ЖРТга даярдоо тест 3

1. х чоңдугу канчага барабар?
А) 60	B) 80	C) 100	D) 200
2. l, m, k түз сызыктары бир чекитте кесилишет. m түз сызыгы АОВ бурчун тең экиге бөлөт. х чоңдугун тапкыла.
А) 600	B) 250	C) 500	D) 650
3. b нын мааниси канчага барабар?
А) 360	B) 180	C) 270	D) 450
4. у:x = 3:2 белгилүү болсо, анда х тин маанисин тапкыла?
А) 180	B) 27 0	C) 360	D) 540
5. Сааттын жебелери 1:50 убакытты көрсөтүп турганда, алардын арасындагы бурч канчага барабар?
А) 1200	B) 105 0	C) 900	D) 950
6. AB жана CD түз сызыктары бири бирине параллель. х тин маанисин тапкыла?
А) 200	B) 73 0	C) 900	D) 530
7. l жана k түз сызыктары параллель. Чему равна сумма углов а0 + в0 бурчтарынын суммасы канчага барабар?
А) 200	B) 45 0	C) 900	D) ответить невозможно
8. Сүрөттө a:b = 3:5 и c:b = 2:1. Эң чоң бурчтун чоңдугун тапкыла. (сүрөт масштабда көрсөтүлгөн эмес)
А) 600	B) 450	C) 1000	D) 800
9. Сүрөт боюнча туюнтмасынын маанисин тапкыла.
А) 15	B) 11	C) 20	D) 8
10. Эки сандын суммасы ке, ал эми алардын айырмасы ка барабар. Бул сандардын көбөйтүндүсүн тапкыла..
А) 1	B) 11	C) 4	D) 8
11. барабарсыздыгы туура болгондой, х тин баардык бүтүн маанилерин тапкыла.
А) 5	B) 1	C) 0	D) -1
12. туюнтмасынын маанисин тапкыла.
А) 15	B) 11	C) 20	D) 8
13. Туюнтманы жөнөкөйлөткүлө
А)	B) -22	C)	D) 24
14. Эгерде болсо, анда , туюнтмасынын маанисин тапкыла.
А) 18	B) 24	C) 16	D) 10
15. туюнтманы жөнөкөйлөткүлө.
А) 0	B) -2	C) 2	D) 1
16. Жөнөйлөткүлө
А) 0	B) -2	C) 2	D) 1
17. Тригонометриялык туюнтманы жөнөкөйлөткүлө
А) 2cos x	B) cos x	C) 0	D) -1
18. Туюнтманын маанисин тапкыла
А) 1	B) 12	C) 6	D) 3
19. Эсептегиле
А) 1	B) 12	C) 2	D) 6
20. Функциянын аныкталуу областын тапкыла
А) (1;+ )	B) (0;1)	C) (0;1)	D) (0;+ )
21. Функциянын нөлдөрүн тапкыла
А) 0	B) 1; 10	C) 10	D) 1
22. Берилген функция кайсы чекитте минимумга ээ болот.
А) -4	B) -2	C) 4	D) 1
23. Теңдемелер системасындагы тамырлардын суммасын тапкыла
А) 0	B) 1	C) 2	D) -1
24. Берилген бөлчөктөрдү өсүү тартибинде жайгаштыргыла: .
А)	B)	C)	D)
25. Төмөндөгү берилген бөлчөктөрдүн кайсынысы бөлчөгүнө барабар эмес?
А)	B)	C)	D)
26. Каалаган оң бүтүн n үчүн n! 1 ден баштап п ге чейинки бардык бүтүн сандардын туундусун билдирет. туюнтмасынын мааниси кандай болот?
А)	B)	C)	D)
27. Франсуз тилинде окутулган класста 12 эркек бала жана 18 кыз окуйт. Балдар класстын канча бөлүгүн түзөт?
А)	B)	C)	D)
28. бөлчөгүнүн мааниси канчага барабар?
А)	B)	C)	D)
29. Фарид өзүнүн акчасынын 20 %ын Сыймыкка жана 15 %ын Алишерге берди. Эгерде акырында анда 520 сом калган болсо, анда анда башында канча сому бар болгон?
А) 1000	B) 900	C) 800	D) 300
30. 1970-жылы А жана В шаарларынын калкынын саны бирдей болчу. 1970-1980-жылдар аралыгында А шаарынын калкынын саны 60%га көбөйгөн, ал эми В шаарынын калкынын саны 60% азайган. 1980-жылы В шаарынын калкынын саны А шаарынын калкынын санынын канча пайызын түзөт?
А) 25%	B) 36%	C) 40%	D) 60%
31. 7 жылдан кийин Гүлнара8 жыл мурункуга караганда эки эсеге чоң болот. Гүлнара азыр канча жашта?
А) 33	B) 16	C) 23	D) 15
32. Аквапаркта жаныбарлардын 25%ы – морждор, – ак аюу, ал эми калган 12си пингвиндер. Бардыгы аквапаркта түндүк жаныбарлар канча?
А) 24	B) 36	C) 32	D) 48
33. Тик бурчтуктун узундугу туурасынан 5м ге узун. Тик бурчтуктун аянты 36 м2тан чоң болуш үчүн анын туурасы канча болушу керек.
А) больше 2 м	B) меньше 3 м	C) больше 4 м	D) равна 1 м
34. Кандай п натуралдык саны үчүн барабарсыздыгы туура болот?
А) 0	B) 30	C) 20	D) -10
35. Кайык агымы боюнча 5 км жана агымга каршы 3 км жүрүп, 1 саат убакыт сарптады. Эгерде дарыянын агымынын ылдамдыгы 2 болсо анда кайыктын өзүнүн ылдамдыгы кандай.
А) 6	B) 10	C) 4	D) 8
36. барабарсыздыгынын тамырларынын бири -4. b коэффициентинин манисин тапкыла.
А) 0	B) 1	C) -1	D) -2
37. Эгерде үч бурчтуктун бурчтарынын катышы 7:3:5 болсо, анда эң чоң бурчунун чоңдугун тапкыла.
А) 36	B) 64	C) 82	D) 84
38. Функция f(x) определена при всех х с помощью туюнтмасынын мааниси канчага барабар?
А) 3	B) 8	C) 4 f(x)	D) 6 f(x)
39. Төмөндөгү сүрөттөрдүн кайсынысында функциясынын графиги көрсөтүлгөн?
А)	B)	C)	D)
40. формуласынан t ны V жана аркылуу көрсөткүлө.
А)	B)	C)	D)
41. теңдемесинин тамырларынын суммасынын кубун тапкыла.
А) 24	B) 8	C) 64	D) -27
42. жана векторлору берилген. тапкыла.
А) (-10; 2; -10)	B) (10; 2; 10)	C) (1; 1; 4)	D) (-1; -1; -8)
43. Сүт заводунун азыктарына бааны биринчи 20%га, андан кийин дагы 25%га көтөрүшкөн. Азыктардын баасы канчага көтөрүлгөн?
А) 2	B) 3,5	C) 2,5	D) 1,5
44. Сколько целых чисел являются решениями неравенства Канча бүтүн сан
А) 8	B) 7	C) 6	D) 5
45. 8 квартиралуу үйдүн комендантына 8 ачкыч беришкен жана ал ачкычтардын ар бири бир гана эшикти ачат. Ачкычтар аралашып калган. Бардык квартираларды ачыш үчүн эң көп канча аракет кылуу керек?
А) 28	B) 56	C) 36	D) 32
46. 3 метрлүү устунду бирдей 8 бөлүккө аралашкан, ал эми 4 метрлик устунду 10 бөлүккө. Кайсы устундун бөлүктөрү узунураак?
А) Первого	B) Второго	C) Одинаковы	D) Определить нельзя
47. Биринчи кран бочканы 4 саатта толтурат. Экинчи кран – 6 саатта толтурат. Эгерде эки кранды бир мезгилде ачсак анда бочка канча саатта толот?
А) 1,5	B) 2	C) 2,5	D) 2,4
48. Берилген теңдеменин бардык тамырларынын суммасы канчага барабар
А) -1	B) -4	C) 2	D) 3
49. Барабарсыздыкты чыгаргыла
А)	B)	C)	D)
50. Эгерде жана белгилүү болсо. Анда нын мааниси эмнеге барабар?
А)	B)	C)	D)
51. Функциянын туундусун тапкыла
А)	B)	C)	D)
52. 2009 ду 3кө жана 9га бөлгөндөгү калган калдыктардын суммасы канчага барабар?
А) 4	B) 3	C) 4	D) 7
53. Эки сандын арифметикалык орто саны 7ге, ал эми алардын квадраттарынын айырмасы 14кө барабар. Бул сандардын квадраттарынын суммасын тапкыла.
А) 98,5	B) 111,5	C) 156	D) 91
54. Эгерде айлананын диаметри см болсо, анда анын аянты канчага барабар?
А) 5 см2	B) см2	C) см2	D) см2
55. Квадраттын жактары 10 см ге барабар. Сыртан сызылган айлананын радиусун тапкыла.
А) 20 см	B) см	C) 10 см	D) 10 см
56. Самолётто учуунун баасы 1 км не 10 евро, ал эми жеңил машинада болсо 1 кмдин баасы 12 евро. Эгерде саякатчы бардыгы 200 км жол жүрсө, анын х км ин самолетто учса анда жалпы саякаттын баасы канча болот?
А) 200	B) (24 – 2x	C)	D)
57. Эгерде болсо тин маанисин тапкыла.
А) 17	B) 9	C) 12	D) 11
58. функциясынын туундусун тапкыла.
А)	B)	C)	D)
59. Теңдемени чыгаргыла
А) 3	B) 0	C) 1	D) 4
60. Теңдемени чыгаргыла
А) 3	B) 0	C) 6	D) 2

1-бoлyм Окшоштуктар Туура жообун табыныз (1-15- суроолор)

1. адам : аба

А) кыш : кар

Б) балык : суу

В) мышык : сyт

Г) адам : жаныбар

2. топ : футбол

А) сыналгы : антена

Б) пол : шырдак

В) шарик : теннис

Г) терезе : айнек

1. кyл : ыйла

А) кыйкыр : бакыр

Б) кара : ак

В) отур : жат

Г) кубан : кайгыр

1. чай : чыны

А) ашайры : кашык

Б) суу : стакан

В) асман : жер

Г) ай : кyн

1. университет : студент

А) оорукана : бейтап

Б) жумушчу : мекеме

В) китепкана : окурман

Г) мектеп : окуучу

6. шым : кур

А) койнок : шым

Б) куртка : пальто

В) туфли : боо

Г) топу : шапка

7. жума : кун

А) дуйшомбу : шаршемби

Б) б³рс³г³н³ : мурдагы к³н³

В) кылым : доор

Г) жыл : ай

8. там : ³й

А) шкаф : китеп

Б) отургуч : ³ст¼л

В) эшик : каалга

Г) диван : кресло

9. гyл : роза

А) кoпoлoк : чымчык

Б) китеп : дептер

В) кассета : диск

Г) бак : терек

10. тиш : шетка

А) чач : сыр

Б) нан : чай

В) коз : карек

Г) ¼т³к : ¼т³кмай

11. тырмак : лак

А) чач : тарак

Б) китеп : китеп баштык

В) эрин : помада

Г) кара : коз

12. абышка : кемпир

А) адам : маймыл

Б) киши : аял

В) жигит : бала

Г) абышка : улан

13. ¼лк¼ : ¼р¼¼н

А) ³й : болмо

Б) шаар : айыл

В) токой : бактар

Г) болмо : терезе

14. иштоо : эс алуу

А) окуу : уйронуу

Б) кыйкыруу : унчукпоо

В) окуу : билуу

Г) ишенуу : алдоо

15. соз : тамга

А) китеп : бет

Б) китепкана : китеп

В) к¼л : балык

Г) шкаф : кийим

Жалпы Мамлекеттик Тестирл¼¼г¼ даярдоо сынагы 1 КЫРГЫЗ ТИЛИ

2- б¼л³м: С³йл¼мд³ толуктоо Бош жерлерди толтуру¾уз (16-30- суроолор)

16. Музыка – бул философия менен кеменгерликтен дагы ………. турган жан д³йн¼н³н ……. ачылуусу . (Л. В. Бетховен)

А) бийигирээк, ажайып В) ¼йд¼р¼¼к, шумдук

Б) жогорураак, керемет Г) к¼т¼р³¾к³, укмуш

17. Шартр – орто кылымдан бери к³н³ б³г³нк³д¼й сакталган ажайып кооз, Франция-нын маданий борбору болуп калган шаар. Андагы чо¾ Собор тогуз кылымдан бери ¼з³н³н к¼л¼м³ ички жасалгасынын гармониялуулугу менен адам баласын ……….. келет жана «д³йн¼н³н ………… укмушу» аталышы бекеринен эмес. (М. Бегалиев)

А) ойлондуруп, экинчи В) тамшантып, биринчи

Б) та¾калтырып, сегизинчи Г) издендирип, ³ч³нч³

18. Африканын т³нд³г³нд¼ жер ж³з³нд¼г³ э¾ чо¾ ч¼л – Сахара жайгашкан. Сахарада зор аянттарды …………. …………… - таштар менен капталган тегиз мейкиндиктер …………….. . ( География, 7-класс)

А) саздуу ч¼лд¼р, басат В) кумдуу ч¼лд¼р, каптайт

Б) топурактуу ч¼лд¼р, курчайт Г) таштуу ч¼лд¼р, ээлейт

19. Шведдик инженер-химик А. Б. Нобель физика, химия, физиология, медицина, адабият ……………, ошондой эле тынчтыкты чы¾доо боюнча иштер ³ч³н 33 миллионго жакын швед кронун ………….. кылып калтырган.

А) мейкининдеги, ³л³ш В) тармактарындагы, мурас

Б) жайларындагы, энчи Г) сабактарындагы, керээз

20. Глюкоза эркин т³р³нд¼ жашыл ¼с³мд³кт¼рд³н бардык органдарында болот. Ал ж³з³мд³н ширесинде ¼зг¼ч¼ к¼п. Ошондуктан глюкозаны кээде …….. ……… деп аташат. (Химия, 10-класс)

А) ж³з³м канты Б) ж³з³м шекери В) ж³з³м таттуусу Г) ж³з³м балы

21. Катуу топурактын ичиндеги с¼¼лжан топуракты жеп, аны ичегиси аркылуу чыгарып, ………….. жасайт. Жердин ³ст³ жагынан топурактын ³йм¼л¼р³н к¼р³³г¼ болот, аны с¼¼лжандар т³н ичинде ……….. . (Биология, 7-класс)

А) д¼б¼, жыйнашат, В) из, ташташат

Б) жол, калтырышат Г) ³йм¼к, чогултушат

22. Т¼¼ куштар ачык жайларда жашаган зор канаттуулар. Канаттары …………, ошон ³ч³н уча алышпайт, бирок алардын буттары абдан ………… болгондуктан, саатына 60-70 километр ылдамдыкта чуркай алышат.

А) же¾ил, узун Б) алсыз, к³чс³з В) начар, к³чт³³ Г) оор, ичке

23. Толкундар тоскоолдуктан айланып ¼т³³г¼ ……… . Тоскоолдуктун ¼лч¼м³ ………. болгондо толкундар анын четтеринен ийилип ¼т³п, кайра биригишет. (Физика)

А) сезгич, майда В) ж¼нд¼мс³з, чо¾,

Б) ийилгич, тегерек Г) ж¼нд¼мд³³, кичине

1. ……… - ………….. пикирлер айтылбаса, жакшысын кайдан ……. аласы¾? (Геродот)

А) Те¾ирден-тескери, иргеп В) Кер-мур, ажыратып

Б) Жаман-жакшы, ылгап Г) Карама-каршы, тандап

1. Эмен- э¾ баалуу дарактардын бири, токойдун к¼рк³ жана сыймыгы. Анын ………. микробдорду ¼лт³р¼ турган заттарды чыгарат жана абаны тазартат.

А) жалбырактары, б¼л³п В) бутактары, кесип

Б) ¼з¼кт¼р³, иштеп Г) тамырлары, т³рт³п

26. Жаман дос к¼л¼к¼ сыяктуу, к³н тийип турганда ………… кутула албайсы¾, к³н б³рк¼¼д¼ ………….. таба албайсы¾. (.?)

А) жашынып, чакырып В) айтпай, суранып

Б) качып, издеп Г) уурданып, жалынып

1. «Булбулдун к¼рк³ ………… бар, ырчынын к¼рк³ …………. бар.» (Токтогул)

А) ³нд¼, добушта Б) бакта, шоокумда В) г³лд¼, ³нд¼ Г) токойдо, ³йд¼

28. «Ата¾ барда эл тааны, аты¾ барда жер тааны» дейт тура элде. Азыркы адамдар эл, жер тааныш ³ч³н каалаган жагында саякаттап ж³р³шп¼йб³? Ал эми Кара де¾из жээгине, Балтика боюна, Ысыкк¼лг¼ саякаттоону …….. адам бул д³йн¼д¼ …….. деле керек.

А) к¼кс¼г¼н, турса В) э¾себеген, ж³рб¼с¼

В) самабаган, келбесе Г) каалабаган, болбосо

1. …………. деген улам к³н санап, м³н¼т санап ¼с³п турган к¼р³н³ш. Б³г³нк³¾ эрте¾киге жарабай эскирип калат. Андыктан …………. менен кадамдаш ж³р³³ керек.

А) Окуу, к³н Б) Илим, келечек В) Билим, кабар Г) Жа¾ылык, телевизор

30. К.К. Юдахин: » ………… деген дайыма кыймылда болот. Жер сырын геолог билет. Тил сырын филолог билет. ………… болом десе¾ер, анын сыры силерге уламдан-улам ачыла берет»,-деп айткан.

А) Жер, Теолог Б) К³н, Астроном В) Тил, Филолог Г) Адам, Хирург

Жалпы Мамлекеттик Тестирл¼¼г¼ даярдоо сынагы 1 КЫРГЫЗ ТИЛИ

3-б¼л³м Кыргыз тилинин практикалык грамматикасы боюнча тесттин суроолору

Туура жоопту табы¾ыз (31-59-суроолор)

31. Кайсы вариантта жала¾ кууш ³нд³³л¼р катышкан с¼зд¼р бар?

А) аалам, ээр, ³ч¼¼ В) ийри, к³³л³³, улуу

Б) ичик, кыш, оор Г) эчки, аска, сыр

32. Кайсы вариантта шыбышка караганда ³н басымдуулук кылган тыбыштар бар?

А) б, в, г, д, ж, з В) к, п, с, т, ф, х, ¾, ч, ш, щ

Б) л, й, м, н, ¾, р Г) б-п, г-к, ж-ш, д-т, в- ф, з-с

33. Муунду т³зг¼н тыбыштар кайсыл вариантта берилген?

А) ³нд³³л¼р В) ³нс³зд¼р

Б) созулма ³нд³³л¼р Г) ³нс³з тыбыштар

34. Кайсыл вариантта ³нд¼шт³к закону бузулган с¼зд¼р берилген?

А) тоолордо, ³йд¼г³л¼р В) мугалим, мектеп

Б) китептер, окуучулар Г) мамлекет, республика

35. Туура эмес ташымалданган с¼зд¼рд³ табы¾ыз.

А) салкын-да, ала-чык, жа-рыкта

Б) ки-лем, китепка-на, эле-чек

В) а-талар, та-ан, тебет-ей, ку-лпу

Г0 кул-пу-нун, бир¼¼-г¼, салам-даш

36. Ташымалдоого болбогон с¼зд¼р кайсыл вариантта?

А) баш тамгаларынан кыскартылган с¼зд¼р

Б) бир муундуу жана баш тамгаларынан кыскартылган с¼зд¼р

В) эки муундуу жана ³ч муундуу с¼зд¼р

Г) муундарынан кыскартылган жана ³ч мундуу с¼зд¼р

37. Тыбыштык жагынан ¼зг¼рт³п айтылган с¼зд³ табы¾ыз

А) чепкен, маасы, кеме В) жоолук, жорго, баланс

Б) кептер, куурай, куурчак Г) кербен, м³ш¼к, м³н¼т

38. Мектептердин, басма с¼з, коомдук иштерди ж³рг³з³³, радиотелебер³³л¼рд³н тилинин нормасы.

А) диалектилик жана говордук нормада

Б) жергиликт³³ тилдин с³йл¼¼с³нд¼

В) адабий тилдин нормасында

Г) ар бир обласстар ¼з ¼з³нч¼ ж³рг³з¼т

39. Диалектилик с¼зд¼р к¼п колдонулган стилди табы¾ыз

А) к¼рк¼м чыгармалардын стили В) газета-журналдардын стили

Б) илимий эмгектердин стили Г) иш кагаздарынын стили

40. Маалыматтарынын тактыгы бири-бирине окшош стилдер кайсылар?

А) илимий жана к¼рк¼м стилдер В) иш кагаздар жана публицистикалык

Б) илимий жана публицистикалык Г) иш кагаздар жана илимий стилдер

41. ²с¼нова Г³лайым аталган лицейдин 11-классында окуп жаткандыгы чындык.

С³йл¼мг¼ м³н¼зд³³ иш кагаздарынын т³р³?

А) м³н¼зд¼м¼ Б) маалымдама В) буйрук Г) арыз

42. К¼¾³л буру¾уздар, бир нече м³н¼тт¼н кийин айкидо боюнча д³йн¼л³к чемпионаттан т³з бер³³н³ баштайбыз.

С³йл¼мд¼г³ публицистикалык стилдин т³р³?

А) доклад Б) публицистика В) репортаж Г) жа¾ылык

43. Тексттеги ой …………. жараша болот.

А) планына Б) стилине В) темасына Г) атына

44. «Жайлоодогу эстен кеткис к³нд¼р»

Бул тема боюнча дилбаян жазууга боло турган кептин т³р³.

А) баяндоо Б) с³р¼тт¼¼ В) ой ж³г³рт³³ Г) ой толгоо

45. С³р¼тт¼¼ - дилбаянын жазууга ылайыктуу тема кайсыл вариантта берилген?

А) «С³й³кт³³ жазуучум» В) «Жайкы каникулда»

Б) «Эне тилим – эне с³т³м» Г) «Ысыкк¼л –кыргыз бермети»

46. Ой ж³г³рт³³г¼ мисал:

А) Биринчиден, жайлоодо уй, кой, жылкы мыкты семирет.

Б) Баары эле мисал боло алат.

В) Себеби жаз мезгили э¾ эле кооз мезгил.

Г) Анткени жай мезгили э¾ эле жылуу мезгил.

47. Келбетт³³ - деген с¼зд³н маанилешин табы¾ыз.

А) салабаттуу Б) ардактуу В) сымбаттуу Г) кайраттуу

48. Мааниси ар башка с¼зд¼рд³ табы¾ыз

А) к¼к асман, к¼к боёк, к¼к чыкты

Б) курбу-курдаш, аска-зоо, кобур-собур

В) иштин к¼з³, жердин к¼з³, баланын к¼з³

Г) ч¼пт³н тамыры, квадраттык тамыр, элдин тамыры

49. «£чп¼с от болбойт, ¼лб¼с жан болбойт», аягы жок суу болбойт» деген т³ш³н³кт¼р мааниси боюнча карама-каршы боло алабы?

А) учкул с¼зд¼р В) мааниси боюнча карама-каршы болот

Б) мааниси боюнча карама-каршы боло албайт Г) тике маанидеги ой

50. Эвфемизмдердин пайда болуш себеби:

А) жаратылыштын жашыруун сыроларын билбегендиктен

Б) ар кандай нерселерди атап айтуудан

В) диалектилик с¼зд¼рд¼н

Г) синонимдерден

51. Кыргыз тилине Октябрь революциясына чейин кирген с¼зд¼р кайсылар?

А) меш, болуш, село, трактор

Б) шире¾ке, к³р³шк¼, саржан, к¼л¼м

В) керебет, самоор, колхоз, д³к¼н

Г) коллектив, секунд, митинг, бороз

52. Челек тукум, меке, г¼ш, Бул с¼зд¼р кайсыл диалектиге таандык?

А) т³нд³к диалектиге В) т³шт³к диалектиге

Б) Талас говоруна Г) Ысыкк¼л говоруна

53. Жоо-жарак аттарына байланыштуу эскирген с¼зд¼рд³ табы¾ыз.

А) чоро, кошуун, жесекчи, кайгуул, айбалта

Б) ордо, накер, булдурсун, чарайна, ш¼к³л¼

В) койчагыр, очогор, оорук, т³п¼к, ырапыс

Г) саадак, соот, туулга, наркескен, тинте

54. 1930-жылдарда пайда болгон жа¾ы с¼зд¼рд³ табы¾ыз

А) колхоз, совхоз, партия, трактор, уюм

Б) самоор, керебет, карт¼шк¼, б¼т¼лк¼

В) космос, профсоюз, республика, спутник

Г) артиллерия, атом бомбасы, чалгынчы, окоп

55. Кайсыл вариантта жала¾ эркелет³³ маанисинде айтылган с¼зд¼р берилген?

А) айланайын, каскак, сапсарым

Б) жарыгым, кубатым, шумпай

В) капкарам, к¼л¼к¼м, к¼г³чк¼н³м

Г) берекем, садагам, айдамам

56. Тыбыштык жактан ¼зг¼рт³л³п кабыл алынган с¼зд¼р кайсылар?

А) самын, тарак, асел В) чай, жакет, к³зг³

Б) б¼лк¼, ³ст¼л, керебет Г) ¼г¼¼, с³лг³р, ыраса

57. «Чеке» деген с¼зд³н маанилеши кайсы вариантта берилген?

А) к¼з, к¼зайнек Б) бет, жаак В) баш, башчы Г) ма¾дай, бешене

58. Карама- каршы маанидеги с¼зд¼р кайсыл вариантта берилген?

А) кич³³ - улуу, ысык - суук, жоон-ичке

Б) эркек-аял, о¾-сол, с³й³н-кубан

В) жакшы-дурус, жогору-т¼м¼н, акырын-аста

Г) жакшы- мыкты, алыс-жакын, кооз-сулуу

59. £тм¼ маанидеги с¼з катышкан с³йл¼мд³ табы¾ыз

А) Адам эмгекте билинет.

Б) Бак-дарактар айлананы кооздоп, к¼рк берип турат.

В) Айша г³л ¼ст³р³³г¼ кызыгат.

Г) Айлана к¼к жыттанып, жаздын илеби байкалууда.

Жалпы Мамлекеттик Тестирл¼¼г¼ даярдоо сынагы 1 КЫРГЫЗ ТИЛИ

4- б¼л³м Текстти окуу жана т³ш³н³³

Берилген текстти оку¾уз жана суроолорго жооп бери¾из (60 -90 суроолор)

Чайдын тарыхы

1. Азыркы кезде д³йн¼ ж³з³нд¼г³ адамдардын бардыгы иштеген кызмат-тарында жана ³й-б³л¼ турмушунда дайыма чай ич³³н³ адатка айландырышкан.

2. Чайдын касиети, анын адамдардын ден соолугуна жагымдуу экендиги бардыгына белгил³³ болсо да, бирок чайдын качан жана кандай шартта пайда болгондугу к¼пч³л³г³б³зг¼ белгисиз. Ошондуктан чайдын тарыхына кулак т¼ш¼п к¼р¼л³.

3. Эгерде Кытай уламыштарына таянсак, чайды биринчи жолу колдонуу биздин эрага чейинки 3-кылымда жашаган байыркы Кытай агроному Шей Нунга таандык деп ж³р³ш¼т.

4. Анын суу кайнатып жаткан идишине кокустан чайдын жалбырагы т³ш³п кетип, суунун даамын кескин ¼зг¼рт³п жиберет. Аны ичкен Шей Нундун денеси жибип, к¼¾³л³ к¼т¼р³л¼т.

5. Ошондон баштап байыркы кытай элинин арасында чайдын жалбырагы суусундук катары пайдаланыла баштаган. «Чай» деген терминдин ¼з³ да байыркы агроном Шейдин ысмынан алынышы толук м³мк³н.

6. К¼п кылымдар бою кытайлар чайдын табигый жалбырагын пайдаланышкан. «Кытайдын алтын кылымы» деп аталган Тан диастиясынын (618-907) убагында чай ич³³ ¼з³нч¼ эле искусствого айланган.

7. Империянын атагы чыккан акындары ¼зд¼р³н³н чыгармаларында чайдын ми¾ т³рк³н касиеттерин да¾азалап ырдашкан.

8. Ал эми 780-жылы илимпоз Лю Ю «Чай-дын классикасы» деген фундаменталдуу эмгегин да жарыялаган.

9. Кытай устаттары чайга арнап атайын фарфор идиштерди жаратышкан. Хан сарайында иштеген бир аскер башчысы-нын кызы чай куюлган чыныларды ташып ж³р³³ ³ч³н атайын жайпак табактарды ойлоп тапкан.

10. Ар т³рд³³ чайлардын сортторун аныкташ ³ч³н атайын мелдештер ¼тк¼р³л³п турган.

11. Чайдын запастары т³г¼н³п калбасын деп император ж¼н¼к¼й адамдарга чай ич³³г¼ тыюу салган.

12. Ошондуктан Кытайда пайда болгон чайканаларга негизинен жогорку даража-луу адамдар гана келишип, музыка угуп, ыр ырдашып, бий бийлешип, ар кандай оюн-зоокторду ¼тк¼р³п турушкан.

13. Согуш убагында англиялыктар чайдын кайдан алына турган сырын билиш ³ч³н к¼п сандаган ты¾чыларды Кытайдын жабык деп эсептелген аймактарына жибер-ген, бирок мындай аракеттер эч кандай деле натыйжа берген эмес.

14. Акырында Индиянын Ассам деген штатында кытай чайынын жалбырактар-ына окшогон ¼с³мд³кт³н бар экендигин далилдешет. Бул Англиянын тарыхында айыл чарбасы боюнча э¾ чо¾ ачылыш катарында белгил³³ болот.

15. Кийинчерээк Англиянын Роберт Форчун деген ботаниги ты¾чы катарында Кытайдын чай плантацияларына жана чайды иштет³³ч³ фабрикаларына жашыруун кирип, чайдын ³р¼н³н алып келет.

16. Ошону менен катар ал к¼к жана кара чай бир эле сорттогу чайдын жалбыра-гынан жасала тургандыгын жана негизги сыры аны иштет³³д¼ экендигин далилдейт.

17. Ошол мезгилге чейин Европада к¼к жана кара чай эки башка сорттогу чай жалбырагынан даярдалат деп эсептеп келишкен эле. Бул окуя Кытайдын чайга болгон монополиясын жокко чыгарат.

18. Бирок ошол кезге чейин чай ж¼н³нд¼ эч нерсе билбеген Индия жана Цейлон ж³з жылдан кийин Кытай чайын жокко чыгарат деп эч ким ойлогон эмес.

19. Орустардагы алгачкы чай ич³³ 1638-жылы Монголдун Алтын-ханы белек катарында падышаМихаил Федоровичке жиберген 4 пуд чай жалбырагынан башталган.

20. Бул сыйкырдуу суусундук бат эле да¾а-залуулукка ээ болгон. Орто Азия жана Кавказ эли мындан мурда эле таанышышкан.

21. Ысыкта да, суукта да, чарчаганда да, бейтап болуп турганда да же ж¼н эле суусаганда да чай жагымдуу суусундук.

22. Эл арасында: эгерде ³ш³с¼¾³з-жылы-тат, ысыкта суусаса¾ыз-суусуну¾узду кандырат, капа болуп турса¾ыз-к¼¾³-л³¾³зд³ ачат,-деген пикир айтылып келе жатат.

23. «Чыныдагы дарыкана» деген т³ш³н³к да чай ж¼н³нд¼ айтылып калган.

24. Адистер туура демделген чайдын жыпар жыт кошулмасы розанын, сирен-дин, цитрус ¼с³мд³кт¼р³н³н ж.б. жыттар-ынан турат деп ырасташат.

25. Мурда чайда 130 химиялык кошулма бар деп эсептешсе, азыр алардын саны 500д¼н ашык.

26. Чай ж³р¼к кан тамыр системаларына жагымдуу таасир этет. Кээ бир кан тамырларды ке¾ейтсе, ал эми мээнин кан тамырларын тескерисинче ичкертет.

27. Чайдын жакшы жактары к¼п, бирок к¼п учурларда биз аны зыяндуу нерселерге айландырып алабыз. £т¼ ысык чайды ич³³ зыяндуу. Эгерде уктаар алдында к¼п чай ичсе, уйку качат.

28. 7-кылымда Японияга Кытайдан алынып келинген чайды адегенде дары-дармек катары пайдаланышса, 14-кылым-дын башталышында алар «точа» деген чай ич³³ боюнча мелдеш ¼тк¼р¼ башташат. Анда калыстар даамы мыкты чайды аныкташкан.

29. Самурайлардын тушундагы жоокер-чилик заманда чай ич³³н³н атайын эрежелери иштелип чыккан.

30. Ал эми азыркы чай ич³³ аземин ойлоп чыгарган адам – Сан Рикю деген дин кызматкери болгон. Ошондон бери улуттук салтка айланган чай аземи (чаною) эс алуунун мыкты формасы.

31. Чай ич³³ч³ б¼лм¼г¼ аземди ¼тк¼р³³ч³ айым япон оймо- чиймелери менен жасалган чыны, чайнек, бамбуктан жасалган чай аралаштыргыч, кургак чай сала турган кашык алып келип, чай берердин алдында идиштерди дагы бир жолу тазалап с³р³п, чай аралаштыргыч бамбукту ысык суу менен чайкап жууйт.

32. Чай бер³³ аземи башталганда ³й ээси мурда ³ч кашык чай салынган чыныга ысык суудан бир аз куюп, коюу чай болгончо аралаштырат да, конокторго ийилип сунат.

33. Коноктор чыныны сол алаканга коюп, о¾ кол менен алып ич³³ керек.Чай ичилип б³тк¼нд¼н кийин чынынын чекесин «кайсы» кагазы менен аарчып, о¾ду карай тегерете жылдырып ³й ээсине узатат.

34. Бир саатка созулган мындай «чаною» аземинде ашыкча с¼з жок, тынчтык ¼к³м с³р³п турган шартта, таза жана кенен б¼лм¼л¼рд¼ ¼з³н ээн-эркин сезген адам ички д³йн¼с³н тазартып эс алат.

***

60. Тексттеги негизги ой эмне ж¼н³нд¼?

А) Чай ич³³ аземи ж¼н³нд¼

Б) Чайдын дарылык касиети ж¼н³нд¼

В) Чайдын келип чыгуу тарыхы ж¼н³нд¼

Г) Чайды тапкан адам ж¼н³нд¼

61. «Кулак т¼ш¼¼» деген ... ...

А) жакшылап угуу В) к¼¾³л б¼л³³

Б) чечмелеп бер³³ Г) дитин коюу

62. Чайды ким биринчи колдонгон?

А) Лю Ю В) Роберт Форчун

Б) Шей Нун Г) Сан Рикю

63. Кытай агроному Шей Нун биринчи жолу эмнени пайдаланган?

А) жалбыракты В) ³р¼нд³

Б) м¼м¼н³ Г) т³ш³мд³

64. Суусундук деген ............. .

А) суусаганда ич³³ч³ азык

Б) суусаганда тойгузуучу тамак

В) каалаганда берил³³ч³ оокат

Г) ча¾коону басуучу каражат.

65. Чайдын кандай пайдасы бар?

А) ден соолукту ¼ст³р¼т

Б) ден соолукту чо¾ойтот

В) ден соолукту жакшыртат

Г) ден соолукту тазартат

66. «Чай» деген термин ............ атынан алынган ............ ............. .

А) Сен Рикюнун, экен дешет

Б) Алтын-хандын, деп айтышат

В) Роберт Форчундун, эмес дешет

Г) Шей Нундун, болуш керек

67. ........... чайдын касиетин ырдашса, ............ «Чайдын классикасы» эмгегин жазган.

А) Акындар, Лю Ю

Б) Артисттер, Шей Нун

В) Ырчылар, Роберт Форчун

Г) Обончулар, Алтын-хан

68. Фарфор идиштери кантип пайда болгон?

А) чайды даамдуу кылуу ³ч³н

Б) чай ич³³ ³ч³н

В) конок тосуу ³ч³н

Г) чайды кооздоо ³ч³н

69. Жайпак табактарды ким ойлоп тапкан?

А) илимпоз В) кыз

Б) кытай устаты Г) аскер башы

70. Чай запастары т³г¼н³п калбаш ³ч³н ................. .

А) чайды ³н¼мд¼п ичишкен

Б) чай ич³³г¼ тыюу салган

В) чай дарагын ¼ст³р³шк¼н

Г) чай уругун сакташкан

71. Чайды кандай адамдар ичишкен?

А) акылдуу В) ойчул

Б) кадыр-барктуу Г) эр ж³р¼к

72. Эмне ³ч³н Англия ты¾чылары Кытайга барышкан?

А) чайдын сырын бил³³ ³ч³н

Б) чай дарагын алуу ³ч³н

В) чай жалбырагын чогултуу ³ч³н

Г) чай ³р¼н³н кургатуу ³ч³н

73. Индиянын Ассам деген штатында .................. .

А) чай ¼с³мд³г³н отургузушат

Б) чай уругун жыйнашат

В) чай дарагын сатышат

Г) чай ¼с³мд³г³н табышат

74. Роберт Форчун кандай ачылыш жасаган?

А) чайдын уругун сатып келген

Б) чайдын данын сурап келген

В) чайдын ³р¼н³н тапкан

Г) чайды иштет³³н³ ачкан

75. Кайсыл ¼лк¼н³н чайлары Кытай чайларын басып ¼тк¼н?

А) Япония, Индия В) Ассам, Англия

Б) Индия, Корея Г) Цейлон, Индия

76. Монголдордун Алтын-ханы 4 пуд чайды кимге белекке берген?

А) аскер башчысына

Б) индия шахына

В) орус падышасына

Г) кытай императоруна

77. «Чыныдагы дарыкана» деп эмне себептен аталып калган?

А) ар дайым чай ичилгендиктен

Б) чай бардык учурда жагымдуу болгондуктан

В) чай адамдын уйкусун келтиргендиктен

Г) чай ооруган ааамды айыктыргандыктан

78. «Чайдын жыпар жыт кошулмасы» деген эмнени билдирет?

А) атыр жыттарды

Б) ар т³рд³³ аралашманы

В) назик жыттарды

Г) жагымдуу жыттарды

79. Чай кайсы организмге пайдалуу жана кайсы организмге зыяндуу

А) ж³р¼кк¼ пайдалуу, мээге зыяндуу

Б) мээге пайдалуу, ж³р¼кк¼ зыяндуу

В) эч бир организмге пайдасы жок

Г) мээге зыяны жок, ж³р¼кк¼ пайдасы жок

80. Ысыкта суусаса¾ыз ............... , капа болсо¾уз .................. .

А) суусуну¾узду кандырат, максаты¾ызды аткарат

Б) ча¾каганы¾ызды басат, к¼¾³л³¾³зд³ ачат

В) соолугу¾узду о¾дойт, кайгы¾ызды к³ч¼т¼т

Г) суугу¾узду, к¼т¼р¼т, маанайы¾ызды т³ш³р¼т

81. Текст боюнча уктаар алдында эмне ³ч³н чайды к¼п ич³³г¼ болбойт экен?

А) Себеби дааратканага к¼п тургузат

Б) Себеби к¼п уктатып салат

В) Себеби уйкуну аябай качырат

Г) Себеби уйкуну абдан келтирет

82. Японияда ¼тк¼н мелдеште ............ .

А) чайдын ширеси такталган

Б) чайдын татымы аныкталган

В) чайды к¼п ич³³ белгиленген

Г) чайдын сорттору талданган

83. «Чаною» аземи деген эмне?

А) оюн-зоок менен чай ич³³

Б) музыка угуп чай ич³³

В) маектешип чай ич³³

Г) эс алып олтуруп чай ич³³

84. Чай берердин алдында идиштерди ................... .

А) тизип койгон В) тазалап с³рг¼н

Б) кайнак сууга салган Г) тазалап жууган

85. Кытай чайын кайсы жерде дары катары ичишкен?

А) Японияда В) Индияда

Б) Монголияда Г) Россияда

86. С³йл¼мд¼рд¼г³ белгиленген с¼зд¼рг¼ маанилешин табы¾ыз.

Эс алуу ³ч³н чайды тынчтык ¼к³м с³р³п турган маалда ичиш керек.

А) к¼р³н³п турган В) келип турган

Б) болуп турган Г) сезилип турган

87. Англиялык ты¾чылардын аракети эч кандай натыйжа берген эмес.

А) к³тк¼нд¼й ийгилик

Б) кызыктуу тыянак

В) анча-мынча жыйынтык

Г) маанил³³ корутунду

88. Д³йн¼ ж³з³нд¼г³ бардык адамдар ............................................. .

А) чай ич³³н³ каада кылып алышты

Б) чай ич³³н³ ¼н¼к¼т кылып алышты

В) чай ич³³н³ к¼н³м³щ кылып алышты

Г) чай ич³³н³ адат кылып алышты.

89. «Бейтап» с¼з³ т¼м¼нд¼г³л¼рд³н кайсынысына жакын маанилеш?

А) дарттуу Б) илдетт³³ В) оорулуу Г) кырсыктуу

90. Бул текстке кайсы варианттагы теманы коер эле¾из?

А) Чай- жагымдуу суусундук

Б) Чай ¼ст³рг¼н жана ¼нд³рг¼н ¼лк¼л¼р

В) Чайсыз жашоо жок

Г) Чайдын жакшы жактары к¼п