КИМы по башкирскому языку

“Беҙҙе мәктәп ҡаршылай. Беҙҙең мәктәп” бүлеге буйынса тикшереү эше

1.Тейешле һүҙҙәрҙе ҡуйып яҙырға

Батыр …- ил таянысы. Кирбестәр берләшһә, … була. Ата улы – Ватан … . Бейек … алыҫтан күренә. Бәхетте өләшмәйҙәр, уның өсөн … . Егет ҡәҙерен … белә. Батыр … һынала. Беләгенә ҡарама, … ҡара.

Слова для справок: улы, стена, яуҙа, тау, ил, йөрәгенә, ир, көрәшәләр.

2.Дөрөҫ яуаптар табырға:

Башҡортостан йылғалары: Волга, Ағиҙел, Танып, Днепр, Йүрүҙән, Әй, Ҡариҙел, Кама, Дим, Сена, Нөгөш, Нева, Урал.

Башҡортостан ҡалалары: Бәләбәй, Һамар, Өфө, Дәүләкән, Мәскәү, Силәбе, Сибай, Күмертау, Туймазы, Учалы.

3.Һүҙҙрҙе килештәр менән үҙгәртергә:

ялан, урман, хәреф, Сибай

“Башҡортостан ере буйлап” бүлеге буйынса тикшереү эше

1. Дөрөҫ тәртипкә ҡуйып яҙырға:

Тора, нефть, эшкәртеү, Башҡортостан, буйынса, беренсе, урында, илебеҙҙә. Иретелә, суйын, һәм, Белоретта, ҡорос. Һоро, Күмертауҙа, күмер, күп. Ҙур-ҙур, Өфө, Стәрлетамаҡ, заводтар, ҡалаларында, Салауат, һәм, төҙөлдө. Бар, төҫлө, металл, мәғдәне, Башҡортостанда, баҡыр колчеданы, цинк, ҡурғаш.

2.Сағыштырыу дәрәжәһе ялғауҙары ҡуйып яҙырға:

Ташлы, тоҙло, тәрән, һалҡын, ҡурҡаҡ, бейек, матур, батыр, йәшел, эре, тулы, шәрбәт, тәпәш, оҙон, алһыу, тәмле.

3.Һүҙҙәрҙең дәрәжәләрен билдәләргә:

Аҡ, йәшел, ап-аҡ, йомшаҡ, йоп-йоҡа, ҡыҙғылт, еңел, һары, йоҡараҡ, ҡыҙыл, йоҡа, йәшкелт, һарыраҡ, ҡып-ҡыҙыл, еңелерәк, һап-һары, йомшағыраҡ, еп-еңел, аҡһыл, һарғылт, йоп-йомшаҡ, ағыраҡ, йәп-йәшел, ҡыҙылыраҡ, йәшелерәк.

“Юл йөрөү ҡағиҙәләре” бүлеге буйынса тикшереү эше

1.Рәүештәрҙе табырға, уларҙың һорауҙарын билдәләргә:

Ҡояш ныҡ ҡыҙҙырмай. Ямғырҙар йышыраҡ яуа башланы. Бейектә самолет оса. Алыҫта урман күренә. Һулда картуф баҫыуы ҡалды.

2.Һоруҙар урынына тейешле һүҙҙәр ҡуйып яҙырға:

Айгиз мәктәпкә (ҡасан?) килде. (Ҡасан?) математика дәресе булмай. (Ҡасан?) беҙ алтынсы класта уҡыйбыҙ.

3.Һүҙҙәрҙе тәржемә итергә:

Алыҫ юл-

Оло юл-

Тау юлы-

Юл кейеме-

Юл төҙөлөшө-

Юл кешеһе-

Юл күрһәтеү-

Юл күрһәткес-

Юл кәрәк-яраҡтары-

Юл саты-

Һауа юлы-

Һыу юлы-

Ҡылым темаһы буйынса контроль эш.

1.Бирелгән ҡылымдар менән һөйләмдәр төҙөргә:

Ҡайтабыҙ, барабыҙ, ҡарайҙар, килде, алды, ҡайтты.

2.Һүҙбәйләнештәр төҙөргә:

Һыйыр өрә

Эт мыяулай

Сәскә һайрай

Кәкүк мөңрәй

Һандуғас саҡыра

Бесәй ата

3.Бирелгән ҡылымдарҙы юҡлыҡ формаһына күсереп яҙырға:

Аша, эс, йырла, бейе, уйна.

“Ҡыш дауам итә” бүлеге буйынса тикшереү эше

1. Нөктәләр урынына тейешле ялғауҙар ҡуйып яҙырға:

Ҡыш айҙары беҙҙең яҡтар… ҡалған ҡоштар өсөн ауыр ваҡыт. Башҡортостан… 70-ләп төр ҡош ҡышлай. Улар… күбеһе һыуыҡ… түгел, ә аслыҡтан үлә. Ҡоштар беҙ… ярҙамға мохтаж. Шуға күрә улар… ябай ғына тағараҡтар яһарға кәрәк. Бының өсөн магазин… алған һөт ҡаптарын да, бәләкәй банкалар… ла файҙаланырға мәмкин. Иң мөһиме – унда ем һалырға онотмағыҙ.

1. Ҡылымдарҙы үткән заманда ҡуйып яҙырға:

Китергә, ашарға, бирергә, ятырға, шатланырға, ҡарарға, ишетергә, ҡайтырға, күрергә, бешерергә, ятларға, уҡырға.

1. Бирелгән һүҙҙәрҙе башҡорт теленә тәржемә итергә

Снег идет, зима, ветер, холодно, сани, иней, Дед Мороз, лед, Снегурочка, шапка, шуба, варежки, сапоги.

“Дуҫлыҡ ҡәҙерен бел!” бүлеге буйынса тикшереү эше.

1.Һөйләмдәрҙе күсереп яҙырға, шарт һөйкәлеше ҡылымдарын табырға:

Йондоҙҙар йыш күренһә – һалҡын булыр, һирәк күренһә – йылы булыр. Мейестә утын шартлап янһа – көндәр йылыныр.

2.Һүҙҙәрҙе тәржемә итергә:

Ысын дуҫлыҡ-

Дуҫлыҡ тойғоһо-

Дуҫлыҡ бәйләнеше-

Дуҫлашып китеү-

Дуҫ булышыу-

Яҡын дуҫ-

Дуҫ күреү-

Дуҫ-иш-

Дуҫтарса-

Дуҫтарса мөнәсәбәт-

3.Бирелгән ҡылымдарға шарт һөйкәлеше ялғауҙары ҡуйып яҙырға:

Әйтергә, һөйләргә, барырға, алырға, һатып алырға, рөхсәт итергә, йырларға, ҡарарға, ятларға, ғәфү итергә.

“Башҡортостан йылғалары, күлдәре. Экология мәсьәләһе” бүлеге буйынса тикшереү эше

1. Бирелгән һандарға рәт, бүлем, йыйыу, сама төркөмсәләре ялғауҙары ҡуйып яҙырға:

7,11,17, 26,33,66, 72,90,200,350,700

1. Күсереп яҙырға, һандарҙың төркөмсәләрен билдәләргә:

Былтыр беҙ өс түтәл ҡыяр ултырттыҡ. Икәүһенә – мин, өсөнсөһөнә һеңлем һыу һипте. Ҡустым бер түтәлгә лә һыу һипмәне, ул түтәлдәрҙе йомшартып торҙо. Ҡыяр күп булды. Беҙ тағы ла баҡсала кишер, сөгөлдөр, помидор, картуф, һуған, редиска, борсаҡ, кәбеҫтә ултыртҡайныҡ. Күп уңыш йыйып алдыҡ. Әсәйем ун ике банка ҡыяр, ете банка помидор, ике биҙрә кәбеҫтә тоҙланы. Баҙға ун алты тоҡ картуф, бер тоҡ кишер, ике биҙрә сөгөлдөрҙө төшөрөп ҡуйҙыҡ.

3.Ҡылымдарҙы табырға:

Әйҙәгеҙ, сәй эсеп алайыҡ. Мин һеҙҙе дуҫым менән таныштырайым әле. Ултырығыҙ, һөйләшәйек. Бир әле, тағы бер ҡарайым. Оҙаҡ ултырҙым, ҡайтайым.

Һан темаһы буйынса контроль эш.

Бирелгән һүҙҙәрҙе төркөмсәләре буйынса үҙгәртергә.

3, 16, 22, 37, 41, 55, 68, 77, 86, 99, 136

1.рәт һандары

2.бүлем һандары

3.йыйыу һандары

4.сама һандары

5.кәсер һандары: 3,5, 8,8, 3,3, 8,09, 1/3, 4/7

5