Сабактын иштелмелери

Сабактын темасы: Тууранды създър

7-класс.

Сабактын максаты: Тууранды създърд\н лексикалык маанисин, морфологиялык белгисин жана синтаксистик кызматын билишет.

Окуучулардын съз байлыгын, ъз алдынча ой ж\г\рт\\с\н ън\кт\р\шът.

Турмушта тууранды създър боюнча алган билимдерин ъз орду менен колдоно бил\\гъ \йрът\шът.

Сабактын тиби: Аралаш сабак.

Предмет аралык байланыш: Кыргыз адабияты, музыка.

Сабактын жабдылышы: Перфокарточкалар, таблица-плакат, \н алгы, с\ръттър.

Сабактын ж\р\ш\:

1. Сабакты уюштуруу

2. Ъткън тема боюнча кайталоо.

Перфокарточкалар менен тактооч боюнча кайталоо ж\рг\з\\, ар бир окуучунун билими текшерилип, алгачкы баалары уктурулат.

Жаны теманы т\ш\нд\р\\: Окуучулардын къё\л\н жаёы темага байланыштуу болгон \й жаныбарлары жана буюмдарынын с\ръттър\нъ буруп, алардан кандай дабыш чыга тургандыгын сурап билем.

Мисалы: уй-мъъ, кой-маа-маа, ит-ав-ав, мышык-мяу, тапанча- тарс, ширеёке-чыз ж.б.

Андан кийин адамдардын с\йлъъ же башка органдарынан чыккан дабышты туурап бер\\с\н ът\нъм (ха-ха, борс-борс, куёк, быш, кыт-кыт, бырс)

Эмесе, б\г\нк\ силер менен \йрънъ турган сабагыбыз жандуу жана жансыз заттардан чыккан дабышты туурап кърсъткън тууранды създър жън\ндъ болмокчу. Тууранды създър тилибизге кооздук, ачыктык, тактык киргизип, башка създър сыяктуу ъз ара катнашууда курулуш материалы болуп кызмат кылат.

(Доскага плакат - таблица илинет)

Окуучулардын жардамы менен жогорудагы таблица боюнча тууранды създърд\н морфологиялык жактан жасалышын \йрънъб\з жана тъмънк\дъй тууранды създърд\ жазабыз: шыпылда, жалтаё, шыёгыра, дуёк, желбирт, жаркыра, далбырт, шылдырт, солдогой, керсейген, \ёк\й\ёк\, жымыё, элеёде.

Эми балдар, тууранды създър с\йлъм ичинде кандай синтаксистик кызмат аткарарын байкап къръл\.

Доскага 5 с\йлъм жазылып, тууранды създърд\ таап, алардын с\йлъм ичинде кандай милдет аткарарын аныктайбыз.

1. Класста ызы-чуу к\чъд\. (ээлик)

2. Бир маалда чагылган жаркырады. (баяндоочтук)

3. Биз аскага жакындаганда тарс эткен \н чыкты (аныктоочтук).

4. Ал заводдун кулдур-шалдырына кънъ албады (толуктоочтук)

1. Бектур артын жалт карады (бышыктоочтук)

Андан кийин окуучуларга тъмъндъг\дъй с\йлъмдър жазылган карточкалар таркатылып, ъз ордуларында иштеп б\ткъндър\ катары менен жооп беришет.

1. Зияданын б\ткън бою д\р дей т\шт\.

2. Маа-маалаган \ндър койчунун \й-б\лъс\н козгоду.

3. Дарбаза шарак ачылып, сырттан бака-шака \н чыкты.

4. Аюу майпаё-майпан, этип ба сып кетти.

5. Самолеттун к\лд\р-шалдыр эткен дабышы аюуну чээнден чыгарды.

6. Алыстан от жылт этти.

7. Анын къз\нън жаш мълт этти.

8. Ат акырдагы кашегин курт- курт эттире чайнады.

9. Менин жообума жолдошум к\ёк этти.

10. Кемпир бъкчъёдъп небересин жетелеп кетти.

Бышыктоо: «Ким тапкыч?» оюну.

Табышмактардан тууранды създърд\ жана жандырмакты табуу талап кылынат.

1. Эки тоонун арасы

Эбей-себей к\н жаайт. (элек)

1. Бакак-бакак \н салып

Суу ичинде уктаган (бака)

«Къё\л коюп ук» оюну

«Манас» эпосунан алынган съз берметтеринен тууранды създърд\ эстеп калуу керек.

Касаба колдо калкылдайт,

Аккелте жондо жаркылдайт,

Боз кисе жалтылдайт,

Керней \н\ бакылдайт,

Сурнай \н\ такылдайт.

«Ким бат табат?»

Берилген тамгалардан тууранды съз жасоо

1. а.б.п.о.к.л.с.ш.ы.р (болк, солк, былк, карк, корс, шырп, лып)

2. т,з,ы,п,а,ч,к,р,л,с (зып, ыз, чыр, лып, карс так, кыт, тык)

«Къё\лд\\ минута»

Yн алгыдан ыр уктурулуп, тууранды създърд\ эстеп калышат.

«Беш м\нътт\к поэзиядан» акындардын ырлары уктурулуп, окуучулар тууранды създърд\ табышат.

Жыйынтыктоо: Създ\к жат жазуу алынып, окуучулардын ъздър\ бири-бириникин текшер\\ менен доскада илинген жат жазуунун \лг\с\нъ карап жазгандарынын тууралыгына байкоо ж\рг\з\шът.

М: жалт-жалт, шыёгыр, шарт, жарк, куп-куп, калдаё-калдаё, зып, чыр, каёк, кыйтыё-кыйтыё, шаёк.

Баалоо: Окуучулар сабакта алган упайларын эсептеп чыгышып, тиешелуу бааларын алышат.

/й тапшырмасы: «Биздин класста» деген темада тууранды създър катышкан текст т\з\п кел\\.