Функция деген эмне

Токтогул атындагы №1 мектеп-гимназиясынын математика мугалими Айбекова Акжибек Айбековнанын

«Функция деген эмне?» деген темадагы 7 «Б» классына өтүлгөн ачык сабагы 8.12.2022-ж.

Сабактын урааны

Байыркы грек математиги Фалестин сөзү:

Дүйнөдө эмне күлүк?

Ой күлүк

Уйку

Дүйнөдө эмне таттуу?

Дүйнөдө эмне баалуу?.

Убакыт.

Барынан жагымдуу эмне?

Каалаган нерсеге жетүү

Тегеректин аянты

Көлөмдүү фигура

куб

Тең капталдуу үч бурчтук

P=3a

P=3a

a=2 c м

Р = 3*2=6 (см)

a= 4 c м

Р = 3*4=12 (см )

a= 8 c м

Р = 3*8=24 (см)

P=3a

a= 2 c м

Р = 3*2= 6 (см)

a= 4 c м

Р = 3*4= 12 (см )

a= 8 c м

Р = 3*8= 24 (см)

Көз каранды

эмес өзгөрмө

Көз каранды

өзгөрмө

P= 4 a

P=3a

m= pV

2 чоңдуктун

арасындагы

көз карандылык

Ушундай эки чоңдуктун байланышын функционалдык көз карандылык деп атайбыз

Функция деген эмне?

Сабактын максаты:

• Негизги компетенттүүлүк
• Окуучулар функциянын түрлөрүн үйрөнүшөт, өз алдынча касиеттерди далилдөөгө аракеттенишет, тактыкка үйрөнүшөт.
• Касиеттердин негизинде түрдүү мисалдарды чыгарууда логикалык ой жүгүртүүсүн өстүрүү менен, оңой өзүлөрү ыңгайлуу жолдор менен чыгарууга көнүгүшөт.
• Жуптарда,,топтордо иштөө менен бири-бирин сыйлоого, урматтоого үйрөнүшөт

• Күтүлүүчү натыйжа
• Окуучулар функциянын негизги касиеттерин үйрөнүшөт, өз алдынча касиеттерди далилдөөгө аракеттенишсе.
• Касиеттердин негизинде түрдүү мисалдарды чыгарууда логикалык ой жүгүртүүсүн өстүрүү менен, оңой өзүлөрү ыңгайлуу жолдор менен чыгарууга көнүгүшсө.
• Жуптарда,,топтордо иштөө менен бири-бирин сыйлоого, урматтоого үйрөнүшсө.

2 чоңдуктун

арасындагы

көз карандылык

көз каранды эмес

маанилери эрктүү тандалуучу

2 өзгөрмө

көз каранды

маанилери менен аныкталуучу

2 чоңдуктун

арасындагы

көз карандылык

көз каранды эмес

аргумент

2 өзгөрмө

көз каранды

функциясы

8 жашка чыкканда атасынан айрылган. Атасынын китепканасы мураска калып, 12 жашында тубаса талант Лейбницке китепкананы колдонууга эркиндик берилген. Өз алдынча 12 жашынан баштап латын жана грек тилдерин үйрөнүп, 15 жашында бир кезде атасы иштеген университетке тапшырган.

Бул терминди биринчи жолу немец философу жана математиги Готфрид Лейбниц тарабынан 1964-жылы киргизилген

Көз каранды эмес өзгөрмөнүн ар бир маанисине көз каранды өзгөрмөнүн жалгыз гана мааниси туура келгендей көз карандылык функция

деп аталат

Турмуштан алынган чоңдуктар ар кандай тамгалар жана формулалар менен көрсөтүлөт. Ал эми математикада функционалдык көз карандылык атайын формула менен берилип өзүнчө окулат.

y= f (x)

Окулушу: «игрек барабар эф от икс»

көз каранды эмес

көз каранды

аргумент

функциясы

Х өзгөрүлмөнүн функциясы болот.

f – функциянын белгиси

S, t - өзгөрмөлөр

t = 2, t=3

t ≥0 каалаган маани S ≥0

Аргумент менен функциянын мааниси каалаган эле сан боло бербейт. мисалы, убакыт жана аралык терс мааниге ээ болбойт.

Андыктан, көз каранды эмес өзгөрмөнүн мүмкүн болгон бардык маанилери функциянын аныкталуу областы деп аталат.

Көз каранды өзгөрмөнүн алган бардык маанилери функциянын маанилеринин областы деп аталат.

Ким канча саат уктайт?

Окумуштуулар 18 жашка чейинки балдардын туура өнүгүүсү үчүн суткада канча саат укташы керектиги жөнүндө формула иштеп чыгышкан.

t = 17 – T /2, мында t - убакыт, T - баланын жашы, T

эгерде силер 13 жашта болсоңор канча саат укташыңар керек?

Суткасына 10 саат укташы керек болгон окуучу канча жашта болот?

- t менен T ортосундагы көз карандылык эмне деп айтылат ?

Формула боюнча функциянын маанилерин эсептөө

Формуланын жардамы менен функциянын маанилерин табуу

х = - 2; х = 5; х = а болгондо y = x 3 + x

функциянын маанилерин тапкыла

1.

у =

2.

у =

3.

Формуланын жардамы менен функциянын маанилерин табуу

.

х = - 2; х = 5; х = а; х = 3а болгондо y = x 3 + x

функциянын маанилерин тапкыла

эгерде х = -2, анда у = (-2) 3 + (-2) = -8 – 2 = -10

1.

эгерде х= 5, анда у = 5 3 + 5 = 125 + 5 = 130

2.

эгерде х= а, анда у = а 3 + а

3.

Функция у = 2х- 9 формуласы менен берилген (№ 13)

Таблицаны толтургула

x

- 5

y

- 4

-3

0

2

6

Функция у = 16:х-2 формуласы менен берилген Таблицаны толтургула (№14)

x

y

-8

-4

-2

2

4

8

Функция у = 4х-5 формуласы менен берилген Таблицаны толтургула (№14)

x

y

-2

-3

-4

1

5

6

Функция у = 2х- 9 формуласы менен берилген

Таблицаны толтургула

x

- 5

y

- 4

-19

-3

-17

0

-15

2

-9

6

-5

3

Функция у = 16:х-2 формуласы менен берилген Таблицаны толтургула (№14)

x

y

-8

-4

-4

-2

-6

2

-10

4

4

2

8

0

Функция у = 4х-5 формуласы менен берилген Таблицаны толтургула (№13)

x

y

-2

-3

-13

-4

-15

1

-21

-1

5

15

6

19

Синоптиктер Абанын температурасынын суткадагы убактысынан көз карандылыгы

Т 0 ,С

4

2

t , ч

0

14

8

10

12

20

18

16

22

6

4

2

24

-2

Т=

t = 4с

-4

Т=

t = 12с

-6

Т=

t = 14с

Өзгөрмө t - ?

Өзгөрмө T - ?

Т=

t = 24с

Синоптиктер Абанын температурасынын суткадагы убактысынан көз карандылыгы

Т 0 ,С

4

2

t , ч

0

14

8

10

12

20

18

16

22

6

4

2

24

-2

о

Т= -6 С

t = 4ч

-4

о

Т= 2 С

t = 12ч

о

-6

Т= 4 С

t = 14ч

о

Т= -4 С

t = 24ч

Өзгөрмө t - көз карандысыз өзгөрмө

Өзгөрмө T – көз каранды өзгөрмө

Функцияны кандай жолдор менен берүүгө болот?

Формуланын жардамы менен?

Таблица түрүндө

График түрүндө

Сократив

Сабактын жыйынтыгы.

• 3-2-1 чыгуу билети

Жаңы үйрөнгөн нерсе (3)

Сабакта жаккан нерсе (2)

Дайыма аткара турган нерсе (1)

• Үй тапшырма

№ 10; №11