө ээ болушат.
Калыптандыруучу компетенциялар:ЖК-1, КК-6, КК-11, КК-15
Эволюциялык теория:
Эволюциялык коз караштардын калыптануу тарыхы. Микроэволюция. Эволюциянын элементардык факторлорун моделдештируу. Турдуу таксономиялык топтордогу организмдердин –тур тушунугундогу айырмачылыгы. Турдун пайда болуу процессин тушундуруудогу турдуу божомолдор. Макроэволюция. Ар турдуу таксондордогу эволюциянын ылдамдыгын салыштыруу. Эволюцияда жанынын пайда болушу. Жалпы тузулуштун чеги. Организмдин функционалдык коадаптацияланышы жана функциялардын ортосундагы компромисстер. Эволюциянын багытынын коп варианттуулугу жана кокустугу. Кванттык эволюциянын мумкун болгон механизмдери жана ролу. Эволюциялык окуунун онугушунун азыркы кездеги багыттары. Биологиялык коп турдуулуктун эволюциясынын проблемалары. Дениз жана кургактык биотопторунун мисалындагы эволюцияда глобалдык экологиялык кризистин ролу боюнча түшүнүккө ээ болушат.
Калыптандыруучу компетенциялар: ЖК-5; СИМК-4; КК-12; КК-17
Биотехнология:
Студенттердин биотехнологиялык билимин тереңдетип кеңейтүү, аларды биотехнология тармагындагы изилдөөлөр жана ыкмалар менен таныштыруу. Биотехнология илими жөнүндө жалпы түшүнүктөрдү берүү. Биологиялык обьектилерди даярдоо ыкмаларды. Биологиялык обьектилерди култивирлөө. Биотехнологияны медицинада, айыл чарбасында, айлана-чөйрөнү коргоодо, өнөр –жайлардан чыккан калдыктарды кайра иштетүүдө, колдонулушу боюнча маалыматка ээ болот.
Калыптандыруучу компетенциялар:ЖК4, КК-7,КК-11,КК-12
Изилдөөнүн биологиялык методдору:
Жерде сууда жашоочулардын ири систематикалык топторуна муноздомо (куйруктуулар жана куйруксуздар). Онтогенезиндеги оорчушунун негизги озгочолуктору. Жашаган жери жана жаратылыш зоналары боюнча топторго шарттуу болунушу (токой, ачык ландшафт, колмо ж.б.) сойлоп журуучулорду изилдоо методдору. Сойлоп журуучулордун систематикасы. Турлордун географиясы, биологиясы жонундо кыскача маалымат. Жыландар жана кескелдириктер туркумунун окулдоруно муноздомо. Турмуш-тиричиликтеги мааниси. Канаттуларды изилдоонун методдору. Канаттулардын ири систематикалык топторуна муноздомо. Жашаган жери боюнча шарттуу болунушу. Сут эмуучулорду изилдоонун методдору. Сут эмуучулордун ири систематикалык топторуна муноздомо. Жашаган жери боюнча шарттуу болунуштөрү боюнча билимге ээ болушат.
Калыптандыруучу компетенциялар: ЖК-1; КК-11; КК-12; КК-13
4.4.2.ЖОЖ компоненттерине кирген дисциплиналардын программасына аннотация
Энтомология:
Курт-кумурскалардын сырткы тузулушу. (эйнономия)Курт- кумурскалардын денесинин болукторго болунушу.Олигомеризация кубулушу жана баш болугунун тузулушу. Курт- кумурскалардын ооз органы. Курт-кумурскалардын кокурок болуму жана анын тузулушу. Курт-кумурскалардын курсак болугу жана анын кошумчалары. Курт-кумурскалардын курсак болугу жана анын кошумчалары.Курт-кумурскалардын ички тузулушу.(анатомия)Курт-кумурскалардын булчун системасы. Курт-кумурскалардын тамак синируу системасы, тузулушунун схемасы. Курт-кумурскалардын болуп чыгаруу системасы. Курт-кумурскалардын кан тамыр системасы,Курт-кумурскалардын дем алуу системасы . Курт-кумурскалардын нерв системасы.Курт-кумурскалардын жыныс системасы. Курт- кумурскалардын индивидуалдык орчушу. Курт-кумурскалардын систематикасы жана филогенези. Аралык козомолдун формалары: Курт-кумурскалардын экологиясы жөнүндө маалыматка ээ болушат.
Калыптандыруучу компетенциялар: ЖК-1, ИК-5, КК-8, КК-10,
Генетикадан маселе чыгаруу методикасы:
Генетикалык ачылыштардын тарыхы. Генетиканын методдору. Моногибриддик аргындаштыруудагы гендердин тукум куучулугунун закон ченемдуулуктору. Биринчи муундун гибриддеринин бирдейлегинин закону. Белгилердин ажыроо закону. Моногибриддик аргындаштыруунун цитологиялык закон ченемдуулуктору. Толук жана толук эмес доминанттуулук. Леталдык гендер. Анализдоочу аргындаштыруу. Моногибриддик аргындаштыруу боюнча маселелерди чыгаруу:
А) Туз(прямой) маселелерди чыгаруунун алгоритми.
Б) Кайталануучу(обратной) маселелерди чыгаруунун алгоритми.
В) Маселе чыгаруу.
Дигибриддик аргындаштыруудагы тукум- куучулуктун закон ченемдуулуктору.
А) Туз(прямой) маселелерди чыгаруунун алгоритми.
Б) Кайталануучу(обратной) маселелерди чыгаруунун алгоритми.
В) Маселе чыгаруу.
Кандын группасынын тукум куучулугу боюнча маселе чыгаруу. Тукум куучулуктун чиркелишуусунун закон ченемдуулуктору. Морган закону. Тукум куучулуктун хромосомдук теориясы. Тукум куучулуктун чиркелишуусу боюнча маселерди чыгаруу. Жыныс менен чиркелишкен тукум куучулуктун цитологиялык негиздери. Х – хромосомдуу белгиси бар чиркелишуу боюнча туз жана кайталануучу маселелерди чыгаруу. У – хромосомдуу белгиси бар чиркелишуу боюнча туз жана кайталануучу маселелерди чыгаруу. Аллелдик эмес гендердин оз ара аракеттениши. Эпистаз: доминанттык жана рессесивдик. Комплементардуулук. Полимерия. Аллелдик эмес гендердин оз ара аракеттешуусунун бардык типтери боюнча маселелерди чыгаруу. Бардык типтеги маселелерди чыгарууга түшүнүк алышат.
Калыптандыруучу компетенциялар: ЖК-4; СИМК-2; КК-11; КК-12
Ландшафт таануу:
Географиялык кабыктын –аймактык жаратылыш комплекстеринин, материктердин жана аквалдык(океандык) жаратылыш комплекстеринин закон- ченемдуулуктору. Материктердин жана океандардын макро, мезо жана микро комплекстеринин калыптанышынын озгочолуктору. Географиялык кабык- бир бутун система катары, анын онугуу закон ченемдуулугу. Мейкиндик жана бийиктик багыттары боюнча болунушу. АЖКнын калыптанышында компоненттердин оз ара байланыш динамикасы жана аймактардын ландшафтынын калыптануусундагы компоненттердин ролу боюнча түшүнүктөргү ээ болушат.
Калыптандыруучу компетенциялар: ЖК-1; СИМК-5; КК-10; КК-12; КК-17
КР нын дары дармек өсүмдүктөрү:
Дары осумдукторду издеп табуунун методдору. Дары осумдукторду остуруунун тарыхы. Жапайы оскон дары осумдукторду, маданий турдо остуруу. Сырье жана нормативдик –техникалык документациялар. Жыйноонун мегили жана жолдору. Дары осумдуктордун сырьесунун негизги топтору. Кургатуу. НТД жана сырьену стандартташтыруу. Дары осумдукторго анализ жургузуунун негизги методдоору. Таасир этуучу заттардын негизги топтору жана дарылык формалары. Жапайы дары осумдуктордун сырьесу. Жапайы осуучу дары осумдукторду уйронуу учун экспедициялык иштерди уюштуруу. Жапайы осуучу дары осумдукторду даярдоонун азыркы кездеги абалы. Алардын запасын уномдуу пайдалануу. Колдо остурулгон дары осумдуктор. Дары осумдуктордун целекциясы. Тандоонун критерийлери. Дары осумдукторду остуруудо тажрыйба ишинин усулдары. Дары осумдуктор сырьесун жыйноо, тазалоо, сактоо. Дары осумдуктордун айрым сейрек кездешуучу дары осумдуктордун табигый ресурсун коргоо. Даярдоонун технологиясы. Дары осумдуктордун ботаникалык муноздомосу. Негизги дары осумдуктордун суроттолушу, таралышы, пайдаланылуучу органы, колдонулушу. Маданий дары осумдуктордун агротехникалык усулдары. Дары осумдукторду декоративдик бакчаларда, бактардын композициясында колдонулушу боюнча маалыматка ээ болушат.
Калыптандыруучу компетенциялар: ЖК-4, ЖК-5, СИМК-2
Паразитология:
Симбиоздун бир формасынан болгон паразитизм тушунугу. Организмдердин тиечилик жашоо образына ынгайлашуусу. Паразитизмдин тиричилик циклиндеги ынгайлашуулуры. Жаныбарлардын паразитофаунасынын пайда болушуна курчап турган чойронун таасири. Паразитофаунанын сырткы чойронун турдуу факторлорунан коз карандылыгы. Мите жана кожоюнунун ортосундагы оз ара байланыштар. Паразитизмдин адистешуусу жана кездешуусу жөнүндө түшүнүк алышат.
Калыптандыруучукомпетенциялар: ЖК-1; ЖК-4; КК-7; КК-11; КК-12
4.4.3.Жумушчу окуу пландагы элективдүү курстардын программасына аннотация
2019-жылдын “_26_”__02___ айындагы БатМУнун Окумуштуулар Кеңешинде бекитилген. Протокол № 4
4.4.4.Практикалардын программасына аннотация
Үйрөнчүк-педагогикалык практика: Окуу жараянындагы окуу-тарбиялык иштери жөнүндө жалпы түшүнүккө ээ болот: мектептеги тарбиялык иш чараларды (чогулуш, рейд, майрамдар, линейка, маектешүү) жана класстан тышкаркы иштерди уюштуруу (кошумча жана жеке сабактар). Мектепте алгачкы тарбиялык иштерди жетектөөнүн тажрыйбасына ээ кылат.
Калыптандыруучу компетенциялар:ЖК-2; ЖК-3; ИК-4; ИК-6; СИМК-1; СИМК-3; КК-1;КК-7;КК-16.
Кесиптик-базалык практика: Мектепте окуу-тарбиялык иштерди уюштуруунун усулун үйрөнүшөт, коомдук уюмдардын, предметтик кааналардын, кружоктордун маани-мазмуну жөнүндө түшүнүк алып, предметтик кечелерди, тарбиялык, класстан тышкаркы иштерди өткөрүүнү, окуучулардын жеке инсандыгын, жалпы класс жамаатынын өзгөчөлүгүн үйрөнүшөт.
Калыптандыруучу компетенциялар:ЖК-3;ИК-4; МК-5; ИК-6;СИМК-2; СИМК-4; КК-2;КК-3; КК-4; КК-9;КК-10;КК-17.
Кесиптик-профилдик практика: Мектепте орто жана жогорку класстарында Кыргызстан тарыхы, Дүйнө тарыхы, Жаран таануу предметтери боюнча сабак берүүнү өздөштүрүп, предмет мугалими катары тажрыйба үйрөнүшөт.
Калыптандыруучу компетенциялар:ЖК-1; ЖК-2; ИК-4;СИМК-5;КК-5; КК-6; КК-7; КК-8; КК-11; КК-12; КК-13; КК-14; КК-15
Окуу талаа практикасы: адис катары студенттерди кесиптик-профилдик сапаттарын калыптандырууда археологиялык, этнографиялык, архивдик жана музейдик материалдар менен иштөө көндүмдөрүнө ээ кылып, илимий изилдөө иштерин жүргүзүүгө үйрөтөт.
Калыптандыруучу компетенциялар: ЖК-1; ЖК-4; ЖК-5; ЖК-6; ИК-1;
5.НББПын ИШКЕ АШЫРУУНУ ОКУУ-МЕТОДИКАЛЫК ЖАНА МААЛЫМАТТЫК КАМСЫЗДОО
ЖКББ НББП бул бөлүгүндө төмөндөгү документтердин жана материалдардын жыйындысы берилген:
ЖКББ НББП боюнча билим берүү процессинин окуу-методикалык жана маалыматтык камсыздалышы;
ЖКББ НББП окуу планына кирген бардык окуу курстары, дисциплиналары, практикалары, илимий-изилдөө иштери боюнча студенттердин ишмердиги үчүн негизги окуу китептери, окуу-усулдук колдонмолор, маалымат ресурстары;
билим берүү процессин уюштуруу боюнча жана профессордук-окутуучулук курамдын ишмердиги үчүн комплекстүү методикалык сунуштар жана маалымат ресурстары;
окутуучуларды жана студенттерди библиотекалык-маалыматтык тейлөөнүн шартына мүнөздөмө.
5.1.ЖКББ НББП ишке ашыруунун кадрдык камсыздалышы
550100 ТИББ багытында “Биология” профили боюнча адистерди даярдоону жогорку квалификацияга ээ профессордук-окутуучулук курамы ишке ашырат, алардын арасынан: 2 илимдин кандидаты, 2 улук окутуучу, 1 окутуучу.
| № | ФАА | Кызматы | Илимий даражасы |
| 1. | Саматова А.А. | ТИМ каф-н каф.башчысы | б.и.к. |
| 2. | Миралы кызы А. | Тил жана илимий иштер боюнча проректор | б.и.к. |
| 3. | Сеитбурханов А.Г. | ага окутуучу |
|
| 4. | Момунова Г.А. | ага окутуучу |
|
| 5. | Жаныкулова Г.Р. | окутуучу |
|
5.2.Окуу процессинин окуу-методикалык жана маалыматтык камсыздалышы
Окуу процессинин окуу-методикалык жана маалыматтык камсыздалышы үчүн факультетте 70 орундуу окуу залы жана абоненттик бөлүмү бар китепкана иш алып барат. кафедранын китепканасынын фонду – 2333 даананы түзөт. Китеп менен камсыздоо коэфиценти орточо эсеп менен 1,12 түзөт. Бул көрсөткүч нормадан жогору болуп эсептелет (норма боюнча – 0,5).
5.3.Окуу-процессинин материалдык-техникалык камсыздалышы
НББП ишке ашырууда окуу процессинин бардык формаларын уюштуруу үчүн материалдык-техникалык базага ээ, ошондой эле санитардык жана
өрт коопсуздугун эске алган шарттары бар. Бакалавр программасын ишке ашырууда минималдуу зарыл болгон материалдык-техникалык базага төмөнкүлөр кирет:
окуу корпусу Баткен шаарынын Жусупов көчөсү - жайгашкан 2 кабаттуу имарат (жалпы аянты – 149 кв.м. ар бир студентке 2.23 м.кв. туура келет)
2 лекциялык зал, 2 аудитория, 1 окуу залы, китепкана
интернет тармагына туташтырылган заманбап компьютерлер менен жабдылган 2 кабинет
1 лаборатория
1 чоң актылык зал
1даана интерактивдүү доска
1 даана видеопроектор
1 даана ксерокөчүрмө-сканер-принтер аппараттары
1 даана принтер
компьютерлер ( кафедраларда -1 даана, компьютердик класста – 0 даана).
Студенттер Интернет тармагына кенен туташуу мүмкүнчүлүгүнө ээ жана өз алдынча иштерди аткарууда, сабактарга даярданууда пайдаланышат.
6.ЖКББ НББПын ӨЗДӨШТҮРҮҮ САПАТЫН БААЛОО СИСТЕМАСЫНЫН НОРМАТИВДИК-МЕТОДИКАЛЫК КАМСЫЗДАЛЫШЫ
ЖКББ мамлекеттик стандартына жана жогорку окуу жайы жөнүндөгү жобого ылайык билимди өздөштүрүүнү текшерүү учурдагы, аралык жана жыйынтык мамлекеттик аттестациялоону өз ичине камтыйт. ЖКББ НББП боюнча билим алып жаткандарды учурдагы, аралык текшерүүнүн аттестациялоонун нормативдик-методикалык камсыздалышыЖОЖ жөнүндөгү Типтүү жобого ылайык жүргүзүлөт.
6.1.Жетишүүнүн учурдагы текшерүү жана аралык аттестация
ЖКББ МББСнын талабына ылайык НББП этап-этабы менен өздөштүрүүсүн аттестациялоо үчүн жогорку окуу жайы баалоо каражаттарынын фондун түзөт. Алар билимди өздөштүрүүнү учурдагы текшерүү жана аралык аттестациялоо болуп саналат. Баалоо каражаттарынын фонду өз ичине буларды камтыйт: практикалык сабактарда, зачет, экзамендерде билимди текшерүүнүн контролдук суроолору, типтүү тапшырмалар, бланкалык тесттер жана компьютердеги тестирлөө программалары, курстук иштердин тематикалары (долбоор, реферат, доклад, илимий макала ж.б.).
6.2.НББПын бакалавр баскычында бүтүрүүчүлөрүн мамлекеттик аттестациялоо
Жыйынтыктоочу мамлекеттик аттестациянын тандалган максаты болуп бүтүрүүчүнүн ЖКББнын НББПын ийгиликтүү өздөштүрүүсүн аныктоо болуп саналат.Жыйынтыктоочу мамлекеттик аттестацияга академиялык карызы жок жана ЖКББнын НББПнын окуу планын толук өздөштүргөн бүтүрүүчүлөр киргизилет.
ЖКББнын НББПнын мамлекеттик аттестациялык сыноолоруна төмөнкүлөр кирет:
Жыйынтыктоочу мамлекеттик экзамен боюнча НББПдагы жоболор
Мамлекеттик экзамен бул бакалаврдынЖКББнын НББПда көрсөтүлгөн компетенцияларга ээ болгондугун аныктоочу системалуу, дисциплиналар аралык комплекстүү экзамен болуп саналат. Ошондой эле комплекстик экзамен кесиптик окуу программасын өздөштүрүү кезинде алган теориялык жана практикалык билимдердин деңгээлин аныктоого мүмкүндүк берет.Комплекстик экзаменде алган бааны жогорулатуу максатында экзаменди кайра тапшырууга уруксат берилбейт.
Квалификациялык иштин тематикасы илимий-изилдөөчүлүк ишмердикти ичине камтып, төмөнкү кесиптик милдеттерди чечүүгө багытталат:
теориялык жана практикалык билимдерди кайталоо, бышыктоо жана өнүктүрүү;
кесиптик ишмердиктин көндүмдөрүн өз алдынча өнүктүрүү.
Квалификациялык ишти аткарууда студент төмөнкүлөрдү (демонстрациялоого) көрсөтүүгө тийиш:
долбоордун логикалык структурасын түзүүнү;
изилденип жаткан теманын актуалдуулугун ачып көрсөтүүнү;
темадагы негизги маселени аныктап, анын конкреттүү аспектилерин, чечилүүчү маселелерин талдоону.
Квалифкациялык иштин тематикасы учурдагы актуалдуу маселелерди изилдөөгө, тарых илиминин, коомдун өнүгүшүнө салым кошууга багытталган болушу керек. Ишти аткарууда заманбап маалымат технологияларынын жетишкендиктерин жана учурдагы методикалык жаңылыктарды колдонууга көңүл буруу зарыл.
Жыйынтыктоочу мамлекеттик аттестациялык комиссия каралып жаткан программага тиешелүү беш кишиден кем эмес курамда түзүлөт.
МАКтын төрагасы БатМУнун кызматкери болбогон каралып жаткан программанын багытындагы илимдин кандидаты же доктору дайындалат.
НББПны иштеп чыккандар, эксперттер
|
| Аты-жөнү | кызмат орду | Илимий даражасы |
| 1. | Саматова А.А. | ТИМ каф-н каф.башчысы | б.и.к. |
| 2. | Жаныкулова Г.Р. | ТИМ каф-н см окутуучу |
|
42
2 508
20 036 
