Просмотр содержимого документа
«Презентация на тему Вирусы 10класс»
І.Өткен тақырыпты сұрақтар бойынша қорытындылау
- Микробиология ғылымының негізін қалауда қандай ғалымдар өз үлестер қосты ?
- Кесте бойынша ғалымдардың еңбектерін атаңдар.
- Прокариоттарға нелер жатады ?
ІІ.Жаңа сабақты меңгерту
- Бұл ( ) белоктың түйіншек ішінде жағымсыз жаңалығы.
- Медавар Питер Брайан (1915-1987 жж) Нобель сыйлығының иегері,ағылшын ғалымы.
Бүгінгі сабақтан білетініміз
- Вирустар туралы түсінік.
- Вирустардың пішіні.
- Вирустардың зерттелу тарихы.
- Вирустардың құрылымы мен құрамы.
- Вирустардың жіктелуі.
Вирустар туралы түсінік
- Ви́рус ( лат. virus — у)- тірі организмдердің ішіндегі жасушасыз тіршілік иесі. Олар жасушадан тыс тіршілік ете алмайды, ағзаларды паразитті тіршілік етеді. Қазіргі кезде вирустар өсімдік, жануар, саңырауқұлар мен бактерия жасушаларында көбейеді. (соңғысы бактериофаг деп аталады. )
Вирустардың пішіні
- Өте ұсақ тіршілік иелері.
- Пішіндері 20-300 нм.
- Орта есеппен бактериялардың 50 есе кіші.
- Электрондық микроскоп арқылы көру мүмкін емес.
- Бактериялар өтпейтін сүзгіден өтіп кетеді.
Вирустардың зерттелу тарихы
1898 ж голландия ғалымы
Бейерник “вирус” терминін
енгізді.
1852 ж орыс ботанигі Д.И.Ивановский
темекі теңбілі ауруын зерттеп,ол аурудың
Қоздырғышы вирустар екенін тапты.
Темекі жапырағын үлкейткіш құралдар
мен тексергенде кристалдарды
байқаған.
1935 ж америкалық ғалым У.Стенли
бұл кристалдардың темекі теңбілі
вирустарының шоғырланған жиынтығы
екенін тапты.
Темекі теңбілі вирусының құрылысы:
1.оралма тәрізді РНҚ; 2.нәруызбен
қапталған қабықша; 3.капсидтер .
1 – оралма тәрізді РНК; 2 – нәруызбен қапталған қабықша; (капсид); 3 - қосымша липопротеидті қабықша; 4 – капсидтер.
А-тұмау вирусы,
Б-герпес вирусы,
В-аденовирус,
Г-полиомиелит
А
В
Б
Г
- Қызамық,тұмау, полиомиелит, құтыру, сары ауру, трахома,энцефалит, ЖИТС,герпес т.б.
Шешек ауруымен ауырған бала
ЖИТС
Ж ИТС толық жетілгенде:
Қоздырғыштар қатты көбейеді;
Қорғаныш жүйесі жойылады;
Адам ауыр науқастарға шалдығады;
Осы аурумен ауырады;
Ақырында адам қайтыс болады
- Жануарлардың вирустық аурулары аусыл, оба, құтыру; жәндіктерде - полиэдроз, грануломатоз.
Құтыру вирусы
- 1915ж Ф.Туорт сипаттап жазды.
- 1898 ж Н.Ф.Гамалея топалаңды қоздыратын бактериофагты анықтады.
- 1917 ж Д.Эрелль ішек сүзегі бактериясын ерітіп жіберетін бактериофагты байқады.
Бактериофаг суреті
(500000 есе үлкейтілген)
1 – нәруызбен қапталған жуан бөлігі(басы), 2 – нуклеин қышқылы ДНҚ, 3 – ұзын өсінді, 4 - құйрықша,
5- базальді тақташа, 6 -жіпшелері.
Проблемалық сұрақ
- Құс тұмауы ауруы туралы не білеміз ?
- Тұмау ауруынан қалай сақтанамыз ?
Сәйкестендіру тесті
1.Темекі теңбілі вирусы темекі 1. 1.У.Стенли
жапырақтарындағы нелерді
зақымдайды ?
2.Фагтарды тасымалдаушыларды 2. Лизоцим
қандай бактериялар д.а ?
3.Қай ғалым кристалдардың 3. 1933 ж
темекі теңбілі вирустарының
шоғырланған жиынтығын тапты
4.Полиомиелит індеті Қазақстанда 4. Хлоропласттар
қай жылы кең өріс алды ?
5.Бактерияларды зақымдап, ерітіп 5. Лизогенді
жеберетін вирус.
6.Бактерия жасушасының қабықшасын 6. 1961 ж
ерітетін фермент.
7.Тұмаудың қоздырғышы қай жылы 7. Бактериофагтар
абылды ?
Үйге тапсырма
- § 21.Оқу,вирустар арқылы таралатын жұқпалы ауруларға реферат дайындау.