Математикалык модель

Математикалык модель

Модель-

бул изилденип жаткан обьектинин касиеттерин, элементтеринин өз ара

байланыштарынын,катыштарын жөнөкөй

түрдө, окуп үйрөнүүгө ылайык чагылдырылып

ойлонуп табылган объект.

Модель

схема

макет

чийме

Физикалык

конструкция

y

Логико-

математикалык

формулалар

график

x

0

Математикалык моделдин түрлөрү

Арифметикалык жана алгебралык моделдер

Геометриялык моделдер

Тригонометриялык моделдер

Ыктымалдык-статистикалык моделдер

Математикалык анализ моделдери.

Математикалык моделдердин төмөндөгүдөй түрлөрү:

1

Арифметикалык жана алгебралык моделдер

Аполлон Бельведерский атактуу скульптура

« Алтын кесилиш »

Узундугу а болгон кесинди менен анын

«алтын кесилишинин»

узундугунун х ортосундагы байланыш

х

а-х

а

« Проценттик өсүш »

Алгачкы суммасынын жылына Р% менен өсүшү,

анда бир жылдан кийинки проценттик өсүш.

1-маселе

Узундугу 1 м келген тактайдын алтын кесилиш жүргүзгѳн чекиттерин тапкыла.

Берилди:

м

Табуу керек:

Алтын кесилиш жүргүзүлгөн чекити:

Чыгаруу:

чекитин кароодон чыгарабыз

Жообу:

2- маселе

Бир жылдык мөөнөт менен фермер бир менчик банктан жеңилдетилген,

жылдыгы 4% болгон кредит 25000 сом алды Бир жылдан кийин фермер

банкка канча сумма кайтарып берерин аныктагыла.

Берилди:

Табуу керек:

Чыгаруу:

санын Р% ке көбөйткөндөгү

формула

Жообу:

сом

2

Геометриялык моделдер

Геометриялык

моделдер

схемалар

графиктер

диаграммалар

y

x

0

Мамлекеттик автоинспекциянын кызматына жол-транспорт кырсыгында колдонулган

геометриялык моделдер чыныгы ситуацияны так билгенге иллюстративдик инструмент

3

Тригонометриялык моделдер

Дарактын бийиктиги h белгисиз болсо,

аны эсептөөчү тригонометриялык модель

Мисалы:

h = аtg

белгилүү бурч

h

а

9

3- маселе

Күн горизонттон көтөрүлгөндө теректин бийиктигинин көлөкөсүнүн узундугу а =12м ди түзөт. Теректин бийиктигин тапкыла.

а =12м ,

Берилди:

h=?

Табуу керек:

h

12м

h = аtg

Чыгаруу:

h =12tg

=121=12(м)

12м

Жообу:

4

Ыктымалдык-статистикалык моделдер

8- класста 25 окуучунун 10 у отличник. Доскага чакырылган окуучунун отличник эмес болушунун ыктымалдыгы канча?

726

Берилди:

25 окуучу

10 у отличник

Р=?

Табуу керек:

Р=

Чыгаруу:

25-10=15

Р=

Р=

Жообу:

5

Математикалык анализ моделдери.

Математикалык модельдин 5 түрү жогорку математиканын аппараты, түшүнүктөрү менен жазылат.

Математикалык модельди түзүүдөгү

типтүү мисал:

күн системасынын модели

Математикалык моделдештирүү- изилдөө методу

Математикалык модель эл чарбасынын бардык тармактарында кеңири колдонулат.