Номдар фæлхат кæнын.

Гом урок

ТЕМÆ: «Хæлардзинады тæгтæ нæ Иры зæххыл».

(Номдар фæлхат кæнын)

Ирон æвзаг æмæ литературæйы

ахуыргæнæг Джиоты М. В

6а кълас(дифф.къорд)

Дзæуджыхъæу – 2016 аз.

Урочы практикон хæстæ: ахуыр кæнын скъоладзауты дзургæ ныхасыл, уæрæхдæр кæнын скъоладзауты зонындзинæдтæ.

Урочы нысæнттæ:

Зонадон: скъоладзауты зонындзинæдтæ фæбæлвырд кæнын æмæ сæ иумæйаг хатдзæгмæ æркæнын, уæрæхдæр кæнын скъоладзауты дунейы æмбарынад.

Хъомыладон: рæзын кæнын скъоладзауты сфæлдыстадон цæстæнгас сæ куыстмæ, разæнгард сæ кæнын сæхи хъуыдытæ хатдзæджы хуызы дзурынмæ, гуырын кæнын уарзондзинад æрдзмæ, хæларзæрдæ уæвын.

Рæзынады: архайын, цæмæй скъоладзауты аналитикон критикон æмæ фæлгонцон хъуыдыкæнынад кæна уæрæхдæр.

(Цæстуынгæ æрмæг: презентацитæ, нывтæ, карточкæтæ,чингуытæ)

Урочы цыд:

1. Оргхай

2. Раныхас

- Сывæллæттæ æрбацыдысты æртæ чъирийымæ. (Æгас нæм цæут нæ зынаргъ уазджытæ. Рагæй-æрæгмæ Ирыстоны адæм уыдысты уазæгуарзон. Джеоргуыбайы бонтæ сты, æмæ уæ сæ хорзæх уæд. Саггаг кæнут нæ цæхх æмæ кæрдзын. Æрæвæрдтой чъиритæ æмæ сбадтысты.

Эпиграф.

Цæр мын, Ирыстон,

аргъæуттæй фылдæр.

Къадзаты С.

Презентаци – Ирыстоны темæйыл.

Раныхас:

Цæмæй райдайы Райгуырæн бæстæ? Райгуырæн бæстæ райдайы авдæны зарæгæй, мады алолайæ.

Райгуырæн бæстæ зынаргъ æмæ адджын у алы ран дæр, фæлæ адæймаг цы ран райгуыра, схъомыл уа, уыцы бынæттæ сты уæлдай зынаргъдæр.

Нæ гыццыл Ирыстоны зæххыл сæдæ адæмыхаттæй фылдæр цæры. Уыдонæй бирæтæ ам нæ райгуырдысты, фæлæ Ирыстоны зæхх къаддæр нæ уарзынц.

Байхъусæм ма сæм.

Грекъаг – Æз дæн грекъаг лæппу, ирон хæрæфырт. Райгуырдтæн Грецийы. Дæс аздзыдæй фæстæмæ цæрын Дзæуджыхъæуы. Арæх ацæуын мæ фыдæлты зæххмæ. Уым ис тынг рæсугъд æрдз, хæхæтæ æмæ денджыз, фæлæ Ирыстон дæр къаддæр нæ уарзын.

Азербайджайнаг – Æз Ирыстонмæ æрцыдтæн Азербайджанæй æрæджы. Ам цæры тынг хæларзæрдæ адæм. Мæнæн æнцон у ирон æвзаг ахуыр кæнын, уымæн æмæ мæхи æвзагмæ хæстæг у. Ис мын ирон æмбæлттæ.

Къарейаг – Мæнæн мæ фыд у уырыссаг, мæ мад та у къарейаг. Ирыстон нымайын мæ райгуырæн бæстæйыл. Уарзын ирон адæмы культурæ, традицитæ.

Сомихаг – Æз дæн сомихаг. Райгуырдтæн Ирыстоны. Ис мын уырыссаг æмæ ирон æмбæлттæ. Цæрæм хæларæй.

Немыцаг – Æз та дæн немыцаг чызг. Райгуырдтæн æмæ схъомыл дæн ам. Ирыстон нымайын мæ райгуырæн бæстæйыл. Хæларæй цæрын ирон адæмимæ.

Хатдзæг: Уæдæ куыд байхъуыстам, афтæмæй сывæллæттæ уарзынц Ирыстон, нымайынц æй сæ Райгуырæн бæстæйыл æмæ сæ фæнды хæларæй цæрын.

Байхъусæм ма, куыд ахуыр кæнынц ирон æвзаг та.

Фонетикон зарядкæ интерактивон фæйнæгыл:

Дждж Джа-джæ-джо-джу-джы-джи-дже Джызæл, Джимара

Дздз Дза-дзæ-дзо-дзы-дзу-дзи-дзи-дзе Дзул, дзывылдар

Зз За-зæ-зо-зы-зу-зи-зе Заз, зæрватыкк

Къкъ Къа-къæ-къо-къы-къу-къи Кърандас, къух

Дзырдуатон куыст:

Сахадæттæ, зындгонд, хæларзæрдæ, уазæгуарзæг, адæмыхæттытæ, æвдадзы хос, аргъуан.

- х/к – сочинени-миниатюрæ «Иу бон мæ Райгуырæн бæстæйы»

- цыппар сывæллонæн хæс уыдис бацæттæ кæнын проектон куыстытæ.Дарддæр цæуы къордтæй куыст.

1 цæлхдур – Проектон куыст- «Ирыстоны горæттæ»

Ирыстоны ис æсæз горæты: Алагир, Æрыдон, Дигора, Беслæн, Мæздæг, Дзæуджыхъæу. Нæ Республикæйы сæйраг горæт у Дзæуджыхъæу.

Дзæуджыхъæуы фыццаг æрцард Быгъуылты Дзæуг. Фæтуджджын ис, ралыгъд æмæ æрцардис Терчы рахиз фарс. Уымæ гæсгæ нæ горæт схуыдтой Дзæуджыхъæу.

1къорд – сараз дзырдбæстытæ, ратæлмац кæн, номдартæ сæвæр бирæон нымæцы.

Рæсугъд бæстæ

Диссаджы æрдз

Аргъæутты цъити

Цъæйы æрдз

Рагон ком

2къорд - ратæлмац кæн, рахицæн кæн сæрмагонд номдартæ.

- Фыййагдон ис Куырттаты комы.

- Цъæйы ком ма хонынц Хуры ком дæр.

- Нарæг кæмтты згъорынц хæххон дæттæ.

2 цæлхдур - Проектон куыст «Ирыстоны кæмттæ».

Ирыстоны ис бирæ кæмттæ: Хъобангом, Дыгургом, Уæлладжыры ком, Цъæйы ком.

Мæн фæнды радзурын Уæлладжыры комы тыххæй. Уый у Ирыстоны рагондæр æмæ рæсугъддæр кæмттæй иу. Дардмæ æрттивынц хæхты цъуппытæ. Бынæй уайы Æрыдоны дон.

1къорд – сæвæр цухгонд дзырд, ратæлмац кæн.

- Хæхты мах федтам…… мæсгуытæ.

- Хохаг цыхт у ….. æмæ ….

- Хæхты ис ……. уæлдæф.

2къорд – Нывы бæсты ныффыс дзырд, ратæлмац кæн.

- В Осетии часто бывают (дожди)

- Часто бывают сильные (ветры)

- После дождя выглянуло (солнце)

3 цæлхдур – Проектон куыст «Ирыстоны хæхтæ»

Рæсугъд хæхтæ, нæхи хæхтæ,

Куыд адджын у уæ уынд!

Ныллæг коммæ мæм урс цъити

Цæхæркалгæ фæзынд.

Ирыстоны ис бирæ хæхтæ: Джимара хох, Адай-хох, Зилгæ-хох, Чызджыты хох.

Мæн фæнды радзурын Чызджыты хохы тыхххæй.

Кæддæр сидзæр чызджытæ хосдзаутæн кæрдзын ахастой. Уарын сæ æрæййæфта æмæ фæндаг нал ардтой. Уæд скуывтой: «Хуыцау, цавддуртæ нæ фестын кæн!» УУыл цавддуртæ фестадысты. Уыцы хох хонынц Чызджыты хох.

1къорд – æмдзæвгæ «Цъæйыдон» аив бакæсын, ссарын дзы номдартæ.

2къорд – ратæлмац кæн.

- Уынгты згъорынц сахадæттæ.

- Ирыстоны суæрттæ сты æвдадзы хос.

- Хæхтæй кæлы уазал æмæ хæрзад дæттæ.

- Ирыстоны ис бирæ стыр дæттæ.

4 цæлхдур – проектон куыст «Ирыстоны дæттæ»

Терк, рагон Терк, нæ номдзыд Терк,-

Æрджынарæджы хъазыди.

Уый дысон балцы Каспимæ

Дайраны комæй рацыди.

Терк кæлы Зилгæ хохæй. Теркимæ баиу вæййынц ахæм стыр дæттæ: Урух, Æрыдоны дон, Джызæлдон, Фиагдон, Камбилеевкæ.

1къорд, 2 къорд –

- нывмæ гæсгæ æрхъуыды кæнын хъуыдыйæдтæ, спайда кæнын сæрмагонд номдартæй.

- къордтæ кæсынц æмбисæндтæ Райгуырæн бæстæйы тыххæй. (хатдзæгтæ)

5 цæлхдур – Проектон куыст «Ирыстоны хъæдтæ»

Алы къорд дæр кæсы æмдзæвгæ.Кæрæдзийы æмдзæвгæты агурынц номдартæ.

6 цæлхдур – чиныгимæ куыст.

7 цæлхдур- Цы бахъуыды кодтат? (фæрстытæ къордтæм)

- Цавæр суæрттæ ис Ирыстоны?

- Ранымайын Ирыстоны дæттæ.

- Ранымайын Ирыстоны горæттæ.

- Теркæн йæ райдайæн кæм ис?

- Цавæр хæхтæ зонут?

- Ранымайын Ирыстоны кæмттæ.

Ахуыргæнæг.

Абон ногæй цы базыдтат?

Уæ зæрдæмæ цы фæцыд урочы?

5. Аргъ скæнын скъоладзаутæн къордтæм гæсгæ

Ирыстон æрмæст йæ рæсугъ æрдз æмæ хæларзæрдæ адæмæй зындгонд нæу. Ирыстоны ис бирæ зындгонд адæм.

Хæдзармæ хæс: базонын Ирыстоны зындгонд адæмты тыххæй.