Осмон империясы

Осмон империясы (Түркия)

Империянын түзүлүшү

• Түрк тилдуу уруулар Кичи Азияга алгач ирет б.з. 1-мин жылдыгынын ортосунда көчүп келишкен.
• XI к. аягында Рум султандыгы Византиянын чек арасына жакын жерге көчүрүлгөн.
• Ага XIII к. шийиттердин көтөрүлүшү жана монголдордун басып кирүүсү түрткү болуп, акыры XIII-XIV кк. султандык кулаган да, Осмон бейге тийиштуу батыш бейлик күч ала баштаган.
• 1299-жылы Осмон бей негиздеген Осмон эмирлиги түзүлгөн.

Калыптанышы

• XIV-XV кк. Осмон түрктөрү Кичи Азиядагы түрк мамлекеттерин , Балкан жарым аралын, Молдованы, Румынияны басып алышкан.
• 1453-жылы Константинополду басып алышты.
• Византиялык аймактар бүт бойдон Туркияга каратылган.
• Мына ошентип күч-кубаттулугу арткан Осмон империясы калыптанган.
• 1475-ж. Крым хандыгы каратылды. Турктөр Чыгыш Анадолу аймактарын басып алышты.
• 1516-ж. Сирия, Хижас, Мекке жана Медина шаарлары түрк султанынын бийлигине өтөт.
• 1517-ж. Египет түрк провинциясы болуп калат.
• Күч-кубаттуу Осмон империясы Европа жана Россия үчүн коркунуч туудурган.

Империянын ички түзүмү

• Туруктуу аскер-сипахтар , тимар – мураска кала турган жер ээлигин алышкан. Аскерлер салыктардан бошотулган.
• Өлкөнүн өкмөту – диван-ихумайун султан тарабынан дайындалган. Ал вазирлерден (министрлерден) турган.
• Борбордук аппарат– аскердик администрациялык, каржылык жана диний-сот системаларынан уюшулган.
• Осмон империясы XVI К. 16 эялеттен (облустан) турган. Аларды бейлербейлер (губернаторлор) башкарган.
• Империяда ондук-ушр, хараж, жизий, зекет сыяктуу салыктар салынып, салык системасы өтө татаал болгон.

Империянын аскердик-лендик системасынын кризиси

• Империянын Сулейман I Кануни башкарган мезгили алтын доор мезгили болгон.
• XVI к. тартып өлкөдө абал оордой баштаган.
• Ошентип Осмон империясы XIX к. башында «Европадагы эң оорулуу адамга» айланган кризиске дуушар болгон.
• Калктын саны өтө тез темп менен өсүп, иштетилүүчү жерлер азайган.
• Натыйжада казынага киреше түшпөй, тимар ээлери улам жакырданып отуруп, согушка жөндөмдүүлүгүн жоготушкан.

• 1656-жылы улуу вазирликке келген Мехмед Көпрүлү Түркияда бир нече реформаларды жүргүзөн.
• Селим III жана Махмуд II аттуу султандардын тушунда жүргүзүлгөн реформалардын жүрүшүндө европалык үлгүдөгү жаңы армияны түзүүгө басым жасалган. Европадан офицерлер жана окутуучулар чакырылып келинген.
• 1826-жылы реформаларга нааразы болгон янычарлардын көтөрүлүшү ырайымсыздык менен басылып, янычарлар корпусу жоюлган.
• Мурдагы сипахтын ордуна жаңы армия түзүлгөн. Ага мусулман эмес топтордун өкүлдөрү кабыл алына баштаган.

• Ошентип XIX к. башындагы реформалар Түркиянын ички түзүмүн европалаштырууга жасалган чечкиндүү кадамдар болгон.
• Алар Түркияны империя эмес, жөн гана мамлекет катары өкүм сүрүшүнө өбөлгө түзгөн.
• Бул мезгилде Осмон империясынын күнү бүтүп бараткан болчу.
• Анын курамындагы көпчүлүк өлкөлөрдүн өз алдынча мамлекет катары өнүгүү доору келген.

Роксолана – Хюррем султан

Султан Сулейман

Like this post ^_^

КӨҢҮЛ БУРГАНЫҢЫЗДАРГА РАХМАТ !!!