Терс сандар 6-класс

5-класс

Чоңдуктардын өзгөрүшү

Деңиз деңгээлинен

«жогору-төмөн»

« ысык-суук »

Абанын температурасы

« киреше-чыгаша »

3

« Муздаткычтагы этти

20 0 С ден 30 0 С ге чейинки төмөнкү температурада сактоо керек »

Жазылышы:

-20 0 c ; -30 0 c

4

20

10

5 градус суук

0

Н өлдөн 5 градус төмөн

10

-5 о ,С (минус 5 о ,С)

20

5

20

15 градус жылуу

10

0

Нөлдөн 15 градус жогору

10

+15º,С (плюс 15º,С)

20

6

Буратино театрда бал муздак сатыш үчүн Карабас Барабаска айына

900 сом төлөйт. Дүң базардан бал муздактын бир порциясын 9 сомдон сатып алып, театрда 15 сомдон сатат. Акыркы айда ал 120 порция бал муздак саткан болсо, анын тапкан кирешеси кандай болду?

900

120  9 =1080 ( сом)

Чыгаруу :

1.

1080

1800

120  15 =1800 ( сом)

2.

+

1980

=1980 ( сом)

3.

-

=?

4.

1800-1980 =-(1980 -1800)= -180 ( сом)

7

Эгер кемүүчү кемитүүчүдөн кичине болсо, алардын ордун алмаштырып жазып алып анан кемитебиз. Жыйынтыгында келип чыккан сандын астына «-» белгиси жазып коебуз.

Астына « минус » белгиси жазылган сандар терс сандар болуп саналат.

Мисалы: -9; -597; -6789; -4,23; -0,128; ... ж.б .

8

+10

5

+5

Оң сандар

19

Оң санга да

терс санга да кирбейт

0

– 18

– 5

– 7

Терс сандар

– 10

9

9

Терс сандар тууралуу маалыматтар б.з.ч.

II кылымда кытай математиктеринде кездешкен.

Терс сандар Кытайда закондуу түрдө III кылымдан баштап колдонула баштаган .

9

Индиялык математиктер

Терс санды

же

«карыз»

«Душман»

«мүлк»

«дос»

же

Оң санды

9

Байыркы убакта «+» жана « -» белгилери соода сатыкта кеңири колдонулган Вино саткан соодагерлер бош челектерге «-» белгисин коюшкан. Эгер челекке вино менен толтурулган болсо «-» белгисин чийип коюшкан ошентип плюс белгисин «+» алышкан бул «киреше» де генди билдирген.

Италияда акчаны карыз бергенде алган адамдын атынын жанына сызыкча биздикинче «минус» коюп коюшкан,качан алган акчасын бергенде сызып койгон ошондо «плюска» окшош болуп калган.

9

Оң жана терс сандардын азыркыдай « + » жана « - » белгилердин жардамы менен жазылышын немец математиги Иоганн Видман биринчилерден болуп колдонгон.

Иоганна Видмандын

китебинин беттеринен

9

Терс сандардын

геометриялык

сүрөттөлүшү

9

толуктоочу шоола

координаталык шоола

-7

-3

-1

7

3

1

0

?

координаталык түз сызык

16

Координаталык түз сызык болуш үчүн эсептөө башталышы , бирдик кесиндиси жана оң багыты тандалып алынуусу керек.

0

Түз сызык

координаталык түз сызык деп аталат.

Бирдик кесиндиси бар

Багыты бар

Эсептөө башталышы бар

16

« А чекитинин координатасы а »

төмөнкүдөй жазылат:

А ( а )

Терс сандар

Оң сандар

Н

К

B

O

Е

0

1

B (-3)

Е ( 6 )

К ( 4 )

Н (-1)

18

18

Терс сандар физикада

Оң заряддалган

атомдор –

протондор

Терс заряддалган

атомдор –

электрондор

20

Көлдүн, деңиздин тереңдиги терс сандар менен ченелет.

Тоолордун бийиктиги оң сандар менен ченелет.

20

Адамдардан канынын резус-фактору

20