Кенесары көтерілісі

1837-1847 жылдардағы Кенесары Қасымұлы бастаған көтеріліс

• Сабақтың мақсаты:

• Білімділік: Ресей империясының алғашқы жартысындағы отарлық саясатына қарсы Кенесары бастаған ұлт – азаттық қозғалыстың мән мағынасын жете түсіндіру, көтерілістің сәтсіздікке ұшырау себептерін және көтерілістің маңызын ашып көрсету.

• Дамытушылық: Көтерілістің себептерін, қозғаушы күштерін, мақсатын кесте арқылы түсіндіру, салыстыра білу, өз пікірін дәлелдермен тұжырымдай білу дағдысын дамыту

Тәрбиелілік: Туған тарихының аса маңызды оқиғаларын терең түсініп, тағылым алатын ұлтжанды тұлға тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: ашық сабақ

Сабақтың әдісі: интерактивті

Көрнекілік: карта, сызба

Сабақтың барысы:

1. Ұйымдастыру кезеңі

2. Оқу құралын тексеріп түгелдеу

3. Оқушы зейінін сабаққа аудару

Үй тапсырмасын сұрау: тест арқылы тексеру

• 1. Жанқожа Нұрмұхамедұлы қай рудан шыққан:

1. Табын

2. Төре

3. Беріш

4. Шекті

5. Қыпшақ

• 2. Жанқожа батыр Хиуа бекінісін құлатқан жыл

1. 1843

2. 1844

3. 1854

4. 1853

5. 1865

• 3. Жанқожаның қолы Райым бекінісіне шабуылдаған жыл

1. 1848

2. 1844

3. 1847

4. 1845

5. 1846

• 4. 1856 жылы Жанқожа батырдың қол астына жиналған адам саны

1. 5000

2. 5500

3. 1500

4. 2500

5. 3300

• 5. Жанқожа Қазалы бекінісін қоршап алған жыл

1. 1856

2. 1866

3. 1854

4. 1844

5. 1876

• 6. Жазалаушы отрядқа қарсы Жанқожа кімнен көмек сұрады

1. Хиуадан

2. Бұхардан

3. Қырғыз манаптарынан

4. Өзбектерден

5. Қытай имериясынан

• 7. Есет Көтібарұлы қай рудың биі болды

1. Табын

2. Төре

3. Тарақты

4. Шекті

5. Байбақты

• 8. Есет батыр кіммен бірігіп орыс отрядтарына қарсы шықты

1. Бұхар әмірлігімен

2. Қытай мемлекетімен

3. Қырғыз манаптарымен

4. Хиуа ханымен

5. Парсылармен

• 9. 1858 жылы Әулиеатада болған көтеріліс кімге қарсы бағытталды

1. Хиуа ханына

2. Бұхар езгісіне

3. Орыс отрядтарына

4. Казактарға

5. Ағылшындарға

• 10. 19ғасырдың 50 жылдарында Мырза Ахмет енгізген салық кімнен жиналды

1. Қыздар мен тұрмыс құрмаған әйелдерден

2. Қарапайым халықтан

3. Шыңғыс әулетінен

4. Бай-шонжарлардан

5. саудагерлерден

. Жаңа сабақ:

Жоспар:
1. Көтерілістің себептері, мақсаты және қозғаушы күштері
2. Көтерілістің барысы
3. Кенесарының хандық билігі
4. Көтерілістің маңызы және жеңілу себептер

Кенесары Қасымұлы – саясатшы, мәмілегер, батыр, ұлт – азаттық қозғалысының қолбасшысы, Абылай ханның ісін жалғастырушы, ең соңғы хан. Ол патша үкіметінің озбыр саясатын бейбіт жолмен шешуге тырысып, патша үкіметінің Қазақстандағы өкілдеріне бірнеше рет хат жазып, өздеріне қоныстарын қайтаруды сұрайды.

• Көтерілістің басталу себептері:

• . Хиуа хандығы шекті, табын, төртқара, байұлы руларына қысым көрсетті. Сыр бойына бекініс тұрғызып, қазақ халқының тыныштығын бұзды.

• . 1822 ж. жарғыдан соң, патша үкіметінің қысым, жазалау саясаты күшейді. Қазақ халқын ежелгі мекенінен айырып, тонау саясатын жүргізді.

• Осыған қарсы көтеріліс бастаған Саржан Қасымұлын 1836ж. Қоқан ханы өлтірді.

• Әкесі Қасым да, ағасы Есенгелді де азаттық үшін күрес жолында Ташкент билеушілерінің қолынан қаза тапты.

. Көтерілістің басты себебі: қоқандықтардың езгісінен қазақтарды азат ету, Ресейдің озбырлығын тежеу.

• Көтерілістің мақсаты:

• Қазақстанның Абылай хан кезіндегі аумақтық тұтастығын қалпына келтіру әрі Ресейдің құрамына кірмеген жерлерді сақтап қалу.

. *Қазақ жерлерін бекіністер мен округтік билеу арқылы отарлауды тоқтату;

Көтеріліс қамтылған аймақ:
Барлық үш жүзді қамтыды:
Кіші жүзден - шекті, тама, табын, алшын, шөмекей, жаппас.
Ұлы жүзден – үйсін, дулат және т. б. рулар қатысты.
Үш жүзді қамтыған тұңғыш ірі көтеріліс.

Көтерілістің барысы:1-тапсырма хронологиялық кесте жасау:

• 1837ж, қараша: Петропавл қаласынан шыққан Ақтау бекінісі казактарына алғаш рет шабуыл жасады.

• 1838ж, 26 мамырда: Кенесары сарбаздары Ақмола бекінісіне шабуыл жасап, өртеп жіберді.

1841ж, тамыз: Кенесары қолының Ташкентке шабуылы жұқпалы аурудың таратылуынан тоқтатылды.

• Сібірден Сотников тобы аттанды

• І Николай Старшина Лебедевтің 300 казактан тұратын тобын жіберуге келісім

• Сұлтан Жантөреұлы, Айшуақұлы, полковник Герн, Бизанов бастаған 5 мыңдық топ ұйымдастырылды

• Көтерілісшілер сұлтан Жантөреұлының тобын қоршап, 44 сұлтанды мерт қылды

• Кенесарының ауылына Долговтың, кейіннен штаб поручигі Герннің елшілігі келді

• Кенесары қырғыз жеріне басып кірді

Майтөбе түбіндегі шайқаста Кенесары 32 сұлтанмен бірге қаза тапты

2-тапсырма Картамен жұмыс(15-слайд)

3- тапсырма Сәйкестендір (16-слайд)

Сендер білесіндер ме?Қызықты деректер (18-23слайд)

• Үйге тапсырма: § 12. Оқу, түсінік беру