КТП Биология 10-класс 2023-24 (кыргызча)

№

Темалар

Сааты

Лабораториялык жана практикалык

иштер

Мөөнөтү

Күтүлүүчү

натыйжа

Үйгө тапшырма

Болжол

дуу

Иш жүзүндө

Киришүү (2 с.)

1

Биология илим катары. Биология илиминин кыскача өнүгүү тарыхы натурфилософиядан учурдагы биологияга чейин, биология илиминин башка илимдер менен байланышы. Учурдагы биологиялык изилдөөлөрдүн негизги багыттары жана милдеттери

1

азыркы коомдогу биологиянын социалдык, илимий, когнитивдик маанисине, илимдердин өнүгүү перспективаларына баа берет;

Окуп келүү

2

1. Биологиялык изилдөөлөрдү пландаштыруу

2. Организмдердин көп түрдүүлүгүн окуп-үйрөнүүдө салыштырмалуу, баяндоо усулдарын колдонуу.

1

Практ.иш №1

Кайталоо

Жандуу организмдердин кɵп түрдүүлүгү жана классификациясы (2 саат)

3

Алгачкы систематиктер: Аристотель, К.Линней, систематикалык бирдиктердин иерархиялуулугу. Жандуу организмдердин негизги топтору: прокариоттор жана эукариоттор

1

• жандуу организмдердин кɵп түрдүүлүгүнүн маанисине жана аларды сактоо проблемаларына баа берет.

Кошумча маалымат

4

Лабораториялык иш

Бактерия клеткасынын түзүлүшүн изилдөө (микропрепараттарда, микро сүрөттөрдө)

1

Лаб. иш №1

Сүрѳт тартуу

Жандуу организмдердин клеткалык түзүлүшү. Клетка – тиричиликтин бирдиги (5 саат)

5

Тиричиликтин клеткалык деңгээлин окуунун тарыхы. Клетка – жѳнѳкѳй биологиялык система катары. Клеткалык теория.

1

• клеткалык деңгээлде изилдөөнүн маанилүүлүгүн баалайт;

• эмне үчүн клетка жашоонун бирдиги экенин далилдейт;

• организмдердин жашоосу үчүн клеткалык процесстердин маанисин талдайт.

Клетканы үйрѳнүү

6

Прокариоттордун жана эукариоттордун клеткалык уюшулуу деңгээлдери. Клетканын түзүлүшүнүн жалпы планы. Эукариоттук клетканын структуралык функционалдык уюшулуусу

1

Слайд даярдоо

7

Лабораториялык иш

Прокариоттук жана эукариоттук клеткалардын түзүлүшүн салыштыруу жана моделдештирүү.

1

Лаб. иш №2

Модель түзүү

8

Лабораториялык иш

Өсүмдүк, жаныбар, козу карын клеткаларын микроскоптон карап, окуп-үйрѳнүү жана микропрепарат даярдоо жана моделдештирүү.

1

Лаб. иш №3

Презентация

9

Лабораториялык иш

Пияздын чел кабыгынын клеткасындагы плазмолиз жана деплазмолиз.

1

Лаб. иш №4

Сүрѳт тартуу

Клеткада заттардын алмашуусу жана энергиянын айлануусу (4 саат)

10

Метаболизм клетканын жашоо тиричилигинин негизи катары. Клетканын негизги метаболизм жараяндары жана аларды изилдөө усулдары.

1

• молекулярдык биология боюнча практикалык маселелерди чечүү үчүн билимди колдонот;

• дем алуу, фотосинтез процесстеринде энергияны өзгөртүүнүн натыйжалуулугун баалайт;

Кошумча маалымат

11

Организм үчүн энергиянын булактары. Энергиялык алмашуунун баскычтарынын мүнөздөмөсү. Пластикалык алмашуу. Ген. Гендин түзүлүшү жѳнүндѳ заманбап түшүнүктѳр. Генетикалык код

1

Баяндоо

12

Лабораториялык иш

Изилдөө иши. Фотосинтез процессинде жарыктын ролу

1

Лаб. иш №5

• клетканын түзүлүшүнүн өзгөчөлүктөрү менен жүрүп жаткан процесстердин ортосундагы байланышты белгилейт;

• бөлүп чыгаруунун биологиялык маанисин түшүндүрөт.

Суроо-жооп

13

Лабораториялык иш

Изилдөө иши. Бүткүл денеде кычкылтек молекуласы менен саякаттоо

1

Лаб. иш №6

Презентация

Клетканын көбөйүшү, өзүн-өзү өндүрүүсү. Организмдин өнүгүүсү (4 саат)

14

Клеткалык түрмѳк жана анын мезгилдери. Прокариоттук клеткалардын жыныссыз көбөйүшү. Бир клеткалуу эукариоттук организмдердин жыныссыз көбөйүүсү. Өсүмдүк жана жаныбарлардын жыныссыз көбөйүүсү.

1

• организмдердин көбөйүү ыкмаларын, көп клеткалуу организмдердеги онтогенез мезгилин, адамдын өнүгүүсүнүн критикалык мезгилдерин атайт;

• өсүмдүктөрдө вегетативдик көбөйүү, жаныбарларда жыныссыз көбөйүү мисалдарын келтирет;

• эмбриондук технологияларды колдонуу;

• айыл чарбасы үчүн клондоштуруунун мүмкүнчүлүктөрүн талдайт;

• организмдерди клондоштуруунун мүмкүн болуучу оң жана терс кесепеттерин баалайт;

Изилдѳѳ

15

Лабораториялык иш

1. Митоз жана мейоз процесстерин салыштыруу жана моделдештирүү.

2.Изилдөө иши. Курт-кумурскалардын түрдүү өнүгүү баскычтарына байкоо жүргүзүү (жебаканын өнүгүү цикли, организмдердин индивидуалдык өнүгүүсү же онтогенези)

1

Лаб. иш №7

Кайталоо

16

Хордалуулардын эмбриогенези. Схемасын түзүү.

1

Практ.иш №2

Реферат

17

Долбоор. Организмдердин көбөйүү формалары, өсүмдүктөрдүн вегетативдик көбөйүүсү (же Баканын өнүгүү цикли, Аары уюгунун түзүлүшү, Кумурсканын уюгундагы жашоо, Өсүмдүктөрдүн өсүшүнө жана өнүгүшүнө музыканын таасири, Өсүмдүктөрдүн өсүшүнө жана өнүгүшүнө жарыктын таасири.

1

Практ.иш №3

Эссе жазуу

Клеткага чейинки тиричилик формалар (2 саат)

18

Вирустар. Вирустардын ачылыш тарыхы, вирусологиянын калыптанышы. Вирустардын түзүлүшү. Адамдын вирустук оорууларына мүнөздөмө. Вирустун этиологиясы. АИВ (ВИЧ) жашоо түрмѳктѳрү. ПИДСди (СПИД), ковидди алдын алуу

1

гигиенанын эрежелерин атайт, вирустук ооруларды, анын ичинде ди ПИДС (СПИД), covid-19ду алдын алуу; • вирустарды айыл чарбасында, медицинада, фармакологияда ж.б. колдонуу мүмкүнчүлүктөрүн талдайт.

Презентация

19

Лабораториялык иш

1. Элодея жалбырагынын клеткасынан заттардын синтез жана ажыроо жараяндарын изилдөө.

2. Изилдөө иши. Вирустар - 21-кылымдын көйгөйү (же АИВтин (ВИЧ) жашоо цикли, ПИДСдин (СПИД) алдын алуу, Covid -19, анын өзгөчөлүктөрү жана алдын алуу. Вирус организмби? Физика мыйзамдары жана вирустук оорулардын таралышы)

1

Лаб. иш №8

Слайд даярдоо

Организмдердин тукум куучулугу жана өзгөргүчтүгү (8 саат)

20

Генетика – бул тукум куучулук жана өзгөргүчтүктүн закон ченемдүүлүгү жөнүндөгү илим катары. Организмдердин тукум куучулугу жана өзгөргүчтүгү жѳнүндѳ билимдердин калыптануусуна окумуштуулардын салымы. Негизги генетикалык терминдер жана белгилер.

1

• генетикалык изилдөөнүн ыкмаларын атайт; • тукум куучулуктун ар кандай түрлөрүндөгү гендердин өз ара аракеттенүүсүнө мисалдарды келтирет; • генотип, фенотип, доминантты аллель,

• Мендель, Морган мыйзамдарын мүнөздөйт;

Терминдер

21

Аргындашуунун схемасын түзүү. Генетиканын усулдары. Моногибриддик аргындашуу. Менделдин закондору. Дигибриддик аргындашуу.

1

Маселе чыгаруу

22

Генетикалык карталар жана алардын мааниси. Жыныс генетикасы. Организмдин жынысын аныктоонун хромосомалык механизмдери. Аутосомалар жана хромосомалар.

1

23

Организмдердин өзгөргүчтүк белгилери. Генотип жана сырткы чөйрө. Организмдеги сандык жана сапаттык белгилер. Өзгөргүчтүктүн түрлөрү: тукум куубаган (модификациялык) жана тукум куучу (генотиптик). Фенотип жана генотип.

1

генетикалык карталардын маанисин көрсөтөт; • эволюция жана жаңыларды түзүү үчүн мутациялардын маанисин мүнөздөйт организмдердин белгилери;

жыныстык мүнөздөгү тукум куучулукту талдайт;

• генетиканын медицина үчүн маанисин ачып берет;

• медициналык генетикалык кеңеш берүүнүн маанилүүлүгүн мүнөздөйт

Окуп үйрѳнүү

24

Генетикалык маселе чыгаруу

1

Маселе

25

Генетикалык маселелерди чыгаруу:

моно-, ди-, жана полигибриддик аргындашууга;

жыныстык чырмалышкан тукум куучулукка;

гендердин өз ара аракеттенүүсүнѳ;

ата-бабалардын санжырасын түзүү

1

Практ.иш №4

Маселе чыгаруу

26

Изилдөө иши. Өзгөргүчтүк, ɵзгɵрүү катарын тизүү.

1

Практ.иш №5

Слайд

27

Изилдөө иши. Мутагендик факторлорду жана мутациялардын маанисин изилдөө (же Генетика илиминин тарыхы, Генетиканын жетишкендиктери жана мааниси, Генетика жана адамдын ден соолугу, Генетиканын адам үчүн мааниси).

1

Практ.иш №6

Гендик инжнерия

Селекция (4 с)

28

Селекция жана анын милдеттери. Селекциянын өнүгүүсүнѳ Н.И Вавиловдун салымы.

1

микроорганизмдердин, козу карындардын, өсүмдүктөрдүн жана жаныбарлардын селекциясынын өзгөчөлүктөрүн салыштырат;

• биотехнологиялык изилдөөлөрдү, клондоштурууну талдайт

Кошумча маалымат

29

Организмдердин селекциясынын генетикалык негизи. Селекция усулу, микроорганизм, козу карын, өсүмдүк жана жаныбар селекциясынын өзгөчөлүгү.

1

Кайталоо

30

Химердик жана трансгендик организмдер. Биотехнологиялык изилдөөлөрдөгү өзгөрүүлөрдүн кээ бир негизги аспектилери (клондоштуруу, геномду өзгөртүүнүн багыттары).

1

Окуу

31

«Жашыл экономиканын» багыттары жана селекция.

1

Презентация

Молекулярдык биология, гендик инженерия. Биотехнология (3 с)

32

Биотехнология прикладдык илим катары. Микробиологиялык техникалык жардам жана аны практикада пайдалануу. Биоинженерия. Гендик жана клеткалык инженерия.

1

• заманбап биотехнологиянын милдеттерин, селекция ыкмаларын, маданий өсүмдүктөрдүн келип чыгуу борборлорун атайт;

• гендик инженерия, химердик жана трансгендик организмдер аркылуу алынган заттарга (продукттарга) мисалдарды келтирет;

Баяндоо

33

Изилдөө иши. Жаныбар породаларын жана өсүмдүк сортторун салыштыруу.

1

Практ.иш №7

Салыштыруу

34

Изилдөө иши. Генетикалык жактан модификацияланган организмдер (Биотехнологиянын жетишкендиктерин адамдын жашоосунда жана чарбалык ишмердигинде практикалык колдонуу).

1

Практ.иш №8

Кайталоо