Внеклассное мероприятие

Хал7ыбы66ы8 ар6а7лы 7ы6ы – З2йн2б Биишева4а 105 й2ш тулыуына арнал4ан 262би музыкаль кис2

Тел2р инем, гранит 7ая булып,

Ер 09т0н2 7абат тыуыр4а.

Тел2р инем й2ш21 7аршы3ында

Сал башымды эйеп торор4а…

З.Биишева

… Хотела б я гранитною скалой

Родиться вновь, чтобы, презрев соблазны,

Стоять, склоняясь седою головой,

Пред жизнью бесконечной и прекрасной.

З.Биишева

К1мертау

2013

Ма7саттар:

- З.Биишеваны8 тормошон 32м ижадын т2р2нер2к 0йр2не1;

- уны8 ижады аша балалар6ы саф рухлы, к0сл0 ихтыярлы, намы9лы хе6м2т кешел2ре итеп т2рби2л21;

- фекерл21 7е123ен 19тере1.

Йы3азландырыу

З.Биишеваны8 портреты, тормош юлын са4ылдыр4ан плакат, китаптарынан к1рг26м2, видеофильм 32м презентация.

Плакаттар

«Илап тыу3ам да мин йырлап 19тем,

Йырлап й2ш2йем мин б0г0н д2.

Йырламайса к18елем т162 алмай

Йыр6ар4а ти8 г1з2л илемд2.»

З2йн2б Биишева

«З2йн2б Биишева – баш7орт 7атын-7ы66арынан беренсе булып ши4ыр китаптарын донъя4а сы4ар4ан, беренсе булып драма 292р62ре я64ан, ки8 7оласлы, т2р2н й0км2ткеле романдар6ан тор4ан беренсе баш7орт трилогия3ын ижад итк2н 6ур 316 о9та3ы.»

Рауил Бикбай

Кис2 барышы

Алып барыусы: М0хт2р2м 7уна7тар, х0рм2тле у7ытыусылар, 726ерле балалар. К1ренекле баш7орт я6ыусы3ы З2йн2б Абдулла 7ы6ы Биишева4а 2013 йылда 105 йыл. Ул «Почет Билд23е» орденына, Баш7ортостан Республика3ыны8 Салауат Юлаев исеменд2ге премия4а лайы7 бул4ан Баш7ортостанды8 халы7 я6ыусы3ы, данлы7лы ша4ир2, 26иб2. У4а арнал4ан кис2бе66е башлайбы6.

Ши4ыр.

Китсе, ю7ты 30йл2й3е8 тип,

2йтер3еге6 мо4айын.

2 мин 16ем х2рефт2р6е

№0йл2ш2 тип уйлайым.

Ышанма3а4ы6 316ем2

2й62, ты8лап 7ара4ы6.

Х2рефт2р тотоп балалар й1гереп сы4а 32м ши4ыр 30йл2й башлай6ар. Ши4ыр6ар6ы8 беренсе х2рефен2 тейешле х2рефт2р тотоп торалар

«З» З2лиф2 кейг2н к1лд2к,

З28г2р ерлек, к1к би62к.

«2» Эрм2нде 3у64ан телен,

Эй62, кил д2 7ун себен.

«Й» Й2шенл2п яу6ы ям4ыр,

Й2шенд2н тыу6ы й2й4ор.

«Н» Носорог – танау –м0г06,

Н24имс2, ул н27 1ге6.

«Э» Элфи2 2лморон йыя,

Элморон ул – витамин.

«Б» Буранбай сы7ты ау4а,

Болан7ай 7асты тау4а

«Б» Барый балы77а бар4ан,

Биш б2р6е 7арма7ла4ан.

«И» Ирек иген иге1се,

Илг2 икм2к бире1се.

«И» Ипт2шем мине8 Батыр,

Исеме уны8 матур.

«Ш» Шафи7 7арма7 ыр4ытты,

Шамбы килде л2 7апты.

«Е» Ер ел2ге к1п бе662,

Ел2к ашай кил бе6г2.

«В» Вагондар у6ып бара,

В2ли 7ул бол4ап 7ала.

«А» Алма беште алланып,

Ашай Марат шатланып.

Алып барыусы: №е6 кем була3ы4ы6, балалар?

Балалар: Бе6 й2нле х2рефт2р.

Бе66е8 турала З2йн2б Биишева я64ан.

Алып барыусы: З.Биишеваны8 «Й2нле х2рефт2р» тип исемл2нг2н кеск2й ген2 китабы 1947 йылда донъя к1р6е.

Китап мен2н таныштырыу.

Алып барыусы: З2йн2б Абдулла 7ы6ы Биишева 1908 йылды8 15 4инуарында К1г2рсен районы Т0й0мб2т ауылында ер3е6 кр29ти2н 4аил23енд2 алтынсы бала булып донъя4а килг2н. Уны8 2с23е Ф24ил2 исемле 7атын бул4ан. З.Биишева4а 0с й2ш ярым сама3ы бул4анда 2с23е 1лг2н 32м ул уны х2терл2м2й.

Бала са7… Фажи42ле тип 2йтерлек 7ыры9 та, 2ки2т ке1ек мауы7тыр4ыс та, йыр 3ыма7 мо8ло ла бул4ан уны8 бала са4ы.

Й2ш23ен йыр.

Йыр яратам, яр3ып бер йырла3ам,

?анатланам, к1кк2 ашам мин.

Тыу4ан ерг2 ыры9, б2хет яулап,

Ал та8 булып 3ы6ылып атам мин.

Йыр яратам, д2рт3еп бер йырла3ам,

Мин 7е12тле, г1й2 б23ле12н.

Й2н с2мл2н2 аш7ыныулы, на6лы

Ила3и бер сихри мо8 мен2н.

К1кр2к киреп 3у6ып йыр йырла3ам,

)р-я8ынан ерг2 тыуам мин.

К18елемд2 серле ши4ри ял7ын

№1нм29, 31релм29т2й тоям мин.

Йыр яратам – йыр6а й2ш21 сере,

Хе6м2т д2рте, ил3ам, м04жиз2.

Тыу4ан мо8дар 7ола4ымда сы8лап,

О6атып й0р0й 32р са7, 32р ер62.

Алып барыусы: З.Биишеваны8 «Я7ты4а» трилогия3ына инг2н «К2м3етелг2нд2р», «Оло Эйек буйында» 32м «Емеш» исемле романдарын б0т23е л2 яратып у7ый. «К2м3етелг2нд2р» романын у7ы4ан кеше Емеш тиг2н кеск2й ген2 7ы6 мен2н таныш. Емеште8 тормошо – ул З.Биишеваны8 бала са4ы. Шуны3ы факт – был романда уйлап сы4арыл4ан деталь ю7. Б0т23е л2 к1релг2н, кисерелг2н. ;0м1м2н, «К2м3етелг2нд2р» - ул автобиографик роман. Байгилдел2р 4аил23ене8 ниге6енд2 З.Биишеваны8 4аил23ене8 я6мышы ята. 1968 йылда З2йн2б Биишева4а ошо трилогия3ы 0с0н Баш7ортостан Республика3ыны8 Салауат Юлаев исеменд2ге премия3ы бирелде.

А7ыллы, той4олар4а бай 292р62ре 0с0н к1ренекле я6ыусы4а 6ур р2хм2тлебе6.

ВИДЕО бала-са4ы тура3ында

Алып барыусы: Э6иб2г2 85 й2ше тулыу ай7анлы Баш7ортостан Республика3ыны8 беренсе президенты Мортаза Р2химовты8 7отлау 316енд2 ошондай юлдар бар:

«Я7ташыбы6 булара7, ми82 3е66е8 китаптары4ы6 айырыуса я7ын, улар6а мине8 бала са4ым 1тк2н, бес2н сап7ан, утын 26ерл2г2н, 3анду4астар т1гелеп 3айрауын ты8ла4ан Оло Эйек яр6арында таныш урындар6ы к1р2м. №е66е8 герой6ары4ы66а мин 16ем 0с0н бик таныш ш2хест2р6е к1р2м, тарих 3улышын тоям, б2л2к2й са7та ты8ла4ан легендалар 32м ри12й2тт2р6е ишет2м. №е66е8 китаптары4ы66ы8 к1п телд2рг2 т2ржем2 ителе1е, М2ск2162 рус теленд2 ба9ылып сы4ыуы мине8 0с0н айырыуса 7ыуаныслы. №е6 – ысын-ысындан халы7 я6ыусы3ы!!!»

Халы7 к18еле.

Я7шымын, тип к1кр2к 7а4ып сы7ма,

Халы7 16е к1рер, ба3алар.

Тере са7та к166е буяусы4а

?аты була 1лг2с язалар.

Н2фр2тл2неп, исеме8де телг2

Алыу6ары бар бит бер заман.

Тере са7та бул3а – 2ле бер х2л,

!лг2с хурла3алар – бик яман.

Халы7 к18еле – к0м0ш шишм2 бит ул,

!лем3е6 ул 3а7лай сафлы7ты.

Кисерм2й ул хатта Алланы ла,

Ситл2п 1тм2к бул3а ха7лы7ты.

Я7шымын, тип к1кр2к киреп сы7ма,

?ыл4ан эше8 16е 30йл23ен.

№16е8 т1гел, майлы к16е8 т1гел,

Й2н-й0р2ге8 шуны к0йл23ен.

Я7шылы7 бит – мо8, зар, йыр ке1ек ул,

Й0р2кт2р62н к1с2 й0р2кк2.

К1662р62 – нур, к18елд2р62 – 7ояш,

?е12т булып к1кр2й бел2кт2.

Ни82 буш 316? Бул 3ин ысын кеше,

Тура 316ле, изге к18елле.

2йтсе, к0м0ш 3ыу6ы8 бер тамсы3ы

Тынсыу к1лд2н арты7 т1гелме?

Алып барыусы: Й2шл2й 1к3е6 етем 7ал4ан З2йн2б Абдулла 7ы6ына уны8 тырышлы4ы, таланты белем алыу, Ырымбур педагогия техникумын тамамлау «Пионер» журналы 32м «Баш7ортостан» китап н2шри2те редакторы, журналист 32м к1ренекле я6ыусы булыу м0мкинлеген бир2. Я6ыусыны8 тормош юлы я7ты тормош тантана3ына киле1се баш7орт 7атын-7ы66ары я6мышын символлаштыра. Тормош 7аршылы7тары аша гел я7ты4а ынтылыусы З2йн2б Абдулла 7ы6ы 16ене8 хе6м2т 32м ижад юлын й2ш быуынды саф рухлы, к0сл0 ихтыярлы, Ватан4а бирелг2н, намы9лы хе6м2т кешел2ре итеп т2рби2л2рг2 арнай.

У7ыусылар сы4ып З.Биишеваны8 баш7орт 32м рус телен2 т2ржем2 ителг2н ши4ыр6арын 30йл2й.

?ыры9 булды…

2се3ен д2 к1р6ем, с0с030н д2,

!кенесем ер62 7алманы.

Тик, шулай 6а, донъя, г1з2л донъя,,,,,,

№ине 30й0п тан3ы7 7анманы.

Д0р09, ш2хесем 0с0н был донъя4а

?ом3о6ланып й2бешеп торманым.

А6ыра7 биреп, к1бер2к алайым тип,

Татлы 31662н то6а7 7орманым.

?ыры9 булды мине8 барыр юлдар

На6лы с0с0л0кт2р тойманым.

Шу4а, ахыры, донъя, 3ине к1реп,

№ине 30й0п 3ис т2 туйманым.

Й2ш2р инеем та4ы ярты быуат,

Эшл2р инем та4ы бер дулап.

Й0кл2р инем тау-таш ауырлы4ын,

К1т2рг2нс2 й0р2к, к0с-7е12т.

Й2ш21 – хе6м2т, к0р2ш, 19еш бит ул,

Унан баш7а тормош ю7 ми82.

?ул 7аушырып т1р62 ултырыр4а

Килм2нем бит, донъя, мин 3и82.

На рус перевод.

Алып барыусы: З2йн2б Абдулла 7ы6ы х2тир2л2рен2н: «Ми82 ю4ары у7ыу йортонда у7ыр4а туры килм2не. Л2кин мин 41мер буйы у7ыным. Эшл2нем 32м у7ыным. Мин ни 62 бул3а 0йр2нм2й, у7ымай тор4ан к0нд2ремде белм2йем. С0нки я6ыусы, хатта ул нинд2й ген2 у7ыу йортон тамамлама3ын, даими у7ымай, 16 09т0нд2 эшл2м2й ик2н, 06л0к306 халы7 й0р2ген2 м0р2ж242т итм2й, уны8 мен2н берг2 янмай-к0йм2й ик2н, ул барыбер заман мен2н ти8 ба9а алмай. Шу4а к1р2 я6ыусыны8 и8 м03им 32м беренсе бурысы – даими у7ыу, 0йр2не1, шымарыу, тыу4ан телде камиллаштырыу».

Баш7орт теле.

Мо8 шишм23е 3анду4астай йырсы ла 3ин,

№ы4ылма бил тал сыбы7тай н2фис т2 3ин,

Аллы-г0лл0 г0л-с2ск2л2й на6лы ла 3ин,

Эй, ил3амлы, эй, х0рм2тле баш7орт теле.

К1г2реп ят7ан Уралы8дай бай, йомарт 3ин,

Серле 7амыш 7урайындай 7арт, олпат 3ин,

К1пте к1рг2н с2с2не8д2й, йор, зир2к 3ин.

Эй, 30й0кл0, эй, 726ерле баш7орт теле.

Ди8ге662рг2 ти8л2м2йем – т2р2н3е8 3ин,

Ай4а-к0нг2 ти8л2м2йем – г1з2л3е8 3ин,

?аялар4а тинл2м2йем – б0й0к308 3ин.

Эй, хикм2тле, м2рх2м2тле баш7орт теле.

К1п быуаттар 3ин йырланы8 7урай моно8,

К1п быуаттар 3ин йырланы8 яугир юлын,

Инде азат. Шат. Йырлай3ы8 е8е1 йырын,

Эй, б2хетле, эй, 726ерле баш7орт теле.

И8 т21 ми82 3ин к1р32тте8 ду9лы7 юлын,

Мине8 0с0н й2ш21, б2хет 16е8,

М28ге й2ш2, эй, 30й0кл0 баш7орт теле,

Атам теле, 2с2м теле – мине8 телем.

Алып барыусы: Донъяны8 алтын фондына инг2н классик 292р62р ту4ан телен2н я6ма4ан б0й0кт2р тарафынан ижад ителг2н. Ошо б0й0кт2р ара3ында бе66е8 ша4ир2бе6 - З2йн2б Абдулла 7ы6ы Биишева.

У7ыусылар сы4ып З.Биишеваны8 баш7орт 32м рус телен2 т2ржем2 ителг2н ши4ыр6арын 30йл2й.

Минуттарым.

Я84ы6лы7та у64ан минуттарым

Й2н 0ш0тк0с бо6ло 7ар 3ыма7.

№ин янымда бул3а8, к06 62, 7ыш та,

Г0л- с2ск2ле нурлы я6 3ыма7.

Я84ы6лы7та у64ан минуттарым

Зарлы-мо8ло 7ыры9 йыл 3ыма7.

№ин янымда бул3а8, тормош 16е

Сы8лап тор4ан сихри йыр 3ыма7.

;1мер к0т0п торма9, йылдар тынма9,

Д2ртле са7тар у6ыр бер заман.

Тик й0р2кт2 м0х2бб2тем 31нм29,

№ине 3а4ынып й2ш2р ул заман.

Минуты. На русском языке.

Алып барыусы: 1996 йылды8 24 авгусында З2йн2б Абдулла 7ы6ы Биишева 89 й2шенд2 бай, й0км2ткеле тормош 1теп вафат булды. Баш7орт 262би2тенд2ге тотош бер д21ер уны8 исеме мен2н б2йл2нг2н. Баш7ортостанды8, Р2с2й 32м донъя халы7тарыны8 к1п милл2тле м262ни2тен 19тере1г2 42й2т 6ур 0л0ш индерг2н кеше ул З2йн2б Биишева.

Алып барыусы: Ул бер ва7ытта ла оло ма7саттарына хыянат итм2не, заман хакимдарына яра7лашманы, 316ен кешел2р6е8 к16ен2 тура 7арап 2йтте. Я8ы 1р62рг2 ул 4орур артылды, 41мере буйы батыр 32м мо8ло й0р2кле булып 7алды 32м бе66е8 х2теребе662 м28ге шулай 7аласа7.

Алып барыусы: … Тел2р инем гранит 7ая булып,

Ер 09т0н2 7абат тыуыр4а.

Тел2р инем й2ш21 7аршы3ында

Сал башымды эйеп торор4а.

Алып барыусы: … Хотела б я гранитною скалой

Родиться вновь, чтобы, презрев соблазны,

Стоять, склоняясь седою головой,

Пред жизнью бесконечной и прекрасной.

?обайыр ты8лау.

Алып барыусы: Х0рм2тле у7ытыусылар, у7ыусылар! Ошоно8 мен2н З2йн2б Биишева4а арнал4ан кис2бе6 тамам, ты8лап ултыр4аны4ы6, 7атнаш7аны4ы6 0с0н 6ур р2хм2тебе66е белдер2бе6! №ау булы4ы6!!!