История Кыргызстана

Компетенттүүлүк

Сабактын

максаты

Күтүлүүчү

натыйжа

Сабактын мазмуну

Колдонуучу

материалдар

Усулдар

Баалоо

НК

ПК

Билим беруучулук:

Окуучулар тема боюнча кенири маалымат алышат.

Онуктуруучулук:

Туруктуу таанып билуусу , кызыгуусу осот.

Тарбия беруучулук:

Темага кызыгууга тарбияланышат.

Жазуунун пайда болуу тарыхын айтып бере алат.

Берилген суроого жооп берууго аракеттенишет.

Нумизматика илиминин тарыхын айтып бере алышат.

Турдуу элдердин байыркы тыйындарын айтып беришет.

Суроолорго жооп берууго конугушот.

Уюштуруу: Класстын тазалыгына көңүл буруу, иш ордун уюштуруу. Окуучуларды толуктоо.

Отулгон теманы кайталоо: Жазуу кандайча жаралган? Кайсы элдер дуйнодо биринчи жолу жазууну ойлоп табышкан? Байыркы кыргыздар колодонгон жазуулар кандай аталат?

Жаңы тема: Нумизматика

Балдар нумизматика тууралуу эмнелерди билесинер?

Нумизматика деген соз латын тилинен которгондо «монета» дегенди тушундурот. Бул илимди 18-к. э.жарымынжа австриялык окумуштуу, нумизмат И.Х. Эккел негиздеген.Археологиялык табылгалардын жашын аныктоодо нумизматикалык табылгалардын мааниси зор.

Акчанын пайда болушу. Азыркы жашоону акча тыйынсыз элестетуу мумкун эмес.Акчасыз дуконго барып нан сатып ала албайсын, акчасыз автобуска тушо албайсын.

Байыркы заманда адамдар оздоруно керектуу буюмдарды айыр баштап кун коруп келишкен. Айрым уруулар жашаган аймакта туз чыкса, экинчи бир уруу жашаган жер дыйканчылыкка ынгайлуу болуп, эгин мол болгон. Алар аны бири-бирине алмаштырып алышчу.

Бышыктоо: Нумизматика илими деп эмнени айтабыз? Анын тарых илими учун мааниси кандай экендигин тушундуруп бер.

Дунодо биринчи жолу кагаз акча кайсы мамлекетте пайда болгон? Тыйын откон доор жонундо кандай маалымат берет?

Билимдерин баалоо

Уйго тапшырма беруу: Окуп келуу

Суроттор

Саясий карта

Кыргызстандын картасы

Ангемелешуу

Оозеки иштоо

Мээге чабуул

Соз менен тушундуруу ангемелешуу

Баарлашуу

Жекече иштоо

Калыптан-дыруучу

Кайтарым байланыш

Калыптан-дыруучу

Жыйынтык-тоочу

НК1

НК3

НК1

НК1

НК3

НК1

НК3

ПК1

ПК2

ПК3

ПК1

ПК2

ПК3

ПК1

ПК2

ПК3

ПК4

Компетенттүүлүк

Сабактын

максаты

Күтүлүүчү

натыйжа

Сабактын мазмуну

Колдонуучу

материалдар

Усулдар

Баалоо

НК

НК1

НК3

НК1

НК1

НК3

НК1

НК3

ПК

ПК1

ПК2

ПК3

ПК1

ПК2

ПК3

ПК1

ПК2

ПК3

ПК4

Билим беруучулук:

Окуучулар тема боюнча кенири маалымат алышат.

Онуктуруучулук:

Туруктуу таанып билуусу , кызыгуусу осот.

Тарбия беруучулук:

Темага кызыгууга тарбияланышат.

Жазуунун пайда болуу тарыхын айтып бере алат.

Берилген суроого жооп берууго аракеттенишет.

Нумизматика илиминин тарыхын айтып бере алышат.

Турдуу элдердин байыркы тыйындарын айтып беришет.

Суроолорго жооп берууго конугушот.

Уюштуруу: Класстын тазалыгына көңүл буруу, иш ордун уюштуруу. Окуучуларды толуктоо.

Отулгон теманы кайталоо:

Нумизматика илими деп эмнени айтабыз? Анын тарых илими учун мааниси кандай экендигин тушундуруп бер.

Дунодо биринчи жолу кагаз акча кайсы мамлекетте пайда болгон? Тыйын откон доор жонундо кандай маалымат берет?

Жаңы тема: Кыргыздарда жана Кыргызстанда колдонулган акча

Кыргыздардын аймагындагы табылган тыйындар.Кыргызстанда табылган байыркы тыйындар аркылуу бул аймакта ар кайсы доордо жашаган элдердин турмушу, башкаруучулары, байлыктары жана соода сатык мамилелери , кол онорчулуктун онугуу денгээли тууралуу маалыматты билсе болот. Байыркы доордо тыйындар Кыргызстандын аймагына башка мамлекеттерден кобунчо Кытайдан келген. Кыргызстандан табылган алгачкы жез тыйындар Тур-гош кагандыгынын дооруна (б.з.8-к) таандык. Бул тыйындардын ортосунда жипке тизуу учун торт бурчтуу тешиги болгон.

Бышыктоо: Нумизматика илими деп эмнени айтабыз? Анын тарых илими учун мааниси кандай экендигин тушундуруп бер.

Дунодо биринчи жолу кагаз акча кайсы мамлекетте пайда болгон? Тыйын откон доор жонундо кандай маалымат берет?

Билимдерин баалоо

Уйго тапшырма беруу: Окуп келуу

Суроттор

Саясий карта

Кыргызстандын картасы

Ангемелешуу

Оозеки иштоо

Мээге чабуул

Соз менен тушундуруу ангемелешуу

Баарлашуу

Жекече иштоо

Калыптан-дыруучу

Кайтарым байланыш

Калыптан-дыруучу

Жыйынтык-тоочу

Компетенттүүлүк

Сабактын

максаты

Күтүлүүчү

натыйжа

Сабактын мазмуну

Колдонуучу

материалдар

Усулдар

Баалоо

НК

ПК

Билим беруучулук:

Окуучулар тема боюнча кенири маалымат алышат.

Онуктуруучулук:

Туруктуу таанып билуусу , кызыгуусу осот.

Тарбия беруучулук:

Темага кызыгууга тарбияланышат.

.

Берилген суроого жооп берууго аракеттенишет.

.

Суроолорго жооп берууго конугушот.

Уюштуруу: Класстын тазалыгына көңүл буруу, иш ордун уюштуруу. Окуучуларды толуктоо.

Отулгон теманы кайталоо:

Нумизматика илими деп эмнени айтабыз? Анын тарых илими учун мааниси кандай экендигин тушундуруп бер.

Дунодо биринчи жолу кагаз акча кайсы мамлекетте пайда болгон? Тыйын откон доор жонундо кандай маалымат берет?

Жаңы тема: Ономастика

Ономастика эмнени уйротот? Адам аттарын жана алардын тарыхын изилдоочу илим онамастика деп аталат. Ономастика бир нече тармактарга болунот: топонимика, зоонимика, космонимика, теонимика ж.б. Бул илимде адам аттарын изилдоо маанилуу орунду ээлеген. Ономастика грекчеден которгондо «ысым», «аталыш» дегенди тушундурот.

Адам аттары. Аты жок адам болбойт, Озу олсо да ысымы эл арасында жашап жургондор канча. Мисалы, болжол мененб.з.ч. 6-к. жашаган массагаттердин ханышасы Томиристин, б.з.ч. 1-кылымда жашаган Италиядагы кулдар которулушунун жетекчиси-Спартактын ысымдары биздин кундорго.

Бышыктоо: Эмне учун дуйного жарыкка келген наристеге ат коюлат? Озунордун жана ата-эненердин ысымдарын маанисин тушундуруп бергилиле. Кыргыздардын колдонгон адам аттарынын адам аттарынын айрымдарын атагыла.

Билимдерин баалоо

Активдуу катышкан окучуларды баалоо

Уйго тапшырма беруу:

Окуп келуу

Суроттор

Саясий карта

Кыргызстандын картасы

Ангемелешуу

Оозеки иштоо

Мээге чабуул

Соз менен тушундуруу ангемелешуу

Баарлашуу

Жекече иштоо

Калыптан-дыруучу

Кайтарым байланыш

Калыптан-дыруучу

Жыйынтык-тоочу

НК1

НК3

НК1

НК1

НК3

НК1

НК3

ПК1

ПК2

ПК3

ПК1

ПК2

ПК3

ПК1

ПК2

ПК3

ПК4

Компетенттүүлүк

Сабактын

максаты

Күтүлүүчү

натыйжа

Сабактын мазмуну

Колдонуучу

материалдар

Усулдар

Баалоо

НК

ПК

Билим беруучулук:

Окуучулар тема боюнча кенири маалымат алышат.

Онуктуруучулук:

Туруктуу таанып билуусу , кызыгуусу осот.

Тарбия беруучулук:

Темага кызыгууга тарбияланышат.

.

Берилген суроого жооп берууго аракеттенишет.

.

Суроолорго жооп берууго конугушот.

Уюштуруу: Класстын тазалыгына көңүл буруу, иш ордун уюштуруу. Окуучуларды толуктоо.

Отулгон теманы кайталоо:

Ономастика илими деп эмнени айтабыз? Анын тарых илими учун мааниси кандай экендигин тушундуруп бер.

Дунодо биринчи жолу ат кайсы мамлекетте пайда болгон? Адам аты кандай маалымат берет?

Жаңы тема: Генеалогия

Генеалогия эмнени уйротот? Адам гендерин жана тегин изилдеп жана окуп уйротуучу илим тармагы геналогия деп аталат.

Геналогия – грек тилинен которгондо «САНЖЫРА» дегенди билдирет.араб тилинен которгондо «ЧАЖАРА» ,бизче «ДАРАК» дегенди билдирет.

Бышыктоо: Эмне учун адамдар ата тегин тактоого аракет кылган? Озунордун жана ата-эненердин санжырасынын маанисин тушундуруп бергилиле.

Геналогиялык даракты эмнеге»ОМУР ДАРАГЫ» деп аташкан.

Билимдерин баалоо

Активдуу окуучулар бааланат.

Уйго тапшырма беруу: Окуп келуу

Ар биринер озунордун омур дарагынарды тузуп,класстер толтуруп келгиле.

Суроттор

Саясий карта

Кыргызстандын картасы

Ангемелешуу

Оозеки иштоо

Мээге чабуул

Соз менен тушундуруу ангемелешуу

Баарлашуу

Жекече иштоо

Калыптан-дыруучу

Кайтарым байланыш

Калыптан-дыруучу

Жыйынтык-тоочу

НК1

НК3

НК1

НК1

НК3

НК1

НК3

ПК1

ПК2

ПК3

ПК1

ПК2

ПК3

ПК1

ПК2

ПК3

ПК4

Компетенттүүлүк

Сабактын

максаты

Күтүлүүчү

натыйжа

Сабактын мазмуну

Колдонуучу

материалдар

Усулдар

Баалоо

НК

ПК

Билим беруучулук:

Окуучулар тема боюнча кенири маалымат алышат.

Онуктуруучулук:

Туруктуу таанып билуусу , кызыгуусу осот.

Тарбия беруучулук:

Темага кызыгууга тарбияланышат.

Берилген суроого жооп берууго аракеттенишет.

Этнология тууралуу айтып беришет.

Тушунукторун айтып берууго конугушот.

Суроолорго жооп берууго конугушот.

Уюштуруу: Класстын тазалыгына көңүл буруу, иш ордун уюштуруу. Окуучуларды толуктоо.

Отулгон теманы кайталоо: Эмне учун адамдар ата-тегин тактоого аракеттенген? Генеалогия дарак же омур дарагы жонундо тушунгонунорду айтып бергиле. Генеалогиялык дарак дуйно элдеринде колдонулабы?

Жаңы тема: Этнология

Этнология жонундо тушунук. Тарыхтын сырларын окуп уйронуудо геральдика, топонимика ж.б. илимдер чон жардам беруудо.

«Этнология» грек тилинен алынган . Кыргызча которгондо этнос –эл, логос –илим дегенди тушундурот.Этнология элдер жонундогу илим.Алардын кайдан кайдан келип чыкканын,жайгашкан аймагын , турмуш – тиричилигин,маданиятын изилдейт.Мисалы, пигмей уруусунун кайдан келип чыкканын, жашаган аймагы , кайсы тилде суйлоору, кайсы динди карманары жонундо уйротот.ошондой эле алардын каада салттарын, урп- адаттарын кандай экендигин салтуу кийимдерин жана тамак –ашын изилдейт

Бышыктоо:

Этнология илими эмнени уйротот? Тарыхты окуп уйронууго этнологи кандай жардам бере алат? Кыргыз этнологиясынын жаралышына кимдер салым кошкон жана изилдеген? Озунордун уруу,уругунар,жети атанар тууралуу ата эненерден билип келгиле.

Билимдерин баалоо

Уйго тапшырма беруу: Окуп келуу

Суроттор

Саясий карта

Кыргызстандын картасы

Ангемелешуу

Оозеки иштоо

Мээге чабуул

Соз менен тушундуруу ангемелешуу

Баарлашуу

Жекече иштоо

Калыптан-дыруучу

Кайтарым байланыш

Калыптан-дыруучу

Жыйынтык-тоочу

НК1

НК3

НК1

НК1

НК3

НК1

НК3

ПК1

ПК2

ПК3

ПК1

ПК2

ПК3

ПК2

ПК3

Компетенттүүлүк

Сабактын

максаты

Күтүлүүчү

натыйжа

Сабактын мазмуну

Колдонуучу

материалдар

Усулдар

Баалоо

НК

ПК

Билим беруучулук:

Окуучулар тема боюнча кенири маалымат алышат.

Онуктуруучулук:

Туруктуу таанып билуусу , кызыгуусу осот.

Тарбия беруучулук:

Жети атасын билууго , эли-жерин суйууго тарбияланышат.

Берилген суроого жооп берууго аракеттенишет.

Этнология тууралуу айтып беришет.

Тушунукторун айтып берууго конугушот.

Суроолорго жооп берууго конугушот.

Уюштуруу: Класстын тазалыгына көңүл буруу, иш ордун уюштуруу. Окуучуларды толуктоо.

Отулгон теманы кайталоо: Этнология илими эмнени уйротот? Тарыхты окуп уйронууго этнологи кандай жардам бере алат? Кыргыз этнологиясынын жаралышына кимдер салым кошкон жана изилдеген? Озунордун уруу,уругунар,жети атанар тууралуу ата эненерден билип келгиле.

Жаңы тема: Кыргыздардын санжырачылык салты

Жети-атанды билуу тегинди билуу.

Тарыхтын сырларын окуп уйронуудо геральдика, топонимика ж.б. илимдер чон жардам беруудо.

Этнология элдер жонундогу илим.Алардын кайдан кайдан келип чыкканын,жайгашкан аймагын , турмуш – тиричилигин,маданиятын изилдейт.Мисалы, пигмей уруусунун кайдан келип чыкканын, жашаган аймагы , кайсы тилде суйлоору, кайсы динди карманары жонундо уйротот.ошондой эле алардын каада салттарын, урп- адаттарын кандай экендигин салтуу кийимдерин жана тамак –ашын изилдейт.

Бышыктоо: Ата-тегин уйротуучу илм эмне деп аталат? Кыргыздарда кандай белгилуу санжырачылар болгон? Манас –баатырдын ата-теги жонундо айтып бергиле. Жети-атанды билуу, тегинди билуу деген созду чечмелеп бергиле.

Билимдерин баалоо

Уйго тапшырма беруу: Окуп келуу, озундун жети –атанды санап бер.

Суроттор

Ангемелешуу

Оозеки иштоо

Мээге чабуул

Соз менен тушундуруу ангемелешуу

Баарлашуу

Жекече иштоо

Калыптан-дыруучу

Кайтарым байланыш

Калыптан-дыруучу

Жыйынтык-тоочу

НК1

НК1

НК1

НК2

ПК3

ПК4

ПК2

ПК3

ПК4

Компетенттүүлүк

Сабактын

максаты

Күтүлүүчү

натыйжа

Сабактын мазмуну

Колдонуучу

материалдар

Усулдар

Баалоо

НК

ПК

Билим беруучулук:

Окуучулар тема боюнча кенири маалымат алышат.

Онуктуруучулук:

Туруктуу таанып билуусу , кызыгуусу осот.

Тарбия беруучулук:

Жети атасын билууго , эли-жерин суйууго тарбияланышат.

Берилген суроого жооп берууго аракеттенишет.

Тушунукторун айтып берууго конугушот.

Суроолорго жооп берууго конугушот.

Уюштуруу: Класстын тазалыгына көңүл буруу, иш ордун уюштуруу. Окуучуларды толуктоо.

Отулгон теманы кайталоо: Этнология илими эмнени уйротот? Тарыхты окуп уйронууго этнология кандай жардам бере алат.Кыргыздарда кандай белгилуу санжырачылар болгон?

Ата тегин уйртуучу илим эмне деп аталат?

Жаңы тема: Сфрагистика

Сфрагистика –грек тилинен которгондо «МООР» дегенди билдирет.бул илим гералдика ,нумизматика,эпиграфия илимдери менентыгыз байланышта.

Билимдерин баалоо: Активдуу окуучулар бааланышат.

Уйго тапшырма беруу:

Окуп келуу, озундун жети –атанды санап бер.

Суроттор

Ангемелешуу

Оозеки иштоо

Мээге чабуул

Соз менен тушундуруу ангемелешуу

Баарлашуу

Жекече иштоо

Калыптан-дыруучу

Кайтарым байланыш

Калыптан-дыруучу

Жыйынтык-тоочу

НК1

НК1

НК1

НК2

ПК3

ПК4

ПК2

ПК3

ПК4

Компетенттүүлүк

Сабактын

максаты

Күтүлүүчү

натыйжа

Сабактын мазмуну

Колдонуучу

материалдар

Усулдар

Баалоо

НК

ПК

Билим беруучулук:

Окуучулар тема боюнча кенири маалымат алышат.

Онуктуруучулук:

Эрктүүлүк жана инсандык сапаттарын, өз алдынча-
луулугун өнүктүрүшөт.

Тарбия беруучулук:

Мекенчилдикке тарбияланышат;
– Чыдамкай, патриот болуп өсүшөт.

Берилген суроого жооп берууго аракеттенишет.

Тушунукторун айтып берууго конугушот.

Суроолорго жооп берууго конугушот.

Уюштуруу: Класстын тазалыгына көңүл буруу, иш ордун уюштуруу. Окуучуларды толуктоо.

Отулгон теманы кайталоо: Сфрагистика кайсы илимдер менен байланыштуу? Срагистика илими эмнелерди изилдейт?

Жаңы тема: Кыргыз уруулары колдонгон белги-тамгалар Эн тамга белгилери - Уруулук, урук, үй-бүлөлүк жана жеке колдонуудагы белги тамгалар түрк-монгол тилдеринде «тамга» деп аталып («тавро», «клеймо», «печать»), өтө баалуу тарыхый булак болуп саналат.Кыргыз тилинде «тамга» же «эн тамга белгилери» деп аталып жүрөт. Эн тамгалар этногенезисти, этностук тарыхты, этностук маданиятты иликтеп үйрөнүүдө тарыхый жазма булактар, жер-суу, уруу-урук, эл аталыштары, элдик оозеки чыгармалардын маалыматтары менен катар негизги булактардын бири болуп эсептелет. Аска, таш беттеринде, бейиттерде ж.б.у.с. эзелки эстеликтерде чегерилген тамга жана ушул сыяктуу белгилердин этностук тарыхты иликтөөдөгү ролу өтө зор. Даректүү жазма булактардын жоктугуна жана алардын өтө сейрек кездешкен шарттарында эн тамгалар айрым этностук топтордун миграциялык ареалын, этностук-маданий байланыштарын ж.б. маалыматтарды тактоого көмөк берери маалым. Евразиянын талаа аймактарында эн тамга белгилери б.з.ч. I-миң жылдыктан белгилүү болуп келет.Уруулук эн тамга белгилери түрк-монгол, угро-фин, иран тилдүү элдерде эзелтеден сакталып, айрым ареалдарда, өзгөчө кыргыздарда байыртадан туруктуу колдонулуп келди. Уруулук байыркы образдарды, символдорду жана менчикти, көз каранды эместикти чагылдырган белгилерди мамлекеттик, уруулар аралык, чарбалык ж.б. багыттагы керектөөлөрдө пайдалануу түрк тилдүү элдерде бир кылка тараган эмес. Бышыктоо

Билимдерин баалоо

Уйго тапшырма беруу:

Суроттор

Ангемелешуу

Оозеки иштоо

Мээге чабуул

Соз менен тушундуруу ангемелешуу

Баарлашуу

Калыптан-дыруучу

Кайтарым байланыш

НК1

НК1

НК1

НК2

ПК3

ПК4

ПК2

ПК3

ПК4

Компетенттүүлүк

Сабактын

максаты

Күтүлүүчү

натыйжа

Сабактын мазмуну

Колдонуучу

материалдар

Усулдар

Баалоо

НК

ПК

Билим беруучулук:

Окуучулар тема боюнча кенири маалымат алышат.

Онуктуруучулук:

Туруктуу таанып билуусу , кызыгуусу осот.

Тарбия беруучулук:

Сабакка кызыгууга тарбияланышат.

Берилген суроого жооп берууго аракеттенишет.

Тушунукторун айтып берууго конугушот.

Суроолорго жооп берууго конугушот.

Уюштуруу: Класстын тазалыгына көңүл буруу, иш ордун уюштуруу. Окуучуларды толуктоо.

Отулгон теманы кайталоо: Кыргыз уруулары кандай белги тамгаларды колдонушкан? Аларды эмне максатта колдонушкан?

Жаңы тема: ГеральдикаГеральдика (соңку латынча heraldus – жарчы), герб таануу тарых илиминин көмөкчү тармагы. Жалпы эле гербдерди (өзгөчө тамгалары же белгилери бар тарыхый эстеликтерди) изилдеп, айрымалоочу тарыхый булак. Гербдер пайда болгонго чейин найза, желек, тыйын, медалдардын беттерине ар кандай тотемдик сүрөттөр түшүрүлгөн. Бирок бул сүрөттөр ирээтсиз, баш аламан, ар кандай абалдарда тартылган. 11–12-кылымдардан мындай айырмалоочу белгилердин гербге системалуу түрдө өтүшү европалык рыцарлардын арасында башталат. Буга өзгөчө крест жүрүштөрүнөн кийин чыгыштын таасири тийген. 14-кылымдан тартып Европа өлкөлөрүндө герольдин мекемелери пайда болот. Ал мекемелер геральдиканын авторлорунун укугун каттоочу мамлекеттик органга айланган. Россияда геральдика башынан эле мамлекеттик болуп калыптанган (17-кылым).Геральдиканын өнүгүшү Петр Iнин ишмердүүлүгү менен байланышкан.

Бышыктоо:

Бири бирине суроолорду берип ,тушунбогон суроолорду талкуулашат.

Билимдерин баалоо

Активдуу окуучуларды баалоо

Уйго тапшырма беруу:

Жаны теманы окуп келуу.

Суроттор

Ангемелешуу

Оозеки иштоо

Мээге чабуул

Соз менен тушундуруу ангемелешуу

Баарлашуу

Жекече иштоо

Калыптан-дыруучу

Кайтарым байланыш

Калыптан-дыруучу

Жыйынтык-тоочу

НК1

НК1

НК1

ПК3

ПК4

ПК2

ПК3

Компетенттүүлүк

Сабактын

максаты

Күтүлүүчү

натыйжа

Сабактын мазмуну

Колдонуучу

материалдар

Усулдар

Баалоо

НК

ПК

Билим беруучулук:

Окуучулар тема боюнча кенири маалымат алышат.

Онуктуруучулук:

Туруктуу таанып билуусу , кызыгуусу осот.

Тарбия беруучулук:

Сабакка кызыгууга тарбияланышат.

Берилген суроого жооп берууго аракеттенишет.

Тушунукторун айтып берууго конугушот.

Суроолорго жооп берууго конугушот.

Уюштуруу: Класстын тазалыгына көңүл буруу, иш ордун уюштуруу. Окуучуларды толуктоо.

Отулгон теманы кайталоо: Кыргыз уруулары кандай белги тамгаларды колдонушкан? Аларды эмне максатта колдонушкан? Жаңы тема: Топонимдер - Жер-суу аталыштары даректүү тарыхый булактар, фольклордун материалдары, этностук аталыштар, археологиялык табылгалар ж.б. сыяктуу эле илимий негиздүү маанилүү тарыхый маалыматтарды берери белгилүү.Мындан сырткары, жер-суу аталыштары байыркы доорлордун түпкүрүнөн мааниси жана формалары өзгөрүлбөй сакталып, иликтенүүчү аймактардагы элдердин тарыхый лексикасын, түпкүлүктүү жалпылыгын аныктоодо мааниси зор булак катары кызмат кылат. Географиялык аталыш илимий жана практикалык мааниге ээ болуу менен бирге, коомдук функцияны да аткарат. Андан аймактын жаратылышынын өзгөчөлүктөрү, ландшафтагы көп түрдүүлүк, калктын чарбалык иш-аракеттери, тамыры тереңге кеткен тарыхы, содиалдык-экономикалык жана саясий өзгөрүүлөр күзгү сыяктуу көрүнүп турат. Топонимдер өткөн доордун руханий эстеликтери гана эмес, ошол мезгилдеги тарыхтын, маданияттын өнүгүшүн, аймактагы тилдин жана анын диалектилерин, тилдердин өз ара катышуусун, мамлекеттин өсүп-өнүгүүсүн чагылдырат.

Бышыктоо:

Билимдерин баалоо:

Уйго тапшырма беруу:

Суроттор

Ангемелешуу

Оозеки иштоо

Мээге чабуул

Соз менен тушундуруу ангемелешуу

Баарлашуу

Жекече иштоо

Калыптан-дыруучу

Кайтарым байланыш

Калыптан-дыруучу

Жыйынтык-тоочу

НК1

НК1

НК1

ПК3

ПК4

ПК2

ПК3

Компетенттүүлүк

Сабактын

максаты

Күтүлүүчү

натыйжа

Сабактын мазмуну

Колдонуучу

материалдар

Усулдар

Баалоо

НК

ПК

Билим беруучулук:

Окуучулар тема боюнча кенири маалымат алышат.

Онуктуруучулук:

Туруктуу таанып билуусу , кызыгуусу осот.

Тарбия беруучулук:

Сабакка кызыгууга тарбияланышат.

Берилген суроого жооп берууго аракеттенишет.

Тушунукторун айтып берууго конугушот.

Суроолорго жооп берууго конугушот.

Уюштуруу: Класстын тазалыгына көңүл буруу, иш ордун уюштуруу. Окуучуларды толуктоо.

Отулгон теманы кайталоо: Кыргыз уруулары кандай белги тамгаларды колдонушкан? Аларды эмне максатта колдонушкан?

Жаңы тема: Карта жөнүндө түшүнүк

Карта (грекче chartes – жазууга пайдалануучу папирус барагы же түрмөгү) – 1) жер бетинин, жылдыздуу асмандын же алардын айрым бөлүктөрүнүн кичирейтилип, математикалык жактан аныкталып жана жалпыланып, шарттуу белгилер менен тегиздикке (кагазга жана башка) түшүрүлүшү, маалыматтары картанын темасына жана милдетине жараша болот, мисалы, географиялык карталар, жылдыз карталары. Карта салыштырмалуу түп нускасына окшош, масштабы, ачык түшүнүктүүлүгү, баяндамалуулугу менен илимий билим берүүдө география, геология, геофизика, социология жана башка Жер жана коом жөнүндөгү илимдерде чындыктын сүрөттүү үлгүсүн берет, ошондой эле багыттоочу жана маалымат берүүчү каражат болуп эсептелет, 2) бланка, 3) оюн картасы.

Бышыктоо:

Билимдерин баалоо:

Уйго тапшырма беруу:

Суроттор

Ангемелешуу

Оозеки иштоо

Мээге чабуул

Соз менен тушундуруу ангемелешуу

Баарлашуу

Жекече иштоо

Калыптан-дыруучу

Кайтарым байланыш

Калыптан-дыруучу

Жыйынтык-тоочу

НК1

НК1

НК1

ПК3

ПК4

ПК2

ПК3

Компетенттүүлүк

Сабактын

максаты

Күтүлүүчү

натыйжа

Сабактын мазмуну

Колдонуучу

материалдар

Усулдар

Баалоо

НК

ПК

Билим беруучулук:

Окуучулар тема боюнча кенири маалымат алышат.

Онуктуруучулук:

Туруктуу таанып билуусу , кызыгуусу осот.

Тарбия беруучулук:

Сабакка кызыгууга тарбияланышат.

Берилген суроого жооп берууго аракеттенишет.

Тушунукторун айтып берууго конугушот.

Суроолорго жооп берууго конугушот.

Уюштуруу: Класстын тазалыгына көңүл буруу, иш ордун уюштуруу. Окуучуларды толуктоо.

Отулгон теманы кайталоо: Кыргыз уруулары кандай белги тамгаларды колдонушкан? Аларды эмне максатта колдонушкан?

Жаңы тема: Тарыхый метрология

Метрология (грекче metrtn – ченем, өлчөм жана ...логия) – өлчөө, өлчөөлөрдү бирдиктөө жана талап кылынуучу тактыкка жетишүү методдору жөнүндөгү илим.

Метрологиянын негизги проблемаларына төмөнкүлөр кирет: өлчөөнүн жалпы теориясын түзүү (теориялык); физикалык чоңдуктардын бирдиктер системасын түзүү (колдонмо); өлчөө методдорунун жана өлчөө каражаттарынын бирдей болушун камсыз кылуу (закондук метрология); эталондорду жана өлчөөнүн үлгүлүү каражаттарын жасоо; чендерди жана өлчөө каражаттарын текшерип туруу. Метрологиянын өнүгүшүндөгү тарыхый этаптар: метр эталонун аныктоо (Франция, 18-кылымдын аягы), бирдиктердин абсолюттук системасын түзүү (К. Гаусс, 1832), Эл аралык метрдик (чендик) конвенцияга кол коюу (1875), Бирдиктердин эл аралык системасын (СИ) иштеп чыгуу жана аныктоо (1960). Метрологиялык изилдөөлөрдү Эл аралык метрологиялык уюм координациялайт.

20-май – Бүткүл дүйнөлүк метрология күнү.

Бышыктоо:

Билимдерин баалоо:

Уйго тапшырма беруу:

Суроттор

Ангемелешуу

Оозеки иштоо

Мээге чабуул

Соз менен тушундуруу ангемелешуу

Баарлашуу

Жекече иштоо

Калыптан-дыруучу

Кайтарым байланыш

Калыптан-дыруучу

Жыйынтык-тоочу

НК1

НК1

НК1

ПК3

ПК4

ПК2

ПК3

Компетенттүүлүк

Сабактын

максаты

Күтүлүүчү

натыйжа

Сабактын мазмуну

Колдонуучу

материалдар

Усулдар

Баалоо

НК

ПК

Билим беруучулук:

Окуучулар тема боюнча кенири маалымат алышат.

Онуктуруучулук:

Туруктуу таанып билуусу , кызыгуусу осот.

Тарбия беруучулук:

Сабакка кызыгууга тарбияланышат.

Берилген суроого жооп берууго аракеттенишет.

Тушунукторун айтып берууго конугушот.

Суроолорго жооп берууго конугушот.

Уюштуруу: Класстын тазалыгына көңүл буруу, иш ордун уюштуруу. Окуучуларды толуктоо.

Отулгон теманы кайталоо: Суроттогу чен бирдиктер азыркы учурда колдонулабы ?

Тарыхый метрология эмнени уйротот?

Жаңы тема: Хронология

Хронология (грекче chronos – убакыт, logos – илим) 1. тарыхый окуялардын мезгилдик ырааттуулугу, 2. мезгил ченемдерин изилдөөчү илим. Астрономиялык хронология кайталанма асман кубулуштарынын закон ченемдерин изилдеп, эсептөө жолу менен так астрономиялык убакытты аныктайт. Тарыхый хронология тарых илиминин жардамчы бөлүгү катары жыл сүрүү системаларын, ар кыл мамлекеттер менен тарыхый булактардын жаралыш убактысын изилдейт.

Бышыктоо:

Билимдерин баалоо:

Уйго тапшырма беруу:

Суроттор

Ангемелешуу

Оозеки иштоо

Мээге чабуул

Соз менен тушундуруу ангемелешуу

Баарлашуу

Жекече иштоо

Калыптан-дыруучу

Кайтарым байланыш

Калыптан-дыруучу

Жыйынтык-тоочу

НК1

НК1

НК1

ПК3

ПК4

ПК2

ПК3

Компетенттүүлүк

Сабактын

максаты

Күтүлүүчү

натыйжа

Сабактын мазмуну

Колдонуучу

материалдар

Усулдар

Баалоо

НК

ПК

Билим беруучулук:

Окуучулар тема боюнча кенири маалымат алышат.

Онуктуруучулук:

Туруктуу таанып билуусу , кызыгуусу осот.

Тарбия беруучулук:

Сабакка кызыгууга тарбияланышат.

Берилген суроого жооп берууго аракеттенишет.

Тушунукторун айтып берууго конугушот.

Суроолорго жооп берууго конугушот.

Уюштуруу: Класстын тазалыгына көңүл буруу, иш ордун уюштуруу. Окуучуларды толуктоо.

Отулгон темаларды кайталоо: балдар силер бул чейректе отулгон темалар эсинерде калдыбы?

Ташка чегилген таш балбалдар силерге кандай таасир калтырды?

Корком искуство тарыхты кандай чагылдырат?

Жаңы тема: Кайталоо

Окуучулар саноо жолу менен уч топко

Болунуп,оз аттарын презентасиялап беришет.

1топ пирамида тузушот

2 топ класстер тузушот

3 топ синквейн тузушот

Бышыктоо:

Суроолор тузуп сабакты баалашат

Билимдерин баалоо:

Бири бирин баалашат.

Уйго тапшырма беруу:

Уйдон отулгон темаларды кайталап окуп келуу.

Суроттор

Ангемелешуу

Оозеки иштоо

Мээге чабуул

Соз менен тушундуруу ангемелешуу

Баарлашуу

Жекече иштоо

Калыптан-дыруучу

Кайтарым байланыш

Калыптан-дыруучу

Жыйынтык-тоочу

НК1

НК1

НК1

ПК3

ПК4

ПК2

ПК3

Компетенттүүлүк

Сабактын

максаты

Күтүлүүчү

натыйжа

Сабактын мазмуну

Колдонуучу

материалдар

Усулдар

Баалоо

НК

ПК

Билим беруучулук:

Окуучулар тема боюнча кенири маалымат алышат.

Онуктуруучулук:

Туруктуу таанып билуусу , кызыгуусу осот.

Тарбия беруучулук:

Сабакка кызыгууга тарбияланышат.

Берилген суроого жооп берууго аракеттенишет.

Тушунукторун айтып берууго конугушот.

Суроолорго жооп берууго конугушот.

Уюштуруу: Класстын тазалыгына көңүл буруу, иш ордун уюштуруу. Окуучуларды толуктоо.

Отулгон теманы кайталоо: Байыркы Индиянын»МАХАБРАТХА» жана «РАМАЯНА» эпостору менен «МАНАС» эпосунун салыштырдынарбы.

Адамдарды касталарга болуу дегенди кандай тушуносун?

Жаңы тема: Кытайдын байыркы цивилизациясы
Байыркы адамдар Чыгыш Азияга болжолдуу 30000 - 50000 мурдагы жылдар аралыгында жетишкен. Азыркы күндө топурактан, чоподон жасалган идиштердин калдыктары Кытайдагы аң уулоочуунун үңкүрүндө табылган, үңкүрдүн болжолдуу жаш курагы 18000 жыл, бул качандыр бир табылган чополордун эң эскиси.Тарыхчылардын айтымында, Кытайда айыл чарбасы биздин заманга чейин 7000 жыл мурда пайда болгон. Алгачкы түшүмү таруу болгон. Күрүчтү да ошол мезгилде өстүрүп башташкан, күрүч тарууга салыштырмалуу эрте колдонула баштаган болуусу мүмкүн. Айыл чарбасы көбүрөөк азык бере баштагандыктан, калктын саны көбөйгөн, мындан сырткары адамдар тынымсыз тамак - аш издебей, башка иштер менен алектенүү мүмкүнчүлүгү түзүлгөн.Тарыхчылардын басымдуу бөлүгү Кытай цивилизациясы биздин заманга чейинки 2000- жылы Сары дарыянын айланасында калыптанган деп эсептейт. Кытай илгерки төрт цивилизациянын бири үчүн өз үйү болуп калган. Маилекет башка цивилизациялардан айырмаланып турат, өнүгүп жаткан маданият азыркы күнгө чейин калган. Албетте, миң жылдар аралыгында өзгөрүүлөр болгон, бирок маданияттын маңызы калган.

Бышыктоо:

Билимдерин баалоо:

Уйго тапшырма беруу:

Суроттор

Ангемелешуу

Оозеки иштоо

Мээге чабуул

Соз менен тушундуруу ангемелешуу

Баарлашуу

Жекече иштоо

Калыптан-дыруучу

Кайтарым байланыш

Калыптан-дыруучу

Жыйынтык-тоочу

НК1

НК1

НК1

ПК3

ПК4

ПК2

ПК3

Компетенттүүлүк

Сабактын

максаты

Күтүлүүчү

натыйжа

Сабактын мазмуну

Колдонуучу

материалдар

Усулдар

Баалоо

НК

ПК

Билим беруучулук:

Окуучулар тема боюнча кенири маалымат алышат.

Онуктуруучулук:

Туруктуу таанып билуусу , кызыгуусу осот.

Тарбия беруучулук:

Сабакка кызыгууга тарбияланышат.

Берилген суроого жооп берууго аракеттенишет.

Тушунукторун айтып берууго конугушот.

Суроолорго жооп берууго конугушот.

Уюштуруу: Класстын тазалыгына көңүл буруу, иш ордун уюштуруу. Окуучуларды толуктоо.

Отулгон теманы кайталоо: Кытайда биринчи жолу мамлекет качан пайда болгон?

Улуу Кытай сепили качан эмне максатта курулган?

Жаңы тема: Кытайдын байыркы маданияты жана дини

Байыркы Кытайын маданияты Египет,Шумер,Индияга караганда кечирээк онуккон.Озгочолугу дин менен байланышта болгон.Кытайлыктар учун жогорку кудай-асман болуп эсептелген.

Кытайда Асман храмы да салынган.

Сууну жана жаратылышты ыйык корушуп ,сыйынышкан.Кытай астрономдору жерди жумуртка ондуу элестетишкен

Бышыктоо:

Суроолор берилет

Билимдерин баалоо:

Уйго тапшырма беруу:

Суроттор

Ангемелешуу

Оозеки иштоо

Мээге чабуул

Соз менен тушундуруу ангемелешуу

Баарлашуу

Жекече иштоо

Калыптан-дыруучу

Кайтарым байланыш

Калыптан-дыруучу

Жыйынтык-тоочу

НК1

НК1

НК1

ПК3

ПК4

ПК2

ПК3