Канаттуулар классы

Тема:Канаттуулар классы

Сабактын максаты:

1. Канаттуулардын байырлоочу жерлерин

2. Канаттуулардын сырткы т үзүлүшүн,каптоолорун

3. Канаттуулардын скелетин жана булчундарын

4. Канаттуулардын ички түзүлүшүнүн өзгөчөлүктѳрүн

Канаттуулардын байырлоочу жерлери

Канаттуулардын денеси куш жүн менен капталып, алдынкы кол-буттары канаттарга айланып, учуу жөндөмдүүлүгүнѳ ээ болушкан. Алардын денесинин температурасы туруктуу. Омурткалуу жаныбарлар, негизинен жер бетиндеги сууларды, абаны, чѳлдү, талааны, токойду, бийик тоолорду ѳздѳштүрүшүп кенири таралган. Канаттулардын бардык түрлөрүнүн саны 9 минге жакын. Кыргыз жергесинде канаттулардын 360тан ашуун түрү кезигет.

Канаттуулардын сырткы тузулушу, каптоолору

Канаттулардын денеси суйкайып, жыйнактуу болуп сүйрү келет. Алардын чондугу ар кыл. Абдан зор учуучу канатуулардын (ак куулар, жорулар, тоодак) салмагы 14-16 кг га жетип , канаттары жайылганда 3-4 м дей келет. Өтө майда канаттуулардын кээ бири колибирлердин максималдуу салмагы 2-8г. Уча албаган канаттулар салмактуу болушат. Чон пингвиндердин салмагы 40 кг га, африкалык төө куштардын салмагы

80-120 кг га барат.

Канаттуулардын денесинин сырткы формасын куш жүндѳрү түзѳт . Ал катуу ѳзѳкчѳдѳн жана андан чыгып турган желпуулѳрдѳн турат.

Канаттуулардын скелети жана булчундары

Канаттуулардын скелетинин негизги ѳзгѳчѳлүктѳрү учууга ынгайлануусуна байланыштуу,женилдиги,бекемдиги менен айырмаланат. Сѳѳктѳр ү н ү н кѳпч ү л ү г ү түтүкчѳ түрүндѳ болуп ичине аба толгон.

Канаттуулардын ички түзүлүшүнүн ѳзгѳчѳлүктѳрү

Канаттуулардын тиштери жок,тиштин кызматын тумшугунун жука курч кырлары аткарат. Азыктанууда азык ооз кѳндѳйүнѳн кулкунга андан кызыл ѳнгѳчкѳ ѳтѳт.Кызыл ѳнгѳчтѳрү кенейип ,жемсѳѳнү түзүшѳт.Жемсѳѳдѳ тамак жумшарып сакталат.Азык жемсѳѳдѳн бездүү бѳтѳгѳгѳ андан булчундуу бѳтѳгѳгѳ ѳтѳт.Андан ичегилерге ѳтүп синирилет.

Канаттууларын кан айлануу системасы

Канаттуулардын журѳгу 4 бѳлуктѳн .Журѳктун сол каарынчасынан артерия каны он дого толтосуна куюлат.Журѳктун карынчасынан артерия кан тамыры аркылуу вена каны ѳпкѳгѳ куюлуп,андан кычкылтекке байып ,кайра ѳпкѳнун вена кан тамырлары аркылуу сол дулѳйгѳ куюлат.Бул кан айлануунун чон тегереги деп аталат.

Нерв системасы

Канаттуулардын нерв системасы жакшы ѳрчүгѳн.Алдынкы мээнин чон жарым шарлары ѳлчѳмү жагынан чон болушат.Ортонку мээде кѳрүү бѳлүгү жана каракуш мээси жакшы ѳрчүгѳн.Мээнин нервдеринин саны 12 жуп

Тест

1.Канаттуулардын алдынкы бут курчоосу эмне кызмат аткарат?

а)коргонуу б)учуу в)тамактануу г)таянуу

2.Канаттуулардын денесинин температурасы орточо 42ºс ушул жылуулукту эмнеси сактайт.

а)канаты б)териси в)куш жүндѳрү г)май бези

3.Келтирилген сезүү органдардан кайсынысы канаттууларда эн жакшы ѳрчүгѳн?

а)жыт сезүү б)туюу в)угуу г)кѳрүү

4Канаттуулардын алдынкы бутунда канча манжа сѳѳк бар?

а)2 б)3 в)4 г)5

Тест

1.Канаттуулардын алдынкы бут курчоосу эмне кызмат аткарат?

а)коргонуу б)учуу в)тамактануу г)таянуу

2.Канаттуулардын денесинин температурасы орточо 42ºс ушул жылуулукту эмнеси сактайт.

а)канаты б)териси в)куш жүндѳрү г)май бези

3.Келтирилген сезүү органдардан кайсынысы канаттууларда эн жакшы ѳрчүгѳн?

а)жыт сезүү б)туюу в)угуу г)кѳрүү

4Канаттуулардын алдынкы бутунда канча манжа сѳѳк бар?

а)2 б)3 в)4 г)5

Жыйынтыктоо

Канаттуулар бутакка отуруп уктаганда,эмне үчүн кулап тушпөйт?

Үйгө тапшырма:§62,63,64 окуп,суроолорго жооп берүү.

127-сүрѳттү тартып,сойлоочулардын кан айлануу системасынан канаттуулардын кан айлануу системасынын айырмачылыгын изилдөө