Кыргызстан, Исфана
СДЕЛАЙТЕ СВОИ УРОКИ ЕЩЁ ЭФФЕКТИВНЕЕ, А ЖИЗНЬ СВОБОДНЕЕ
Благодаря готовым учебным материалам для работы в классе и дистанционно
Скидки до 50 % на комплекты
только до 07.06.2025
Готовые ключевые этапы урока всегда будут у вас под рукой
Организационный момент
Проверка знаний
Объяснение материала
Закрепление изученного
Итоги урока
Была в сети 23.04.2025 12:42
Маанова Чинара Пирмановна
Учитель информатики
39 лет
12 451
3 069 
Местоположение
Специализация
Алгоритм жана анын түрлөрү
Категория:
Информатика
23.12.2021 07:12
Просмотр содержимого документа
«Алгоритм жана анын түрлөрү»
Өтүлгөн темаларды кайталоо
КОМПЬЮТЕР
Программалык жабдылыш
Аппараттык жабдылыш
Аппараттык жабдылыш
Компьютердин негизги бөлүгү:
Компьютердин кошумча бөлүгү:
- Системалык блок
- Клавиатура
- Монитор
- Мышь
- Принтер
- Сканер
- Камера
- Наушник, микрофон, колонка
- Пректор ж.б.
Программалык жабдылыш
Колдонмо программалар:
Программалоо системалары:
Системалык программалар:
- Операциондук системалар (Windows)
- Microsoft Word
- Microsoft Excel
- Microsoft Power Point
- Электрондук китептер
- Компьютердик оюндар
- Сервистик программалар (Антивирустар, архиваторлор, браузерлер)
- Алгоритм
- Программалоо
- Программалоо системалары
Жаңы тема: Алгоритм жана анын түрлөрү
Даярдаган: Маанова Чынара.
Сабактын максаты:
- Билим берүүчүлүк- А лгоритм жана анын түрлөрү жөнүндө маалымат алышат, билимин, билгичтигин калыптандырышат.
- Өнүктүрүүчүлүк- мисалдарды келтирүүгө көнүгүшөт, ой жүгүртүүсүн өстүрүшөт;
- Тарбия берүүчүлүк- Берилген тапшырмалар аркылуу тапкычтыкка, шамдагайлыкка, өз алдынча иштөөгө, тартынбастыкка,сабакта тынч отурууга жана көңүл бөлүүгө, сылыктыкка, ынтымакка, бирин-бири угууга тарбияланышат.
Киришүү
- Алгоритм түшүнүгү.
- Алгоритмдердин пайда болуу тарыхы.
- Алгоритм жазуу ыкмалары.
- Алгоритмдердин түрлөрү.
- Алгоритмдин аткаруучулары.
- Алгоритмдердин касиеттери.
Русский язык
- Сөздөрдүн түбүндөгү басымсыз үндүүлөрдү текшерүү алгоритми.
- Этиштердин конъюгациясын аныктоонун алгоритми
- Сүйлөмдү мүчө боюнча талдоо алгоритми
Математика
- Теңдемени чыгаруунун алгоритми
- Пропорционалдуу маселени чечүүнүн алгоритми
- Жөнөкөй бөлчөктөрдү көбөйтүү алгоритми
Алгоритмдер бардык сабактарда колдонулат.
Бирок жашоодо бизди алгоритмдер да курчап турат.
Жашоонун өзү дагы кандайдыр бир алгоритм.
Алгоритмдерди билебизби же жокпу, жашоо бир алгоритмди ээрчийт.
Балдар бүгүн силер менен карай турган тема мына ушул удаалаштыкты информатикада эмне деп аталаарын жана компьютерде бул удаалаштык кантип аткарылаарын үйрөнөбүз. Демек, биздин темабыз Алгоритм жана анын түрлөрү деп аталат.
- Эми силер эрте менен туруп, сабакка жөнөгөнгө чейинки иш аракетинерди айткылачы?
Алгоритмдердин пайда болуу тарыхы
- Алгоритм деп адатта иш-аракеттердин ырааттуулугунун сүрөттөлүшү түшүнүлөт, алардын так аткарылышы тапшырманы ишке ашырууга алып келет.
- Алгоритмдердин пайда болушу математиканын жаралышы менен байланыштуу. 1000 жылдан ашык убакыт мурун (825-жылы) Хорезм шаарынын окумуштуусу Абдулла (же Абу Жафар) Мухаммад бин Муса аль-Хорезми математика боюнча китеп түзүп, анда көп орундуу сандарга арифметикалык амалдарды жасоону сүрөттөгөн.
- Алгоритм деген сөздүн өзү Европада бул математиктин китеби латын тилине которулгандан кийин пайда болгон. "Алгоритм" сөзү математик аль-Хорезминин (Algorithmi) атын латынча жазуудан келип чыккан.
Алгоритмдин тарыхы
- Алгоритм түшүнүгүн чыгыш элинин улуу окумуштуусу Мухаммед ибн Муса аль-Хорезми илимге киргизген. Ал 783-850-жж аралыгында азыркы Өзбекстандын Хорезм областынын аймагында жашап өткөн. Ал көп орундуу сандар менен арифметикалык эсептөөлөрдү аткаруунун ыкмаларын сунуштаган. Ошол ыкмалар алгоритм деп аталып калган.
- Алгоритм түшүнүгү биз үчүн кандайдыр бир жаны, өзгөчө нерсе деле эмес, ал биздин күнүмдүк турмушта ар бир кадам сайын жолугат. Ар кимибиз күнүгө ойлонбостон жүздөгөн алгоритмди колдонобуз.
Алгоритм деген эмне?
Алгоритмдердин мисалдары:
- арифметикалык амалдарды аткаруу эрежелери,
- тамак даярдоо үчүн рецепт,
- квадраттык теңдемени чечүү эрежеси,
- клей колдонуу боюнча көрсөтмөлөр,
- көчөдөн өтүү эрежеси ж.б.
АЛГОРИТМДИ ДАЯРДАП ЖАЗУУНУН ТҮРЛӨРҮ
- Сөз түрүндө(табигый тилде)-бул кадимки турмушта айтылып жаткан сөздөр менен алгоритмди жазуу
- Блок-схема менен – бул математикада колдонулган фигуралар менен алгоритмди жазуу
- Алгоритм тили менен –бул атайын жазылган операторлор (кадамдар) менен алгоритмди жазуу
Графикалык - блок схемаларды колдонуу. Информатика сабагында бул ыкма көбүнчө колдонулат.
БАШЫ
АЯГЫ
Иш-аракетти аткаруу
Шартты текшерүү
Маалыматтарды киргизүү/чыгаруу
Көчөдөн өтүүдө адамдын иш-аракеттеринин алгоритми блок-схема түрүндө
Бак отургузуу алгоритми
- жерди казып алуу;
- көчөттү тешикке жакшылап салуу;
- Көчөт менен тешикти топурак менен толтуруңуз;
- көчөттүн үстүнө суу куюп коюңуз.
башы
Жерди казып ал
Көчөттү тешикке сал
Көчөт менен тешикти топурак менен толтур
Көчөткө суу куй
аягы
АЛГОРИТМДИН ТҮРЛӨРҮ:
- Сызыктуу алгоритм - эӊ жөнөкөй алгоритмдер
- Тармактуу алгоритм- курамында шартты камтыган алгоритмдер
- Циклдик алгоритм- аткаруучу максатына жеткенче улам кайталанып аткарылуучу алгоритмдер
Сызыктуу алгоритмдер ырааттуу түрдө аткарылуучу көрсөтмөлөрдөн турат.
Мисалы, борщ даярдоо үчүн "маселени чечүүдө" - бардык аракеттер биринин артынан бири аткарылат. Алар тизилип тургандай. Демек, аты - сызыктуу.
Сызыктуу алгоритмге мисал келтиребиз (Блок-схема менен даярдап жазуу)
Тармактуу алгоритм
Тармактуу алгоритмде белгилүү бир шартты текшерүүнүн жыйынтыгына жараша маселени чечүүнүн ар кандай варианттары бар (алар дарактагы бутактар сыяктуу ар түрдүү багытта бөлүнөт, ошондуктан аты - бутакталган).
Мисалы, аба ырайына жараша дем алыш күндөрүн өткөрүү алгоритми. Жаан жааса - кээ бир иш-аракеттер, эгерде жок болсо, анда пландар башкача болот.
Эмне кыламын?
Тармактуу алгоритмге мисал келтиребиз
Тармактуу алгоритм
башы
Иш-аракет
шарт
жок
ооба
1-иш аракет
2-иш аракет
аягы
башы
Терезеге кара
Жамгыр жаадыбы
жок
ооба
сейилдөө
Үйдө калуу
аягы
ЭГЕР АНДА АНТПЕСЕ
- ЭГЕР ден-соолукта болгуңуз келсе, анда ачууланбаңыз
АНТПЕСЕ сиз тез-тез ооруп калышыңыз мүмкүн
- ЭГЕР карлыгачтар төмөн учса, анда жамгыр жаайт
АНТПЕСЕ жамгыр жаабайт.
- ЭГЕР сабактарды үйрөнүп алган болсоңор, анда эс алгыла
АНТПЕСЕ сабак окугула
Жогорудагы мисалдын алгоритмин блок-схема түрүндө көрсөткүлө.
ЭГЕР АНДА
ЭГЕР сыртта жамгыр жаап жатса, анда кол чатыр алыңыз
Блок-схемасын сызгыла.
Циклдик алгоритм
Циклдик алгоритм көп жолу аткарылуучу аракеттердин болушун болжолдойт.
Мисалы, балык уулоо алгоритми - алгоритмдеги жеке аракеттер кайталанат.
Циклдик алгоритмге мисал келтиребиз
Кайталоо
башы
Иш-аракет
шарт
Иш-аракет
аягы
Жаңы теманы бышыктоо:
Көңүл бурганыңыздар үчүн чоң рахмат!
Кийинки сабак
Алгоритмдөө - маселени чечүү үчүн алгоритмди (иш-аракет планын) иштеп чыгуу процесси
Алгоритм өзүнчө буйруктардан турат. Алгоритмдин буйругу – бул аткаруучуга кандайдыр бир конкреттүү иш-аракетти аткаруу үчүн берилген көрсөтмө.
Эшик ачуу алгоритми
- 1. Чөнтөгүңүздөн ачкычты алыңыз.
- 2. Ачкычты кулпунун тешигине салыңыз.
- 3. Ачкычты саат жебесине каршы эки жолу буруңуз.
- 4. Ачкычты кулпудан алып салыңыз
Аткаруучу, адатта, алгоритмди түзгөн буйруктарды аткара турган объект деп аталат.
Алгоритмдин аткаруучусу – белгилүү бир аракеттердин комплексин аткара ала турган объект (адам, техникалык түзүлүш). Аткаруучунун командалык системасы – аткаруучу аткара ала турган командалардын жыйындысы.
Алгоритм маселелерди формалдуу түрдө чечүүгө мүмкүндүк берет , башкача айтканда, анын маанисине тереңдеп кирбестен, аны чечүүнүн жүрүшүн ойлобостон, бул алгоритмдин аткаруучусу адам гана эмес, техникалык түзүлүш да боло алат дегенди билдирет.
Аткаруучу
Формалдуу эмес
Формалдуу
Аткаруучулардын эки тибин бѳлүп кѳрсѳтүшѳт:
формалдуу аткаруучу:
формалдуу эмес аткаруучу:
Формалдуу аткаруучу окшош команданы дайыма бирдей аткарат.
Формалдуу эмес аткаруучу мындай командаларды ар башкача аткарып коюшу мүмкүн.
Эгерде аткаруучу алгоритмдин буйруктарын аткарууга жөндөмдүү автоматтык түзүлүш ( формалдуу аткаруучу ) болсо, анда көптөгөн маселелерди адамдын кийлигишүүсүз эле чечүүгө болот. Алгоритм ар кандай процесстердин аткарылышын автоматташтырууга мүмкүндүк берет.
формалдуу аткаруучунун мисалы болот:
- Жерден келген буйруктар боюнча космосто кандайдыр бир иштерди аткарып жаткан робот;
- программаны ишке ашыруучу, анын ичине орнотулган перфокартага салынган сандык программалык башкаруусу бар машина.
Роботтор, машиналар, компьютерлер расмий аткаруучулар:
- алар буйруктарды талкуулабастан аткарышат;
- максатка жетүүнүн максатын жана ыкмаларын түшүнүүлөрү керек эмес.
Эмгекти көп талап кылган жана ден соолук үчүн коркунучтуу өндүрүштө автоматтык механизмдер – компьютерлер менен башкарылуучу роботтор колдонулат.
Компьютер алгоритмдердин формалдуу аткаруучусу катары
- Алгоритм белгилүү бир аткаруучунун негизинде (анын буйруктар системасында) курулган, ошондуктан алгоритм алгоритмде сүрөттөлгөн аракеттерди аткара турган объектке (анын ичинде адамга) түшүнүктүү формада берилиши керек.
- Алгоритмдердин формалдуу аткаруучусу компьютер болсо, анда алгоритм компьютерге түшүнүктүү тилде жазылууга тийиш. Мындай тилдер программалоо тилдери болуп саналат.
- Программалоо тилдеринин биринде жазылган алгоритм программа деп аталат.
Оригинал
маалыматтар
Аткаруучу
(компьютер)
Жыйынтык
Алгоритм
(программа)
АЛГОРИТМДЕРДИН КАСИЕТТЕРИ
ДИСКРЕТҮҮЛҮК
АНЫКТУУЛУК
(БИР БААЛУУ)
НАТЫЙЖАЛУУЛУК
АЛГОРИТМ
МАССАЛУУЛУК
ТҮШҮНҮКТҮҮЛҮК
АЛГОРИТМДЕРДИН КАСИЕТТЕРИ
- Алгоритмдердин бардык түрлөрү үчүн бардыгына мүнөздүү касиеттерди бөлүп көрсөтүүгө болот:
- Дискреттүүлүк (алгоритм белгилүү бир тартипте кийинки өзүнчө конкреттүү буйруктардан турушу керек).
- Детерминизм (аныктуулук) (алгоритмдин ар бир буйругу катуу жана ачык болушу керек, башкача айтканда, так жана ар кандай аткаруу варианттарын билдирбеши керек; мындан тышкары, команданы аткаруунун так тартиби көрсөтүлүшү керек).
- Түшүнүктүүлүк (аткаруучу алгоритмдин ар бир буйругун аткарууга жөндөмдүү болушу керек, б.а. команда аткаруучунун командалык системасына киргизилиши керек.
- Массалуулук бир эле алгоритмди ар кандай киргизүү маалыматтары менен колдонсо болорун көрсөтүп турат. (бир эле алгоритм ар кандай киргизүү маалыматтары менен көптөгөн окшош көйгөйлөр үчүн колдонулушу мүмкүн)
- Натыйжалуулук (алгоритмдин аткарылышы чектүү сандагы кадамдар менен аяктап, натыйжага алып келиши керек)
Вебинар для учителей
Свидетельство об участии БЕСПЛАТНО!
Полезное для учителя
Реализация образовательных программ осуществляется с применением исключительно электронного обучения и ДОТ
