Нәрсенің негізгі екі көрінісі бойынша оның үшінші негізгі көрінісін салу

Сызу 9 сынып

Сабақтың тақырыбы:

Нәрсенің негізгі екі көрінісі бойынша оның үшінші негізгі көрінісін салу.

Сабақтың мақсаты:

а) Білімділігі: Сызбадағы берілген негізгі екі көрінісі бойынша үшінші

негізгі көрінісін сала білуге,,сызбада көріністерді дұрыс орналастыруға үйрету

ә) Дамытушылық: Оқушылардың икем-дағдыларын қалыптастыру,ойлау қабілеттерін шыңдау,

б) Тәрбиелілік: Сызбаларды ұқыпты ,тиянақты орындауға ,эстетикалық талғамдарындамытуға тәрбиелеу

Сабақтың көрнекілігі: Сызба таблицалары, А4 пішіміндегі қағаз, қарындаштар, сызғыш, өшіргіш, шеңберсызар , карточкалар

Сабақтың өту барысы:

1. Ұйымдастыру кезеңі.

2. Үйге берілген тапсырманы тексеру.

3 Оқушылардың орындаған сызбаларын тексеру

4 Жаңа сабақ түсіндіру,

5 Оқушыларға жекелей тапсырма беру

6 Жұмыстарын қадағалау

7 Қорытындылау

8 Үйге тапсырма

Сабақтың барысы:

Толықтыру әдісі. Бұл әдісті қолданғанда берілген нәрсенің пішінін түсіну үшін, оны бұрыннан белгілі қарапайым денеге дейін толықтырады. Одан кейін алынған қарапайым геометриялық денені жазықтықтармен немесе басқа беттермен қия отырып, бірнеше бөлікке ажыратамыз. Осы бөліктердің біреуі бізге берілген нәрсе болып шығуы керек. Толықтыру әдісін жоғарыда бірнеше рет қолдандық.24-параграфта қиық пирамида, қиық конус және т.б. алу үшін толық пирамида, толық конус және т.б. қарастырылып, оларды жазықтықпен қидық. Ойығы немесе тесігі бар денелердің проекцияларын салғанда да толықтыру әдісін қолдандық. Тағы да мысалдар қарастырайық.4-мысал.

113, а-суретте алдыңғы және сол жақ көріністері кескінделген дененің үстіңгі көрінісін салу керек.Берілген сызбаны оқып, заттың геометриялық пішінін түсіну үшін толықтыру әдісін қолданайық. Бұл мысалдағы денені параллелепипедке дейін толықтыруға болады (113, ә-сурет). Параллелепипедті алдымен екіге - А мен Ббөліктеріне бөлейік. А бөлігі - табаны тікбұрышты трапеция болатын призма, ал Ббөлігі - үшбұрышты призма.Б бөлігін алып тастайық. Сонда қалған А бөлігінен оған ұқсас кішілеу призманы ойып тастасақ, берілген геометриялық дене шығады (113, б-сурет). Үстінен қарағанда, біз оның үш жағын (1, 2, және 3) көреміз. Бұл жақтардың екеуі - горизонталь проекция жазықтығына параллель орналасқан тіктөртбұрыштар (1 және 2). Олардың фронталь және профиль проекциялары кесінділерге кескінделген. Үстінен қарағанда бұл екі төртбұрыш өздерінің натурал шамаларын (өлшемдерін) сақтап проекцияланады. Үстінен қарағандакөрінетін үшінші жақ (3) көлбеу орналасқан, ол сол жақ көріністе кесінді түрінде көрсетілген. Бұл жактың үстінен қарағандағы кескінін салсак, олберілген дененің горизонталь проекциясын тіктөртбұрышқа дейін толықтырады (113, в-сурет).

5-мысал.114, а-суретте бас және үстіңгі көріністері берілген нәрсенің сол жақ көрінісін салуды қарастырайық. Тағы да толықтыру әдісін пайдаланайык. Бұл жолы да берілген денені параллелепипедке дейін толықтыруға болады. Параллелепипедтен цилиндрді (1) оның ортасынан тесіп алып тастау керек 

(114, ә-сурет). Одан кейін тесігі бар параллелепипедтен одан кіші және ойығы бар параллелепипедті (2) алып тастайық. Қалған геометриялық денеден үшбұрышты призманы (3) қиып алсақ, берілген нәрсе (4) шығады.Берілген нәрсенің пішінін осылайша талдап алған соң, оның профиль проекциясын салу қиын болмайды. Сол жақ көрініс тіктөртбұрыш түрінде кескінделеді (114, б-сурет). Оның биіктігі фронталь проекциядан, ені горизонталь проекциядан алынады. Бұл төртбұрыштыңішінде горизонталь орналасқан (оның еніне параллель) төрт кесінді жүргізілген. Осы кесінділердің жоғарғы үшеуі тұтас негізгі жуан сызықпен, ал төменгісі үзілме сызықпен сызылған. Аталған кесінділердегі нәрсенің аксонометриясынан тап.Берілген тапсырманы орындау үшін олардың аксонометрияларын салудың қажеті жоқ. Берілген нәрсені қарапайым денелерге талдау немесе толықтыруды ойша орындау керек. Сызбаны оқу тәжірибесі қалыптасқаннан кейін нәрсенің берілген көріністеріне қарап, оның пішіні мен өлшемдері туралы бірден түсінік алуға болады. Кеңістікті елестету қабілеті зор және сызу пәнін игергенокушылар берілген нәрсені талдап немесе толықтырып жатпай-ақ, оның жетіспейтін көріністерін сала алады.

115-суретте алдыңғы және үстіңгі көріністері берілген геометриялық денелердің сол жақ көріністерін сал. Олардың тікбұрышты изометриясын немесе қиғашбұрышты фронталь диметриясын тұрғыып орында.

Үйге тапсырма «Негізгі екі көрінісі бойынша үшіншісін салу» тақырыбы бойынша шағын конспектілеу, такырыпты мазмұндау, 115 суреттегі сызбаларды А4 пішімге орындап келу.