Ашы? саба? Металдар

Металдар О?ушыларды? ?р жа?ты дамуына ы?пал жасайтын, ?здігінен белсенді іс-?рекетке жетелейтін саба?ты? бірі- ?айталау, жина?тау саба?ы. Металдар тарауын ая?та?аннан кейін 10сыныпта о?у материалдарын ?айталау, ж?йелеу ма?сатында «Металдар» атты ?орытынды, ?айталау саба?ын ?ткіздім. Саба?ты? ма?саты: О?ушыларды? ал?ан білімдерін ?орыту, бір ж?йеге келтіру ж?не білім де?гейін тексеру, жан-жа?ты ойлау?а, ?йымшылды??а баулу. Саба?ты? міндеттері: Білімділік: О?ушыларды ынтыма? бірлікке, тез ойлау?а ж?не белсенділікке да?дыландыру, теориялы? білімдерін бір ж?йеге келтіру. Дамытушылы?: О?ушыларды ?зіндік ж?мыс істеуге баулу, ойлау ж?не шы?армашылы? ?абілеттерін дамыту, ал?ан теориялы? білімдерін іс- ж?зінде ?олдана білуге ?йрету; жа?а комьпютерлік технология ?дістері ар?ылы о?ушыларды? саба??а белсенділігін арттыру. Т?рбиелілік: Ту?ан жер ?ойнауыны? байлы?тары туралы о?ушыларды? білімін ке?ейтіп, аялау?а т?рбиелеу. Саба?ты? т?рі:?орытынды, ж?йелеу саба?ы Саба?ты? ?дісі: топты? ж?мыс, аралас саба?. П?нарала? байланыс: география, биология. Саба? к?рнекілігі: электронды? о?улы? «Химия» 9-сынып, слайдтар. Саба?ты? девизі: «Ту?ан жерді? ?ара тасын ма?тан ете білмеген азамат, б?где жерді? алтын тасын да ма?тап жарытпа? емес» ?.С?тпаев. Саба? барысы: 1. ?йымдастыру кезе?і. 2. Сыныпты ?ш топ?а б?ліп отыр?ызу. Психологиялы? даярлы?. К?не, ?уаныш бізге ?з аты?нан басталатын ?ш тілек с?з айтып жіберші. ?уаныш: ?ош келді?іздер,?уанышты ?аза?стан М: ?те жа?сы. К?не балалар ендеше келген ?она?тармен амандасайы?. О: ?ош келді?іздер М: ?те жа?сы. Осы с?зді? д?леліндей елімізде ?уанышты бейбіт к?німізді? та?ы бір та?ы атты. Елімізді? болаша?ы мектеп ?абыр?асында?ы ?рпа?. Сонды?тан ?аза?стан б?секеге ?абілетті елу елді? ?атарына ену ?шін білім керек. Ендеше, білім алатын та?ы бір саба?ымызды бастайы?. I-кезе? Кел танысалы? ! топ «Темір» Темір-металл, темірді латын тілінен аудар?анда «?амал» дегенді білдіреді, сонды?тан да біз ?амалдай берік ?аза?станны? азаматымыз. 2-топ «Алтын» Алтын- та??ы арай дегенді білдіреді, сонды?тан да сендерге ?рбір арайлап ат?ан та?дары? с?ттілік ?келсін дегіміз келеді. 3-топ «Берилий» Берилий- т?тті деген ма?ынаны береді, ?сіресе берилий ?арышта ?те ма?ызды орын алады, сонды?тан да ?арышта ашылма?ан ??пияларды зерттеу, о?ып-білу міндетіміз. II-кезе? Кім к?п біледі? Металдар?а байланысты с?ра?тар слайдтар т?рінде к?рсетіледі

III-кезе? Кім ж?йрік? Топ басшыларыны? сайысы. «Темір» тобына ?ыздырыл?ан Fe2O3 ар?ылы сутекті ?ткізіп, темір алу?а болады. Егер 2,24л сутек ж?мсалса, темірді? массасынесепте?дер. Реакция ?німіні? шы?ымы теориялы? м?мкіндікті? 95%-ін ??райды. «Алтын» тобына Массасы 12г Al мен Cu ?оспасы т?з ?ыш?ылымен ??делді. Б?лініп шы??ан сутек 7,4л (?.ж) к?лем алды. ?р металды? ?оспада?ы массалы? ?лесін аны?та?дар. «Берилий» тобына Массасы 15,2г хром(III) оксидін алюминиймен тоты?сыздандыр?анда 9г хром т?зілді. Хромны? теориялы?пен салыстыр?анда?ы шы?ымын процентпен к?рсет. ?зін-?зі тексеру ?шін есептер жауаптар слайдтан к?рсетіледі. IV- кезе? Тіл- ?нер М??алім:Таби?атта?ы тіршілік атаулыны? ?сіп-?ну к?зі- оны? тамыры, адамны? санасыны? даму к?зі-оны? тілі. Б?гінгі та?да дамы?ан елді? азаматтарына 3-4 тіл білу міндет, ендігі кезе? тіл-?нер. Анограммадан с?з ??растырып, ?аза?ша, орысша, латын, халы?аралы? атауын беру, формуласын жазу, салыстырмалы атомды? массасын айту. «Темір» тобына РОЫН?А?С- ?ор?асын, свинец, плюмбум Рb 207 «Алтын» тобына АСПЫН- сынап, ртуть, гидраргирум 201 «Берилий» тобына АЫ?ЙАЛ- ?алайы, олово, станум 119 V- кезе? Химия ?аламаты (т?жірибе жасау) Алдары?ызда?ы бар реактивтерді пайдаланып, ?згерістерді ж?зеге асыру. ?ауіпсіздік техникасыны? ережелері слайдтар бойынша к?рсетіледі.?р топтан бір о?ушы шы?ып, ?з ж?мыстарын ?ор?айды. «Темір» тобы «С?тті? су?а айналуы» Кальций хлориді ерітіндісіне натрий карбонаты ерітіндісін ?ос?анда а? т?нба т?зіледі, т?зілген а? т?нба?а 20%-ды? т?з ?ыш?ылын ?ос?анда «а? с?т» ?айнап, т?ссіз м?лдір с?йы?ты??а айналады. Т?сіндірме: кальций хлориді ерітіндісі натрий карбонаы ерітіндісімен ?рекеттескенде а? т?сті кальций карбонаты т?нба?а т?седі: Ca Cl 2+ Na2CO3 = CaCO3 + 2NaCl Т?зілген т?нба?а т?з ?ыш?ылын ?ос?анда т?нба еріп кальций хлориді, су ж?не к?міртек(IV) оксиді т?зіледі, к?мір?ыш?ыл газыны? б?лінуі ?айнауды к?рсетеді: CaCO3 + 2HCl + CaCl2 + H2O + CO2 «Алтын» тобы «Суды? лайлануы» Ізбес суыны? ?аны??ан ерітіндісіне к?мір?ыш?ыл газын жібереміз. Ерітінді лайланады Т?сіндірме: кальций гидроксидіні? ерітіндісінде к?мір?ыш?ыл газы еріп, кальций карбонатыны? а? т?нбасы т?зіледі: Ca(OH)2 +CO2 = CaCO3 + H2O Ізбес суы к?мір?ыш?ыл газыны? бар екендігін аны?тайтын индикатор. «Берилий» тобы «Мысты? т?сі ?андай» Сынауы?ты? 1/3 к?леміне этил спиртін ??йылады. Мас пластинкасын ?ыс?ышпен алып, оны жалын?а ?стаймыз.Мыс пластинкасы ?арай?ан со?, жалыннан алып, спирт ??йыл?ан сынауы??а саламыз. Пластинка ашы? ?ызыл т?с т?зеді.

Т?сіндірме: мыс пластинкасын ?ыздыр?анда оттекпен ?рекеттесіп мыс(II) оксидін т?зеді: 2Cu + O2 = 2 CuO Мыс(II) оксиді спиртпен ?рекеттесіп альдегид ж?не мыс т?зіледі: СH3-CH2OH + CuO = CH3-COH +H2O + Cu VI-кезе? ?зі?ді тексер «Темір» тобына 1.Менделеев жаса?ан химиялы? элементтерді? периодты? ж?йесіндегі металдарды? пайызды? м?лшері. А) 90% ?) 80% Б) 50% 2. Сілтілік Ме А) Li. Na. K.Rb. Cs. Fr. ?) Li. Na.Ca. Mb. Al. Б) Na. K. Fr.Au. Al. 3. Же?іл бал?итын Ме А) К?міс, алюминий, мыс ?) Сынап, цезий, галлий Б) Мыс, ?ор?асын, алтын. 4. Электр шамыны? ?ылын жасайтын, е? ?иын бал?итын Ме А) Ti ?)V Б) W 5. Негізгі топшаны? Ме А) s.d элементтер ?) p.d элементтер Б) s.p элементтер. 6. 4 Al + 302 2 Al2 O3 реакциясы бойынша 1 моль Al жан?анда неше моль Al2 O3 т?зіледі? А) 0,5 моль ?) 2 моль Б) 1 моль «Алтын» тобына: 1.Металдар?а мына байланыс т?рі т?н: А/ Атомды? ?/ Ионды? Б/ Металды? 2.?андай ?атарда тек металдар орналас?ан: А/ K,Zn,Fe ?/ Si, Ca, Bi Б/W, Os, B 3.Жер ?ыртысында е? к?п тарал?ан металл? А. Fe ?/ Ca Б/ Ті В/ Аl 4. Сумен ?андай металл реакция?а т?спейді? А/ Са ?/ Ni Б/ Na В/ Ba 5.Концентрленген HNO3-пен ?андай металл ?рекеттеспейді? А/ Cu ?/Ag Б/Cr В/Zn 6.Массасы 5,4г алюминий темірді? (III) оксидімен ?рекеттескенде неше грамм алюминий оксиді т?зіледі? А/ 5,1 ?/ 20,4 Б/ 10,2 В/ 15,7 «Берилий» тобына: 1.Мына металдарды? ?айсысы сілтілік жер металдарына жатады: А/ Rb ?/Ba Б/ Fe В/ Sr 2.Суды? кермектігін ?ай иондар тудырады: А/ К ?/ Са Б/ Ba В/ Мg 3.Т?здарыны? ерітінділерінен ?андай металдар мыспен ы?ыстырылады: А/ Fe ?/ Zn Б/Sn В/ Аg 4.d-элементтер: А/ белсенді металдар?а ; ?/ ауыспалы металдар?а; Б/ белсенді емес металдар?а ; В/ орташа белсенді ж?не белсенді емес металдар?а жатады. 5.Калий ауада жан?анда т?зілетін зат: А/ К2О ?/ К3N Б/ К2О2 В/ КО2 6.Массасы 160г 10%-тік мыс(II) сульфатыыны? ерітіндісіне батырыл?ан темір та?ташада т?зілген мысты? зат м?лшері: А/0,1 ?/ 0,2 Б/ 0,3 В/ 0,4 Топтар ?з жауаптарын слайдта к?рсетілген д?рыс жауаптармен тексереді ?орытынды:О?ушылар алдары?да берілген шартты белгілерді та?тада ілініп т?р?ан ?аза?станны? картасына, ?з кен орындарына орналасырады. Отанымызды? жер ?ойнауы ?те бай. Металдар- ?ылым мен техниканы? ?азіргідей д?режеге жетуіні? бірден бір кепілі. Саба? со?ында топтар бойынша білімдері ба?аланады. О?ушыларды? п?нге ?ызы?ушылы?ын арттырып, саба?та ал?ан білімін жетілдіруге, ал?ырлы??а шы?дауда білім сайыстарыны? ма?ызы зор.