МУНИЦИПАЛЬНОЕ КАЗЕННОЕ
ОБЩЕОБРАЗОВАТЕЛЬНОЕ УЧРЕЖДЕНИЕ
«ГИМНАЗИЯ ТАБАСАРАНСКОГО РАЙОНА»
ТАБАСАРАНСКИЙ РАЙОН
РЕСПУБЛИКА ДАГЕСТАН
«Рассмотрено» на заседании ВМО учителей ________________________ Протокол № 1 от _______августа 2020 г. | «Согласовано» Зам. директора по УВР ___________ ________________. «___»___________2020 г | «Утверждаю» Директор школы ___________ ___________________ «____»___________2020 г. |
РАБОЧАЯ ПРОГРАММА
по учебному курсу «Табасаранский язык»
(авторы: З.М.Загиров, Б.Г.Ханмагомедов)
для 9-го класса
на 2020-2021 учебный год
Количество часов в год – 68, в неделю – 2
Разработчик: Магомедова Лейла Абдулгамидовна –
учитель табасаранского языка и литературы
Хучни, 2020 г.
ГЪАВРИКК ККАЪБАН КАГЪАЗ
Программйирин статус
Программйир Россияйин Федерацияйиъ ва Дагъустан Республикайиъ образованиейин гьякьнаан кьабул дапIнайи документарин тIалабариз тялукьди дюзмиш дапIна. Программйир Дагъустан Республикайин Образованиейин ва илмин министерствойи милли-региондиз тасдикь дапIнайи сабпи номерин Урхбан пландиз тялукь шула.
Урхбан пландиъ «Бабан чIал» («Табасаран чIал»)
предметдин йишв
Дагъустан Республикайин Образованиейин ва илмин министерствойи тасдикь дапIнайи милли – региондин сабпи номерин Урхбан пландиз асас духьну, предмет «Бабан чIал» («Табасаран чIал») 5-9 ва 10-11 классариъ аьгъю апIуру. Урхбан пландиъ бабан чIал ва литература аьгъю апIуз тувнайи сяътарин кьадар сатIиди улупна. Гьадрарикан 5-9 классариъ гьарсаб классдиъ гьяфтайиъ кьюб сяаьт (урхбан йисаъ – 68 сяаьт) табасаран чIал аьгъю апIуз ишлетмиш апIуру. Йискьубаъ урхбан гьяфтйирин кьадар – 34 ву.
Урхбан пландиз асас духьну, 10-11 классариъ табасаран чIал аьгъю апIуз гьяфтайиъ саб сяаьт ишлетмиш апIуру (урхбан йисаъ – 34 сяаьт).
Сабпи номерин Урхбан пландиъ предмет «Бабан чIал» («Табасаран чIал») мектебдиъ аьгъю дапIну ккуни предметарин мажбур пайнак кабхъра.
Предмет «Бабан чIал» («Табасаран чIал») Урхбан пландин милли-региондин пайнак кабхъра.
Мектебдиъ табасаран чIал аьгъю апIбан асас метлебар
Гьарсаб миллетдин варитIан аьхю девлетарикан саб бабан чIал ву, фицики чIалну халкь арайиз хуру, миллет сатIи апIуру, наслар аьлакьалу апIуру, халкьдин рюгьлу уьмур, культура ва гь. ж. атIагуру. Табасаран миллетдин бабан чIал табасаран чIал ву, анжагъ табасаранар яшамиш шулайи гъулариъ табасаранар чиб-чпихъди табасаран чIалниинди улхуру.
Табасаран чIал, жара чIаларси, чан асасвалиинди ва социалин мяналувалиинди аьламатнан аьгьвалат ва дакьат ву:
– мялуматар тувбан ва гъадагъбан дакьат;
– аьгъювалар уьрхбан ва гъадагъбан дакьат;
– халкьдин рюгьлу культурайин пай;
– культурайихьна ва литературайихьна иштирак′валиинди илтIикIуз шлу, дурар уьрхюз гъитру дакьат ва гь. ж.
«Бабан чIал» предметди мектебдиъ образованиейин системайиъ лап важиблу йишв бисура.
Халкьдин рюгьлу девлет – чIал, культура, уьбхбаз ва артмиш апIбаз гьарган фикир тувуб лазим ву, фицики жигьил насил (халкьдин «закур») тербияламиш апIбаъ, баяр – шубариз аьгъювалар, жюрбежюр мялуматар тувбаъ, дугъриданна, бабан чIалнан роль аьхюб ва дидин мумкинвалар яркьудар ву. Гьадму мумкинвалар урхбанна-тербияламиш апIбан процессдиъ аьгъяди ва мянфяаьтлуди ишлетмиш дапIну ккуни жавабдар касарикан сар мялим ву.
«Табасаран чIал» предметдин мяналувал, дидин кьимат баяр-шубари мектебдиъ саб кьадар аьгъювалар гъадагъбиинди ккудубкIурадар.
Табасаран баяр-шубари бабан чIал неинки урхбан пландиинди чпи мектебдиъ аьгъю апIурайи предметси, хъа гьацира чпи табасаран миллетдикан вуйиб, табасаран чIал чпин халкьдин чIал вуйиб, чпин бабан чIал вуйиб, мектебдиъси, мектебдин гъирагъдин вахтнара, дуланажагъдиъра, табасаран чIал чпин улхбан дакьат вуйиб, чпи гьаддиинди улхурайиб асасди аннамиш дапIну ккунду. Табасаран чIал ата бабйирихъан мина дюбхну чпиз гъитнайи хазнаси, чпихьна тувнайи уьмаратси, чпи табасаран халкьси гъюрху, уьрхюрайи ва уьрхру дакьатси, халкьдин варитIан аьхю девлетси аннамиш апIувалихъна мялимди баяр-шубар хуру. Думу уьбхбак, яна дид′инди улхбак ва бабан чIал артмиш апIбак чпинра пак пай кивувалиъ иштирак шули, чIалнан «гъи» ва «закур» чпиланра асиллу вуйибдин ученикар гъаврикк ккаъри ляхин гъабхуб, баяр-шубар аннамиш'валихъна хуб мялимдин асас вазифйирикан саб ву. Эдеб, намус – гъир′ят жигьатнаан, аьхюр-бицIир агъяди, ватанпервервалин ва миллетарин арайиъ дуствал уьбхбан рюгьниинди тербияламиш апIувал, гъирагъ – бужагъдихъ хъайирихьна инсанвалиинди, сабурлуди янашмиш шлу саягъ, ватанпересвалин кас тербияламиш апIувал, баяр-шубарин уьмуми культура артмиш апIувал урхбанна-тербияламиш апIбан процессдиъ гьар йигъан дубхну ккуни ляхнарикан саб ву.
Мялимди ученикарихъди ляхин гъабхруган, дидин гьамцдар терефаризра фикир тувуб: мектебдиъси, мектебдин гъирагъдин вахтнара, баяр-шубарин кIулиз саб ляхнин гьякьнаан фикир гъафиган, чпи саб ляхин гъабхайиз, дурари чпин улихь гьаму жюрейин суалар дивбаз фикир тувру саягъниинди тербияламиш апIуб: – йиз кIулиз гьаз гьамциб фикир дуфна; – узу гьапIра; – узу гьаз, фу бадали му ляхин дубхну ккунду; – узу му ляхин фици гъабхиди, апIиди; – натижайиъ фу арайиз гъибди (гъафну).
Урхбанна-тербияламиш апIбан процесс баяр-шубар интеллект жигьатнаан артмиш шлу саягъ (къанаж ва дурарин абстракт фикир, зигьим ва гь. ж.) тешкил апIуру ва кIули гъабхуру. Дурарихьан саб тмунубдихь тевуз, саб жюре аьгьвалатарик жаравал, жа – жара аьгьвалатарик сатIивал рябкъюз, лишнар сатIивалихъна, уьмумиламиш'валихъна хуз, чпин терефнаан кьимат тувуз удукьбан зиин ляхин хътудубтIри гъабхуру.
Гъийин дюн′яйиъ, гьадму гьисабнаан образованиейиъ, гъягъюрайи дигиш′валарихъди аьлакьалуди табасаран чIал мектебдиъ кивувал, цIийи ерийин дережайиз за апIувал, педагогикайин гъийин технологйирин тIалабариз тялукь саягъ, практика жигьатнаан табасаран чIал аьгъю апIувализ асас фикир тувуб лазим шулу. Баяр-шубар активламиш апIбан, дурарин аьгъювалар ккатIарццбан ва артмиш апIбан метлебниинди, мялимди чан ляхниъ жюрбежюр жара технологйирилан гъайри, информацияйинна-коммуникатив технологйир яркьуди ишлетмиш апIуб лазим ву.
Гьамдихъди сабси къайд апIуб лазим шулуки, цIийи технологйир гьаци технологйир бадали, гаф бадали урхбанна-тербияламиш апIбан ляхниъ ишлетмиш апIувал ваъ, хъа урхбанна-тербияламиш апIбан процессдиъ аьдати къайдйир, методар ва приемар, образованиейин цIийи технологйир ишлетмиш апIбаъ фагьумлу паргар уьрхюб лазим ву.
Ученикар чпин бажаранвал улупуз, кIулди аьгъювалар гъадагъуз, кIулди ляхин тешкил ва планламиш апIуз, ахтармиш 'вал гъабхуз , кIулди ляхин гъабхуз, жвуву жвуваз кьимат тувуз шлу мумкинваларихъди ва гь. ж. тямин апIуб.
Баяр-шубариз учебникдикан, жюрбежюр справочный литерату-райикан, словарарикан мянфяаьт ктабгъуз, план дюзмиш апIуз, гъурхуб пландиинди ктибтуз, таблицийир дюзмиш апIуз, учебникдиан лазим вуйи материал гъядябгъюз ясана жара аьлава материаликан мянфяаьт ктабгъуз аьгъю апIуру, улупуру.
Йигълан – йигъаз жюрбежюр ерийин информация артухъ шулайи гъийин дюн′яйиъ диди ученик ккагъуз гъидритбан бадали, жюрбежюр дакьатариан гьаму дюшюшназ лазим информация гъядябгъюз, думу системайиз хуз, гьял апIурайи ва гьял дапIну ккуни меселайин терефнахъанди критика жигьатнаан дидиз кьимат тувуз ва анализ гъабхуз удукьувалихъна хуб. Уч гъапIу информация урхбан процессдиъ ва уьмриъ аьгъяди ишлетмиш апIуз удукьуб ва гь. ж.
Мектебдихьна вуйи гъийин асас тIалабарикан саб гьадмура вуки, баяр-шубар функциональный савадлувалихъди (улхбан деятельностдин вари жюрйириан программйирин тIалабариз тялукь дережайин удукьувалар ади хьуб – табасаран чIалниинди ебхьурайибдин, кIурайибдин гъавриъ ахъуб, литературайин чIалнан къайдйириз тялукьди улхуз, урхуз ва бикIуз удукьуб) тямин апIуб. Мелзнан ва бикIбан улхуб, монологдин ва диалогдин улхуб орфографияйиан ва пунктуацияйиан савадлувалихъди ученикар тямин апIуб. Табасаран чIалнан теорияйикан мялуматар практика жигьатнаан улхбан деятельность арайиз хпаъ ишлетмиш апIбан бадали аьгъю апIуб.
ЧIалнаан аьгъювалар ва практика жигьатнаан чIал аьгъяди хьпан меселйир чиб-чпихъди аьлакьайиъди аьгъю апIуб.
Баяр-шубар чпихъди гъабхурайи ляхниъ гьартерефлу активвалиинди иштирак шули, иштирак хьуз гъитри, иштирак хьуз тямягь, юкIв шлу саягъ ляхин гъабхуру.
Бабан чIал аьгъю апIбаъ бажаранлувалин янашмиш′вал асасуб вуди хьуб: дид′ан ва дид′инди саб кьадар аьгъювалар тувну гъитуб ваъ, хъа гьарсар ученикдиз чан бажаранвалар адаршвуз мумкинвалар яратмиш апIуб, урхурайидариз жюрбежюр терефариан удукьувалар арайиз хуб.
Мектебдиъ табасаран чIалнаан урхбанна-тербияламиш апIбан процесс кIули гъабхруган, гьаму терефарихъанди ученикарин бажаранвал артмиш апIбаз асасди фикир тувру.
Коммуникатив бажаранвал – улхбан деятельностдин вари жюрйирикан, мелзнан ва бикIбан, улхбан культурайин асасарикан аьгъяди хьуб ва дурар ишлетмиш апIуз удукьуб, жарарин улхбан ва жвуву урхурайибдин гъавриъ ахъбиинди, дидик кайи информация тялукьди кьабул апIуз, текстнан тема тяйин апIуз, автори дибиснайи тереф ачухъ апIуз, жвуван келимайин асас содержание ккабалгуз; гъапи келима артмиш апIуз, гъапибдин (гъибикIубдин) гьякьнаан жвуван фикриин дийигъуз, бикIбан келима дюзди ккабалгуз, думу хъайи-хъайиси ва аьлакьалуди кIули гъабхуз; стиль ва улхбан жюре гъядябгъюри, чIалнан дакьатар гъядягъюри, улхбан тясирлувал ва якьинвал улупуз; бикIбаъ табасаран литературайин чIалнан, гьадму гьисабнаан орфографияйин ва пунктуацияйин къайдйир кIули гъахури, гьаму дюшюшдиз улхбан лазим жюрйир аьгъяди, улхбан дюшюшариъ улхбан метлебариз тялукь шлуси чIал ишлетмиш апIури, хусуси келимйир дюзмиш апIуб. Инсанарихъди , инсанаригъди гаф-чIал апIуб, инсарин улихь удучв1ну улхуб.
Лингвистикайиан бажаранвал – чIалнан аьгьвалатарин аьдати анализ гъабхуб (апIуб).
Бабан чIал аьгъю апIбаъ асас аспект лингвистикайиан лигбар арайиз хури, чIалнахьна, чIалнан системайикан чIалнан уьлчмйир чиб – чпихь теври, аналитикайин ва улхбан удукьувалар арайиз хуб, улхбан метлебарихъди аьлакьаламиш апIури, чIалнан уьлчмйир улхбан жюрбежюр шартIариъ дюзди ишлетмиш апIуб.
ЧIалнаан бажаранвал – чIалнакан вуйи аьгъювалар думу ишарйирин система ва обществойин аьгьвалат вуйивал улупру саягъ системайихъна хуб; дидин гъурулушдикан, дидин артмиш'валикан ва вазифйирикан аьгъяди хьуб; лингвистикайикан вуйи илмин уьмуми мялуматарси, табасаран литературайин чIалнан асас къайдйир аьгъяди хьуб, баяр-шубарин гафарин ва улхбаъ грамматикайин гъурулушдин кьадар девлетлу апIуб; чIалнан аьгьвалатарин ва фактарин анализ гъабхуз ва кьимат тувуз удукьувал цIалцIам апIуб; лингвистикайин жюрбежюр словарар ишлетмиш апIуз удукьуб; практика жигьатнаан табасаран чIал, дидиз дахил шулайи гафар ва грамматикайин гъурулуш, чIалнан къайдйир: орфоэпияйин, лексикайин, морфологияйин, орфографияйин, пунктуацияйин къайдйирин гьякьнаан аьгъяди хьуб, ученикарихьан чIалназ дахил шулайи гафар ва дурарин формйир, синтаксисдин гъурулушар литературайин чIалназ тялукьди ишлетмиш апIуз удукьуб, дидин синонимияйин дакьатар ишлетмиш апIуб ва аьхирки – хъуркьувалиинди улхбан деятельностдин шартI гьисаб вуди, чIалнан девлетлувал аьгъяди ва яркьуди ишлетмиш апIуб.
Культуроведениейиан бажаранвал – халкьдин культура улупбаъ чIалнан асасвал, табасаран чIалниинди улхбаъ дидин этикетдин къайдйир аьгъяди хьуб. ЧIал милли культура улупбан формаси аннамиш апIуб, халкьдин тарихдин ва чIалнан аьлакьалуваларикан аьгъяди хьуб.
Табасаран чIалнаан ляхин гъабхруган, вари классдихъдиси, гьарсар урхурайирихьна илтIикIну ляхин гъабхбан технологйирра фикриъ гъитуб.
Гьарсар ученикди чав сари кIулди ляхин гъабхруси, дугъхьан уртагъди ва командайиъдира ляхин гъабхуз удукьувал арайиз хуб.
Мурар вари – табасаран чIал мектебдиъ аьгъю апIбан уьмуми метлебар ву. Гьамдихъди сабси, «Табасаран чIал» предметди махсус предметвалин меселйирра гьял апIуру.
Мектебдиъ табасаран чIал аьгъю апIбан асас метлебар ва вазифйир исихъ къайд дапIнайи меселйириканра ибарат шула:
– ккергъбан классариъ табасаран чIалнан курснаан гъадагъу аьгъювалар текрар ва уьмумиламиш апIуб, чIалнан теорияйиан гъадагъу мялуматар ккатIарццуб ва дерин апIуб;
– фонетикайиан, лексикайиан, гафар арайиз гъюб'ан, морфо-логияйиан, синтаксисдиан, стилистикайиан, улхбан культурайиан, орфографияйианна, пунктуацияйиан ва гьацира чIалнакан ученикариз тяйин аьгъювалар ва мялуматар тувуб.
Гьамрариз асас духьну: – ученикар орфографияйианна пунктуацияйиан мюгькам аьгъюваларихъдина удукьуваларихъди ва вердиш′валарихъди тямин апIуру (программйири тIалаб апIурайиси);
– табасаран литературайин чIалнан къайдйирихъди ученикар таниш апIуб давам апIури, дурарин мелзнан ва бикIбан улхуб артмиш апIуру;
– ученикари улхбаъ ишлетмиш апIру гафарин кьадар ва грамматикайин гъурулуш девлетлу апIуру;
– форма, жюре, жанр жигьатнаан жюрбежюр жюрейин стиларин келимйир дюзмиш апIуз удукьувалин вердиш′валар мюгькам апIуру;
– чIалнан гьарсаб гафнахьна гъаврикк ккади янашмиш хьуз, дидин девлетлувал ишлетмиш апIуз, дидкан мянфяаьт ктабгъуз улупуру;
– табасаран чIалнакан, дидин гъурулушдикан, жюрбежюр цирклариъ ва улхбан шартIариъ ишлетмиш апIбаъ дидин вазифйирикан аьгъювалар арайиз хуру;
– табасаран чIалнан стилистикайин дакьатарикан, литературайин чIалнан къайдйирикан ва улхбан культурайикан аьгъювалар тувру ва дурар уьмриъ ишлетмиш апIуру;
– чIалнан фактар аьгъю хьуз, дурарин анализ гъабхуз, классификацияйихъна хуз, норма ва тялукь'вал жигьатнаан дурариз кьимат тувуз аьгъю апIуру;
– текстнан зиин ляхин гъабхуз, лазим информация абгуз ва гъядябгъюз ва думу, лазимвал аш, тартиб апIуз ва гь.ж. дубгъуру.
Гъадагъу аьгъювалар ва удукьувалар практикайиъ хусуси улхбаъ ишлетмиш апIбаз, яна теорияна практика сатIи апIуз шлу удукьувалихъна хуру.
«Табасаран чIал» предметдин уьмуми характеристика
«Табасаран чIал» курснан гъурулуш
Программйириъ аьгъю апIурайи материал илмиин асасламишди системайиъди тувбан, материал урхурайидарихьан аьгъю апIуз удукьбан, аьгъю гъапIубдин, апIурайибдин, апIрубдин арайиъ сигъ аьлакьйир уьрхбан принципар гьисабназ гъадагъну дюзмиш дапIна.
Мектебдиъ гъийин литературайин чIал аьгъю апIуру, гьаддиз табасаран чIалнан программйирин курс асас вуди гьаддикан ву. Гьамдихъди сабси, программйирин тIалабариз асас духьну, чIалнан тарихдикан, дидин гъийин жюрбежюрваларикан, чIалнакан уьмуми мялуматар ва гь. ж. тувубра лазим шула.
Программйир ибарат ву:
– аьгъювалар тувбан меселйириз тялукьди фонетикайиан, лексикайиан ва фразеологияйиан, морфемикайиан ва гафар арайиз гъюб'ан, морфологияйиан, синтаксисдиан, литературайин чIалнан стилистикайиан ва обществойин уьмриъ чIалнан мяналувал улупбан бадали чIалнакан артмиш шулайи аьгьвалатдиканси гъядягънайи бязи мялуматарикан
ва гь. ж.;
– улхбан деятельность артмиш апIбаъ ишлетмиш апIру понятйирикан (коммуникатив удукьувалар ва вердиш'валар арайиз хпаъ лазим вуйидар);
– табасаран литературайин чIалнан асас къайдйирикан мялуматар;
– графикайикан, орфографияйикан ва пунктуацияйикан мялуматар.
ЧIалнаан ва улхбаан гъадагъну ккуни аьгъюваларилан гъайри, программйирик ученикариз орфографияйиан, пунктуацияйиан ва улхуб артмиш апIбаан духьну ккуни удукьуваларихьна ва вердиш'валарихьна тIалабарра кахьра.
Табасаран чIалнан курс программйириъ гьамциб саягъниинди улупна: 5, 6 ва 7 классариъ фонетика, лексика, гафар арайиз гъюб, морфология ва орфография аьгъю aпIypу. Синтаксисдин тамам курс 8 ва 9 классариъ аьгъю апIуру. 8-9 классариъ системайиъди синтаксисдин курс ва пунктуацияйин тялукь правилйир теорияйин ва практикайин материал паргариъди тувувал фикриъ гъитну ккунду.
Дупну ккундуки, ккергъбан классариъ кивдар текрар апIбалан кьяляхъ, синтаксисдиан асас мялуматар 5 классдиъра тувра. 5 класс ккергъбан классарихьан урхбан асас этапдихьна улдучIвруб ву. Му саягъ материал теклиф апIбан натижайиъ 8 – 9 классариъ (8-9 классариъ синтаксисдин тамам курс аьгъю апIайиз улихьна) морфологияна синтаксис сигъ аьлакьайиъди аьгъю апIбаан ва синтаксисдиан, пунктуацияйиан ва аьлакьалу улхбаан удукьуваларна вердиш'валар хьувалин ляхин гъабхуз яркьу мумкинвалар арайиз гъюру.
5– 9 классариъ табасаран чIалнан вари разделариан аьгъювалар тувру (фонетика, лексика, морфология, орфография, синтаксис, пунктуация, улхбан культура ва стилистика).
Орфографияйиан ва пунктуацияйиан материал аьгъю апIурайи темйирихъди аьлакьалуди тувру.
Мектебдиъ урхбан процессдин шубубпи дережа 10-11 классар ву.
10-11 классариъ табасаран чIал аьгъю апIбан асас метлебар гьамцдар меселйирихъди аьлакьалу ву:
– 5-9 классариъ чIалнан системайикан гъадагъу аьгъювалар дерин ва артмиш апIуб;
– орфографияйиан ва пунктуацияйиан ученикарин савадлувал цIалцIам апIуб;
– текстнакан ученикарин аьгъювалар дерин апIуб ва артмиш апIуб;
– текстар дюзмиш ва дурариъ дигиш 'валар тIауз удукьбаан вердиш'валар цIалцIам апIуб;
– улхбан стиларикан ва дурарин лишнарикан, дурар ишлетмиш апIбан къайдйирикан аьгъювалар давам апIуб ва ккатIарццуб;
– лингвистикайиан гъадагъу аьгъювалар ва вердиш'валар литературайин дарсариъ ишлетмиш апIувалихъди тямин апIбиинди, литературайин эсер, дидин художествойинна-чIалнан форма тамам кьиматлувалиинди кьабул апIуз удукьувалихъди тямин апIуб;
– табасаран чIалнан ва табасаран литературайин ва урхбан пландин жара предметарин аьлакьйирин дибдиинди ученикар улхуб ва фагьум артмиш апIру рякъюъди гъахуб;
– лингвистикайин словарарихъди, справочный ва жюрбежюр жара литературайихъди ляхин гъабхуз удукьувал цIалцIам апIуб;
– жюрбежюр дакьатариан (жюрбежюр жюрейин литература, махлукьатлу хабрарин дакьатар, Интернет ва гь. ж.) лазим информация абгуз ва уч апIуз ва гъядябгъюз, мянфяаьтлуди ва аьгъяди ишлетмиш апIбаан удукьувал ва вердиш'вал цIалцIам апIуб.
Му классариъ табасаран чIалнан курс гьамциб саягъниинди теклиф апIура:
-10 класс – улхбан культура ва стилистика, фонетика, лексика ва фразеология, графика ва орфография, орфоэпия ва интонация, гафнан гъурулуш ва гафар арайиз гъюб, морфология;
– 11-пи классдиъ ккудушу классариъ синтаксисдиан гъадагъу аьгъювалар дерин апIуру ва ккатIарццуру. Улхбан культурайиан ва стилистикайиан аьгъювалар ва мялуматар 9-пи классдин программайиъ урхбан йисан саки аьхириъ теклиф дапIна, хъа 10-пи классдиъ – урхбан йисан эвелариъ.
Гьаму саягъ материал теклиф апIбан метлеб гьадму вуки, улхбан культурайикан ва стилистикайикан ученикари аьгъювалар гъадагъбахъди сабси, баяр-шубарихьан дурар мектебдиъ имиди практика жигьатнаан яркьу мумкинвалиъди ишлетмиш апIуз шулу.
Гьарсаб классдин программайиъ (5-9 ва 10-11 классар) табасаран чIалнакан, диди обществойиъ, халкьдин уьмриъ уйнамиш апIурайи роль ва мяналувал ачухъ апIурайи кучIвбан дарсар гъахбазра фикир тувра. Думу дарсари (ученикари аьгъювалар гъадагъбахъди сабси) баяр-шубарик бабан чIалнахьна юкIв капIувалин, гьиссар гъати хьуз гъитувалин, жвуван халкьдихьна, литературайихьна, культурайихьна ва гь. ж. ккунивалиинди, гьюрматлуди янашмиш хьувалин терефариан баяр-шубар тербияламиш апIбан меселйир гьял апIбаан мялимдиз аьхю мумкинвалар тувди. Ученикари табасаран чIал илим жигьатнаан артмиш хьпан тарихдикан, дагъустан чIаларин багахьлуваликан, чIалнан халкьдин аьдатарихъди аьлакьалуваликан, чIалнан гъийин гьялнакан ва гь.ж. аьгъювалар гъадагъиди.
Ккудушу материалар кIваина хпан ва мюгькам апIбан бадали, текрар апIбаз программйириъ хайлин йишв жара дапIна. 5-9 классариъ табасаран чIалнаан аьгъю апIурайи курс ккергъбан классарин курснан бинайиин алди дюзмиш дапIнайиб ва думу давам апIурайиб ву. Ккергъбан классариъ гъадагъу ва 5-пи классдиъ гъадагъну ккуни аьгъюваларин арайиъ алакьйир уьрхюб ва дерккуб чарасуз дубхьну ккуни ляхин ву. Гьаддиз заан классарин мялимариз ккергъбан классарин программа гъурулуш ва содержание жигьатнаан аьгъяди хьуб лазим ву, фицики заан классариъ, ккергъбан классариъ киву материалиин асасламиш шули текрар апIури, цIийи материал аьгъю апIуру.
Хьубпи классдиъ текрар апIбан дарсариъ фу материалар текрар апIуруш, улупнадар. Мялимди дурар урхурайидарин аьгъювалар, удукьуваларна вердиш'валар фикриз ва дарс кивбан якьин шартIар гьисабназ гъадагъну, текрар апIбан дарсар тешкил апIуру ва кIули гъахуру. Гьарсаб тема ккудубшу материал текрар апIбиинди ккудубкIуру. Гьамциб системайиъди текрар апIбу, ученикар лазим дережайин мюгькам аьгъюваларихъди ва удукьуваларихъди тямин апIуру.
Программйириъ аьлакьалу улхуб артмиш апIбазра сяътар жара дапIна.
Гьарсаб классдин программайин аьхириъ ученикари гъадагъну ккуни асас аьгъюваларин, удукьуваларин ва бажаранваларин дережайихьна тIалабар тяйин дапIна.
Мялум вуйиси, грамматика кьюб пайнакан ибарат ву: морфологияйикан ва синтаксисдикан. Морфологияйи гафар дигиш хьпан къайдйир, чIалнан паяр, гьадрарин лишнар, хъа синтаксисди гафар предложенйириъ чиб-чпихъди аьлакьаламиш хьпан къанунар ахтармиш апIуру.
Грамматикайин асас разделар – морфологияйинна синтаксисдин арайиъ шлу аьлакьалувал фикриз гъадабгъубра гизаф метлеблу ляхин ву. Программйириъ синтаксис аьгъю апIбаз хайлин йишв жара дапIна. Му тема грамматикайин разделарикан асас тема ву, ва гьаддиз, саки вари классариъ аьгъю апIура, саб гъапиб чав синтаксис, кьюб гъапиб, морфология синтаксисдин бинайиинди. Синтаксис аьгъю апIуб программайин имбу разделарихъди сигъ аьлакьайиъ а. Эгер ученикари синтаксис ужуди, дудубкьну аьгъю гъапIиш, гъалатIсуз дарди предложенйириъ препинаниейин ишарйир дивру. Му метлебнахъ грамматикайиан ва дюзди бикIбаан тялукь ляхнар гъахбиинди, ученикарин аьлакьалу улхбан вердиш'валар цIалцIам апIбаан гъахру ляхнарин кюмекниинди хъуркьру.
Морфология аьгъю aпIруган, синтаксисдин материал ва пунктуацияйин къайдйир текрар апIуб, хъа синтаксис аьгъю апIруган, морфологияйин мялуматар ва орфографияйин къайдйир текрар aпIyб лазим шулу. Грамматикайин ва фонетикайин лексикайихъди вуйи аьлакьалувалра гьаму саягъниинди фикриз гъадабгъуру.
9-пи класс
(66 с)
Табасаран чIалнан гюрчег′вал, тясирлувал ва эстетика
жигьатнаан мумкинвалар (1 с)
Текрар апIуб (2 с)
Кпикьу предложениейин синтаксис (2 с)
I. Кпикьу предложениейин гьякьнаан аьгъю гъапIдар системайихъна хуб. Простой ва кпикьу предложение чиб-чпихьан жара апIуб.
Кпикьу предложениейин гъурулуш. Кпикьу предложениейъ аьлакьаламиш апIру дакьатар (союзар, интонация, глаголин формйир, послелогар, союзвалин гафар). Кпикьу предложениейин асас жюрйир.
II. Простой предложенйир ктикьдариз дюнмиш апIуз удукьуб. Жюрбежюр жюрейин ктикьу предложенйир дюзмиш ва дурариъ предложенйир аьлакьаламиш апIурайи дакьатар тяйин апIуз удукьуб.
Союзар кайи ва ктру ктикьу предложенйир (2 с)
I. Союзар кайи ва союзар ктру ктикьу предложенйирин жюрйир.
II. Союзар кайи ва союзар ктру ктикьу предложенйир дюзмиш апIуз удукьуб.
Кпикьу табигъсуз предложение (6 с)
I. Кпикьу табигъсуз предложениейин мяна – метлеб ва дидин асасвалар. КитIбан, гъаншарвалин ва жара апIбан союзар кайи ктикьу табигъсуз предложенйир. Ктикьу табигъсуз предложениейирин стилистика жигьатнаан вазифйир. Ктикьу табигъсуз предложенйирин синтаксисдин синонимар, текст арайиз хпаъ дурарин роль. Ктикьу табигъсуз предложенйириъ препинаниейин ишарйир.
II. Ктикьу табигъсуз предложенйир интонация жигьатнаан дюзди ушвниан адауз удукьуб. Дурариъ препинаниейин ишарйир дюзди дивуз удукьуб.
Кпикьу табигъ предложение (17 с)
I. Ктикьу табигъ предложенйирин гъурулуш.
Кпикьу табигъ предложениейиь кIулин ва табигъ предложенйир. КIулин предложениейин йишв.
Табигъ предложенйир кIулин предложениейик союзарин, союзвалин гафарин, послелогарин ва глаголин жюрбежюр формйирин кюмекниинди китIуб.
Кпикьу предложениейиъ табигъ предложениейи бисурайи йишв.
Табигъ предложенйирин асас жюрйир: аьлава апIбан, тяйин апIбан ва обстоятельствойин табигъ предложенйир. Обстоятельствойин табигъ предложениейин жюрйир: йишван, вахтнан, ляхнин тегьернан, метлебнан, себебнан, шартIнан, гъаншарвалин ва натижайин табигъ предложенйир.
Сабшвнуб табигъ предложенйир кайи ктикьу табигъ предложенйир (гьам уртагъ, гьамсана уртагъ дару табигъ'вал айи).
Ктикьу табигъ предложенйириъ препинаниейин ишарйир.
Ктикьу табигъ предложенйир ишлетмиш апIру цирклар. Ктикьу табигъ предложенйирин синтаксисдин синонимар, текст арайиз хпаъ дурарин роль.
Союзар, союзвалин гафар, глаголин жюрбежюр формйирна послелогар ишлетмиш апIуз удукьуб.
II. Ктикьу табигъ предложенйир ва жара апIру членар кайи простой предложенйир синтаксисдин синонимарси улхбаъ ишлетмиш апIуз удукьуб. Ктикьу табигъ предложенйир дюзмиш апIуз ва дурариъ интонация ва бикIбаъ препинаниейин ишарйир дюзди дивуз удукьуб. Кпикьу табигъ предложениейин синтаксисдин разбор гъабхуз удукьуб.
Союзар ктру ктикьу предложенйир (8 с)
I. Союзар ктру ктикьу предложенйирин асасвалар. Союзар ктру ктикьу предложенйириъ дидин паяр китIру дакьатар.
Союзар ктру предложенйириъ препинаниейин ишарйир.
Союзар ктру ктикьу ва ктикьу табигъсуз предложенйирин синонимика. Союзар ктру ктикьу предложенйирин стилистика жигьатнаан вазифйир.
II. Интонацияйин кюмекниинди союзар ктру ктикьу предложенйирин паярин арайиъ мяна жигьатнаан шлу аьлакьйир улупуз удукьуб. Союзар ктру ктикьу предложенйир дюзмиш апIуз ва дурариъ мелзнан улхбаъ интонация гюзет апIуз ва бикIбаъ препинаниейин ишарйир дюзди дивуз удукьуб. Союзар ктру ктикьу предложенйирин синтаксисдин разбор апIуз удукьуб.
Гъидикьну ктикьу предложенйир (5 с)
I. Табигъсуз ва табигъ предложенйирин жюрйир гъидикьну шлу ктикьу предложенйир. Гъидикьну ктикьу предложенйириъ препинаниейин ишарйир.
II. Улхбаъ гъидикьну ктикьу предложенйир ишлетмиш апIуз удукьуб.
Диш ва чап улхуб (6 с)
I. Диш ва чап улхуб.
Авторин гафар диш улхбан айитI шлу дюшюшар. Диш улхуб кайи предложенйириъ препинаниейин ишарйир. Чап улхуб кайи предложенйириъ препинаниейин ишарйир. Диш ва чап улхбаъ интонация ва препинаниейин ишарйир. Цитатйир. Цитатйир ишлетмиш апIбан къайдйир. Дурариъ препинаниейин ишарйир.
II. Диш улхуб ва диалог кайи предложенйириъ интонация гюзет апIуз ва бикIбаъ препинаниейин ишарйир дюзди дивуз удукьуб. Диш улхуб чап улхбаз дюнмиш апIуз удукьуб.
Улхбаъ цитатйир дюзди ишлетмиш апIуз удукьуб.
Улхбан культура ва стилистика (4 с)
I. Улхбан стиларикан ва стилистикайин мялуматар.
Улхуб ва культура.
Улхбан жюрйир (мелзнан ва бикIбан). Диалогдин ва монологдин улхуб. Инсандин уьмриъ улхбан жюрйирин важиблувал, вазифйир. Литературайин чIалнан къайдйир.
Савадлуди улхбан асас шартI-мелзнан ва бикIбан улхбаъ литературайин чIалнан дакьатар дюзди, лазим саягъ ишлетмиш апIуб. Улхбахьна асас тIалабар: дюзвал, марццивал, якьинвал, тясирлувал, фагьумлувал. Улхбан этикет.
II. Орфоэпияйин, гафар арайиз гъюбан, лексикайин, морфологияйин, синтаксисдин, стилистикайин къайдйир аьгъяди хьуб. Литературайин чIалнан къайдйир уьрхюри, урхбан гьяракат гюзет апIури, адабхъну, ачухъди урхуз удукьуб. Литературайин чIалнан къайдйир уьрхюри, гафар якьин мянайиъди ва лазимвалиъди ишлетмиш апIури, бикIуз удукьуб. Улхбан культура гюзет апIури, улхуз, диалогдиъ, сюгьбатнаъ иштирак хьуз удукьуб. Аьгьвалатариз лигну, этикетдин улхбан къайдйир (салам тувуб-гъадабгъуб, чухсагъул пуб, багъишламиш апIуб, тIалаб апIуб, теклиф апIуб, ихтияр тувуб-гъадабгъуб, тебрик апIуб ва думу кьабул апIуб, буйругъ тувуб, бирмиш апIуб, баркаллагь пуб, ккарццуб, аферин мялум апIуб ва гь. ж.) кIули гъахуз удукьуб. Кагъзар, тебрикар, теклифар ва гь. ж. дюзмиш апIуз удукьуб.
Текрар апIуб (3 с)
Лексикайиан, фонетикайиан, грамматикайиан ва дюзди бикIбаан, улхбан культурайиан гъадагъу мялуматар системайихъна хуб ва уьмумиламиш апIуб.
Аьлакьалу улхуб артмиш апIуб (12 с)
Текстнан, темайин ва аьлакьалу келимайин асас мянайин, текстнаъ предложенйир аьлакьалу апIбан дакьатарикан, чIалнан стиларин ва улхбан жюрйирин гьякьнаан гъадагъу мялуматар системайихъна хуб, уьмумиламиш апIуб.
Жвуву кIулди кадабгънайи темайиан (жвуван фикир ачухъ апIуб), сочинение бикIуб ва ктибтуб.
Чак фикир ачухъ апIбан элементар кайи шикиллу апIбан изложение улупу темайиан бикIуб.
Обществойин ва политикайин темайиан (документариан, китабариан, газетар-журналариан, Интернетдиан ва гь. ж.) доклад вая реферат бикIуб.
ЧIалнан илмин, литературайин, обществойинна – политикайин ва эдебнаанна – этикайин темйириан макьалйир, тезисар дюзмиш апIуз удукьуб.
Асас аьгъювалар ва удукьувалар
9 класс ккудубкIурайи ученикариз гьамцдар аьгъювалар ва удукьувалар ади ккунду:
– чIалнаан аьгъю гъапIу определенйирин ччвурар, орфографияйин ва пунктуацияйин правилйир аьгъяди хьуб, чиб-чпихьан жара апIуз удукьуб (читин дюшюшариъ анализдин кюмекниинди); ученикарихьан чпин жавабар (лазим мисалар хури) тасдикь апIуз удукьуб;
– орфоэпияйиан: ишлетмиш апIру вари гафар литературайин чIалнан къайдйириз тялукьди пуз удукьуб;
– лексикайиан: эдебнан, обществойинна – политикайин тематикайин гафарин мяна ачухъ апIуз ва дурар улхбаъ дюзди ишлетмиш апIуз удукьуб; урус чIалнанна табасаран чIалнан, табасаран чIалнанна урус чIалнан, фразеологияйин, харижи чIаларин ва гь. ж. жюрейин словарарикан мянфяаьт ктабгъуз удукьуб;
– гафар арайиз гъюб'ан: гаф гъурулуш жигьатнаан разбор апIбан къайдйир аьгъяди хьуб: гафнан мяна, гаф арайиз гъюбан къайдйир, морфемайин гъурулуш аьгъяди хьуб; гафнан морфемайиин асасламиш духьну, дидин мяна ачухъ апIуз удукьуб; гаф арайиз гъюбан ва этимологияйин словарарикан мянфяаьт ктабгъуз удукьуб;
– морфологияйиан: аьгъю гъапIу чIалнан паяриз дахил шулайи гафари предложениейиъ уйнамиш апIурайи роль тяйин апIуз удукьуб; гафнакан цIийи гафар ва формйир арайиз хуз удукьуб; гафар арайиз хруган ва дурар улхбаъ ишлетмиш апIруган, гафарин морфологияйин лишнар кIули уьрхюз удукьуб; грамматикайинна орфографияйин словарарикан мянфяаьт ктабгъуб;
– орфографияйиан: аьгъю гъапIу орфограммйир кайи гафар дюзди дикIуз удукьуб; эдебнан, обществойинна-политикайин тематикайиан вуйи гафар дюзди дикIуз удукьуб, орфографияйин словарарикан мянфяаьт ктабгъуз удукьуб;
– синтаксисдиан: ктикьу предложенйир дюзмиш апIуз удукьуб; 9 классдиъ аьгъю гъапIу вари жюрейин ктикьу предложенйир дюзмиш апIуз удукьуб, саб жюре жара жюрейиз дюнмиш апIуз удукьуб; ктикьу предложенйир улхбаъ стилистика жигьатнаан дюзди ишлетмиш апIуз удукьуб; кпикьу предложениейин синтаксисдин разбор гъабхуз удукьуб;
– пунктуацияйиан: 9 классдиъ аьгъю гъапIу пунктограммйир агуб ва препинаниейин ишарйир дивбан гъаврикк ккауз удукьуб; кпикьу табигъсуз предложениейин арайиъ ва кпикьу табигъ предложениейин кIулин ва табигъ предложениейин арайиъ запятая дивуз удукьуб; союзар ктру ктикьу предложенйириъ препинаниейин ишарйир дивуз удукьуб; аьгъю гъапIу вари дюшюшариан препинаниейин ишарйир дюзди дивуз удукьуб;
– аьлакьалу улхуб артмиш апIбаан: эсериз, дидин асас игитариз, жюрбежюр жюре ктикьу предложенйир ишлетмиш апIури, жвуван терефнаан кьимат тувуз удукьуб; 2-3 дакьатариан (китабариан, эсерариан, Интернетдиан ва гь. ж.) доклад гьязур апIуб ва думу публикайин улихь урхуз удукьуб; саб тяйин кьадарнан макьалайиан вая аьхю макьалайин саб пайнаан тезисар ясана конспект дюзмиш апIуз дубгъуб; автобиография бикIуз удукьуб; улупу темайиз тялукьди изложенйир дикIуз удукьуб; жвуву гъибикIу текст мяна ва чIал жигьатнаан цIалцIам апIуз удукьуб.
Календарно-тематический план по родному (табасаранскому) языку
для 9-го класса
Предмет: табасаранский язык, класс – 9 Учитель: Магомедова Лейла Абдулгамидовна, всего часов 66, количество часов в неделю: 2 Программа: Государственная Учебный комплект для учащихся: «Табасаран чIал: учебник для 8-9 классов.»/ Сост.: З. М. Загиров, Б. Г. Ханмагомедов. – Махачкала: ООО «Издательство НИИ педагогики», 2012. – 192 с.
№ п/п | Тема | Домашнее задание | Кол. часов | Число и месяц |
1 | Ккудушдар текрар апIуб | 165-пи илчI. | 1 | |
2 | Ккудушдар текрар апIуб | 167-пи илчI. | 1 | |
3 | Кпикьу предложение | П. 42, 170-пи илчI. | 1 | |
4 | Диктант. Ватандин дад. | П. 42, текрар апIуб | 1 | |
5 | ГъалатIарин зиин ляхин | Кпикьу предл. текр. апIуб | 1 | |
6 | Кпикьу табигъсуз предложениейикан уьмуми мялумат | П. 43, 173-пи илчI. | 1 | |
7 | Ктикьу табигъсуз предложенйириъ союзар | П. 44, 175-пи илчI. | 1 | |
8 | Ктикьу табигъсуз предложенйириъ дивру препинаниейин ишарйир | П. 45, 178-пи илчI. | 1 | |
9 | Кпикьу табигъсуз предложениейин синтаксисдин разбор | 181-пи илчI. | 1 | |
10 | Диктант. Гьюл’ин дяви. | П. 43-45 текр. апIуб | 1 | |
11 | ГъалатIарин зиин ляхин | Кп. табигъсуз предл. текр апIуб | 1 | |
12 | Кпикьу табигъ предложениейикан уьмуми мялумат | П. 46, 182-пи илчI. | 1 | |
13 | Табигъ предложение кIулинубдик китIбан къайдйир | П. 47, 184-пи илчI. | 1 | |
14 | ЧIал ккатIабццбан дарс. Сочинение «Дагълариъ чвул» | Сочинение ккудубкIуб | 1 | |
15 | Кпикьу табигъ предложениейиъ дивру препинаниейин ишарйир | П. 48, 186-пи илчI. | 1 | |
16 | Тяйин апIбан табигъ предложенйир | П. 49, 189-пи илчI. | 1 | |
17 | Аьлава апIбан табигъ предложенир | П. 50, 192-пи илчI. | 1 | |
18 | Йишван табигъ предложенйир | П. 51, 198-пи илчI. | 1 | |
19 | Практикайин ляхин | П. 51 | 1 | |
20 | Вахтнан табигъ предложенйир | П. 52, 202-пи илчI | 1 | |
21 | Практикайин ляхин | П. 52,текр. апIуб | 1 | |
22 | Ляхнин тегьернан табигъ предложенйир | П. 53, 205-пи илчI. | 1 | |
23 | Метлебнан табигъ предложенйир | П. 54, 208-пи илчI. | 1 | |
24 | Изложение. Абайиз хумурзаг. | П. 50-54 текр. апIуб | 1 | |
25 | Себебнан табигъ предложенйир | П. 55, 211-пи илчI. | 1 | |
26 | Кпикьу табигъ предложениейин синтаксисдин разбор | П. 55, 213-пи илчI. | 1 | |
27 | ШартIнан табигъ предложенйир | П. 56, 215-пи илчI. | 1 | |
28 | Гъаншарвалин табигъ предложенйир | П. 57, 219-пи илчI. | 1 | |
29 | Натижайин табигъ предложенйир | П. 58, 224-пи илчI. | 1 | |
30 | Кпикьу табигъ предложенйир текрар апIуб | П. 46-58 текрар апIуб | 1 | |
31 | Ахтармиш апIбан диктант. Гъюбхю луф. | Ккуд. текр. апIуб | 1 | |
32 | ГъалатIарин зиин ляхин. Ккудушдар текрар апIуб | 225-пи илчIихуб | 1 | |
33 | Сабшвнуб табигъ предложение кайи ктикьу табигъ предложенйир | П. 59, 226-пи илчI. | 1 | |
34 | Гъидикьну ктикьу предложенйир | П. 60, 228-пи илчI. | 1 | |
35 | Ктикьу предложенйир текрар апIбан илчIихбар | 231-пи илчI. | 1 | |
36 | Кпикьу предложениейин синтаксисдин разбор | 232-пи илчI. | 1 | |
37 | Изложение. «Гъизилин жаквлар» | Кпикьу предл. текр. апIуб | 1 | |
38 | Союзар ктарди кпикьу предложениейикан уьмуми мялумат | П. 61, 234-пи илчI | 1 | |
39 | Союзар ктарди кпикьу предложениейиъ кьюб нукьтIа | П. 62, 237-пи илчI. | 1 | |
40 | Союзар ктарди кпикьу предложениейиъ тире. | П. 63, 239-пи илчI. | 1 | |
41 | Синтаксисдин кпикьу битав | П. 64, 243-пи илчI. | 1 | |
42 | Диктант. Милиционерин дирбаш’вал | П. 61-64, текр. апIуб | 1 | |
43 | ГъалатIарин зиин ляхин Диш улхуб | П. 65, 244-пи илчI. | 1 | |
44 | Чап улхуб. Цитата. | П. 65 | 1 | |
45 | Диш улхбахъ дивру препинаниейин ишарйир | П. 66, 245-пи илчI. | 1 | |
46 | Диалог | П. 66, 245-пи илчI. | 1 | |
47 | Практикайин ляхин | П. 67. Диалог дюзмиш апIуб | 1 | |
48 | Изложение. Сурхай ва Жамав. | П. 67, текрар апIуб | 1 | |
49 | Табасаран чIалнан пунктуацияйин уьмуми къайдйир | П. 68, 252-пи илчI. | 1 | |
50 | Ахтармиш апIбан диктант. Зимзна чIамчч. | П. 68, текрар апIуб | 1 | |
51 | ГъалатIарин зиин ляхин. Ккудушдар текрар апIуб. | Текрар апIуб | 1 | |
52 | ЧIалнан гьякьнаан гъаврикк ккаувал | П. 67, 250-пи илчI. | 1 | |
53 | Табасаран чIал | П. 68,251-и илчI. | 1 | |
54 | V-IХ классариъ табасаран чIалнаан ккудушдар текрар апIуб | 263-пи илчIихуб | 1 | |
55 | Диктант. КIакIначи Ферихалум. | Ккуд. текр. апIуб | 1 | |
56 | ГъалатIарин зиин ляхин Фонетика (текрар апIуб) | 262-пи илчIихуб | 1 | |
57 | 9-пи классдиъ аьгъю гъапIдар текрар апIуб | 258-пи илчI. | 1 | |
58 | Лексика (текрар апIуб) | 255-пи илчI. | 1 | |
59 | Морфология. Гафнан состав. | 262-пи илчI. | 1 | |
60 | КIул’инди вуйи чIалнан паяр. Существительное. Прилагательное. Числительное. | 279-пи илчI. | 1 | |
61 | Ччвурнан ерин. Глагол. Наречие. | 292-пи илчI. | 1 | |
62 | Кюмекчи чIалнан паяр | 293-пи илчI. | 1 | |
63 | Синтаксис. Аьдати предложение. | 302-пи илчI. | 1 | |
64 | Ахтармиш апIбан диктант | Ккуд. текр. апIуб | 1 | |
65 | ГъалатIарин зиин ляхин | 303-пи илчI. | 1 | |
66 | Ккудушдар текрар апIуб | Ккуд. текр. апIуб | 1 | |
67 | Ккудушдар текрар апIуб | Ккуд. текр. апIуб | 1 | |
68 | Ккудушдар текрар апIуб | | 1 | |
Диктантдиъ гафарин кьадар: 9-пи класс – 130-150 гаф
Изложенйир – 2
Изложениейин кьадар – 300-350 гаф
Табасаран чIалнаан сочиненйир – 2
Сочинениейин кьадар – 3-4 маш