Geometriya

Geometriyaga oid dastlabki ma'lumotlar bundan 4-5 yil muqaddam qadimgi Misrda paydo bo'lgan. Geometriya yunoncha so'z bo'lib yerni o'lchash degan ma'noni anglatadi. Qadimgi misrda geometriya bahaybat peramidalar qasrlar va turar joylar qurishda ham zarur bolgan. Eramizdan avvalgi 4-asrga kelib geometriyaga oid rganilgan koplab tushinchalar va ularning xossalari yig'ilib qolgan. Yunon olimi Ploton geometriyadan ajoyib bir qonuniyatni payqagan. Avval organilgan togriligi tasdiqlanfan xossalardan mantiqiy fikrlash musgoxada yuritish orqali yangi xossalarni keltirib chiqarsa bolar ekan. Bunday mashg'ulotlar o'quvchilarning fikrlash qobilyatini o'stirgani uchun geometriya maktablarda asosiy fanga aylangan. O'tmishda yashab o'tgan diyarli barcha olimlar geometriya bilan shug'illanishgan. Geometriya geometrik shakillar va ularning xossalari xaqidagi fan. Planametriya geometriyaning bo'limi bo'lib u tekislikdagi geometik shakillarni xossalarini o'rganadi. Fazoviy shakillarni xossalari esa geometriyaning steriometriya deb ataladigan bolimida o'rganiladi.

Tarixiy malumotlarga ko'ra yurtimizda yetishib chiqqan Axmad al Farg'oniy 861-yili Qohira shaxridagi Nil daryosidagi suv sathini olchaydigan Nelometr dagan inshoatni barpo etgan. Ilmiy texnik va memoriy jihatdan 'oyat mukammal hidoblangan hamda ozida noyob geometrik yechimlarni mujassam etgan bu qurilmada olib borilgan olchash usullari uzoq vaqtlar davomida dexqonchilik uchun juda zarur bolgan va u hozirgacha saqlanib qolgan.