Блум Таксономиясы

Танымдық мақсаттарды қою мен анықтау мәселелері (Блум таксономиясы бойынша

Мақсат қою туралы

Мақсатқа жеткісі келген адам оны жақсы білуі керек.

* * *

Өлшенетін нәрсе ғана өнімдірек жасалады.

* * *

Жоспарлаған адам ғана жақсы ұйымдастыра алады

Таксономия түсінігі

Таксономия (грекше. táxis — орналасу, құрылыс, тәртіп және nómos — заң).

Таксономия – олардың иерархиясын (белгілі бір құрылымдағы бірізділігін, реттілігін) құрастыру мақсатында берілген нысандарды нақты бір өлшемдер мен қағидалар бойынша жіктеу.

Таксономия барлық оқу мақсаттары мен нәтижелері бірдей маңызға, құндылыққа ие бола алмайтындығына негізделген.

Блум таксономиясы

Әдебиеттер: Bloom B.S. (ed.). Taxonomy of Educational Objectives: The Classification of Educational Goals. Handbook 1: Cognitive Domain. N.Y.. David McKey Co. 1956.

Бенджамин Блум

(1913-1999)

Блум таксономиясы

Білім игеруге бағытталған 6 қадам

Бағалау

Жинақтау

Талдау

Қолдану

Түсіну

Білу, тану

2-кесте. Етістіктер

Мақсаттар

Пайдаланылатын етістіктер

Білім

Түсіну

Қолдану

Талдау

Жинақтау

Бағалау

қайта қарастыру, сәйкестендіру, талқылау, тарту, мойындау, қайта қарау, түсіндіру, әңгімелеу, айқындау , көрсету, тағайындау, орындау, суреттеу, қолдану, пайдалану, айналысу, еске түсіру, анықтау, мақұлдау, қайталау, атау, әңгімелеу, ұсыну, табу , жорамалдау, бағалау, таңдау, баға қою, анықтау, санау, өлшеу, айыптау, дамыту, қайта анықтау, ұсыну, жасау , ажырату, саралау, үміт арту, даулау,жатқызу, салыстыру, тәжірибеден өткізу, қарама-қарсы қою, зерделеу , тұжырымдау, оқыту, әзірлеу,

2-кесте. Етістіктер

Мақсаттар

Пайдаланылатын етістіктер

Білім

еске түсіру, анықтау, мақұлдау, қайталау, атау, әңгімелеу, ұсыну, табу

Түсіну

қайта қарастыру, сәйкестендіру, талқылау, тарту, мойындау, қайта қарау, түсіндіру, әңгімелеу, айқындау

Қолдану

көрсету, тағайындау, орындау, суреттеу, қолдану, пайдалану, айналысу

Талдау

ажырату, саралау, үміт арту, даулау,жатқызу, салыстыру, тәжірибеден өткізу, қарама-қарсы қою, зерделеу

Жинақтау

тұжырымдау, оқыту, әзірлеу, дамыту, қайта анықтау, ұсыну, жасау

Бағалау

жорамалдау, бағалау, таңдау, баға қою, анықтау, санау, өлшеу, айыптау

3-кесте. Сұрақтар

Ойлау деңгейі

Сұрақтар үлгілері

Білу және түсіну

Қолдану

Талдау

Жинақтау

Бағалау

3-кесте. Сұрақтар

Ойлау деңгейі

Сұрақтар үлгілері

Білу және түсіну

Не? Кім? Қашан? Не …. үлгісі болып табылады? …. не тұспалданады? …. басқаша қалай түсіндіруге болады? …. бұл үлгі боп табыла ма? Мен мұны өз сөзіммен сипаттай алам ба?

Қолдану

Бұл қалай пайдаланылады? Бұл немен байланысты? … қандай жағдайларда?

Талдау

Неге? Қалай? …. себебі н е болып табылады? Қорытынды үшін не нәрсе дәлел? ...себебі қандай? …бір-бірімен қалай үйлеседі?

Жинақтау

Егер бұл іске асатын болса, осыдан кейін не болады? Теорияның болжамы іске аса ма? Алынған ақпарат негізінде қандай қорытынды жасадым? Бұл онымен қалай байланысты?

Бағалау

Бұл жақсы ма және неліктен? Бұл қисынды ма және не себепті?

4-кесте. Тапсырмалар

Білу

Түсіну

1-2 ұпай

Қолдану

3-4 ұпай

Талдау

Топтау

5-6 ұпай

7-8 ұпай

Білімді бағалау

9-10 ұпай

11-12 ұпай

4-кесте. Тапсырмалар

Білу

Қай жылы болды? Қайда болды? Қ алай бо л ды ? Формуласын жазыңыз. Атап көрсетіңіз.

Түсіну

1-2 ұпай

Сөйлемді аяқтаңыз. Не білдіңіз? Неліктен? Сөйлемді өзгертіңіз. Өзара байланысын түсіндіріңіз. Өз сөзіңізбен айтыңыз.

Қолдану

Бірнеше тәсілмен шешіңіз. Құбылыстың негізін түсіндіріңіз. Жорамалды тексеріңіз. Қорытынды жасаңыз.

3-4 ұпай

Талдау

Топтау

5-6 ұпай

Құрылымы қандай? Топтастырыңыз. Салдары не? Салыстырыңыз. Бөліктерге бөліңіз. Себебін талдаңыз.

Өз шешеміңізді көрсетіңіз. Алгоритм ұсыныңыз. Баламасын табыңыз. Бөліктерден құраңыз. Жүйелеңіз. Зерттеңіз.

7-8 ұпай

Білімді бағалау

9-10 ұпай

Қосынды ойды бағалаңыз. Жетістіктерін атаңыз. Өлшемдерін көрсетіңіз. Сәйкестігі қандай? Қаншалықты дұрыс? Өз ойыңыз?

11-12 ұпай

• Не? Бұл немен байланысты? … қандай жағдайларда?Кім? Алынған ақпарат негізінде қандай қорытынды жасадым? Бұл онымен қалай байланысты? Қашан? …. не тұспалданады? …. басқаша қалай түсіндіруге болады? …. бұл үлгі боп табыла ма? Мен мұны өз сөзіммен сипаттай алам ба? Егер бұл іске асатын болса, осыдан кейін не болады? Теорияның болжамы іске аса ма? Бұл қалай пайдаланылады? Не …. үлгісі болып табылады?

Неге? Қалай? …. себебі не болып табылады? Бұл жақсы ма және неліктен? Бұл қисынды ма және не себепті?

Қорытынды үшін не нәрсе дәлел? ...себебі қандай? …бір-бірімен қалай үйлеседі?

1-2.Пәндер бойынша тапсырма түрлері

• 1.Білу
• 1.Зат есімге анықтама беріңіз.
• 2.Әрекет мәні әңгіменің қай жерінде айқындалады?
• 3.Тіршілік иелерін қандай екі категорияға жіктеуге болады?
• 4.(9-177)/21+8 өрнегінің мәнін табыңыз.
• 5.ҚР парламентінің негізгі палаталарын атаңыз.
• 2.Түсіну
• 1.Иллюстрациядағы эпизодтан кейін роман кейіпкеріне не болғанын әңгімелеңіз.
• 2.ХХ ғ.ғ басы, ортасы, аяғында Германияда болған оқиғалар туралы үш сурет салыңыз.
• 3.Параграф мазмұнын өз сөзіңізбен қысқаша айтып беріңіз.
• 4.Президент міндеттерін сипаттайтын 2-3 беттік шығарма жазыңыз.
• 5.Неліктен географиялық карталарда таңбалар қолданылады?

3-4.Пәндер бойынша тапсырма түрлері

• 3.Қолдану
• 1.Берілген сөздің әрбірін қолданып сөйлем құрастырыңыз.
• 2.Картадағы белгілерді пайдаланып, қаладағы үш ескерткішке бару маршрутын жаса.
• 3.Өздерiңiз оқитын сыныптың ауданын табыңыздар.
• 4.Әңгіменің толық оқып болған соң, оның немен аяқталатынын табыңыз.
• 5.Игерілген ылғалдылықты анықтау тәсілін қолданатын үш жағдайды көрсетіңіз.
• 4.Талдау
• 1.Бұл оқиғалардың қайсысы шын мәнінде болған, қайсылары жалған?
• 2.Азамат соғысы мен ауған соғысынан кейiнгi жағдайлар ұқсастығы.
• 3.Бұл коллекциядағы минералдарды үш белгі бойынша бөліңіз.
• 4.Талқыланған мақаладан үш дерек пен үш пiкiр табыңыз.
• 5.Жәндiктердi сипаттамасы бойынша қай тұқымдасқа жататынын анықтаңыз.

5-6.Пәндер бойынша тапсырма түрлері

• 5.Жинақтау (синтез)
• 1.15 географиялық элемент арқылы қиялдағы елдi картаға түсiрiңiз.
• 2.Эксперимент нәтижелерiн ескере отырып, себептерiне болжам жасаңыз.
• 3.Болған оқиға туралы мәлiметтердi фельетон түрiнде жазыңыз.
• 4.Мектеп ауласын көгалдандырудың әр түрлi жолдарын көрсетiңiз.
• 6.Салыстырмалы бағалау
• 1.Қала әкiмiне кандидаттардың бәрi жоғары бiлiмдi болуы тиiс пе?
• 2.Поэманың екi басты кейiпкерiн салыстырыңыз.
• 3.Қазiргi заманда оқушыларға ауызша есептеу дағдылары керек пе?
• 4.Әдiлетсiздiктi түзеу үшiн күш қолдану қажет пе? Пiкiрiңiздi дәлелдеңiз.
• 5.Зерттелгендердiң iшiнен қай орта сiз үшiн өмiр сүруге қолайлы? Нелiктен?