Сызықтық алгоритмдерді программалау

«Сызықтық алгоритмдерді программалау»

Әрекеттері бірінен соң бірі тізбектеле орындалатын алгоритмдер сызықты алгоритмдердер деп аталады.

Мысал: Ботагөздің үйден мектепке дейінгі жолы бірнеше кесінділерден тұрады.Алдымен түзу,одан кейін оңға бұрылып,жүру кажет.Осыдан кейін ол құрбысы Құралайды кездестіреді және олар мектепке қарай қалған арақашықтықты жүріп өтеді.Оның жасындағы қыздың қозғалыс жылдамдығы тұрақты жіне ол км/сағ-пен өлшенеді.Брақ Ботагөз құрбысымен мектепке келе жатып, жол бойы екеуі әнгіме-дүкен құрғандықтан әрі кездескен мысықтарға қарап,алаңдағандықтан ақырын жүреді.Ботагөздің үйден мектепке дейінгі уақытын есептейтін программа құрыңдар.

Есепті шешу қадамдары

1.Есептің математикалық шешімі.

a+b=r1(м)- Ботагөздің үйден Құралайға кезіккенге дейінгі арақашықтығы м-мен өлшенеді.

r1:1000=r2(км)- Ботагөздің үйден Құралайға кезіккенге дейінгі арақашықтығы км-мен өлшенеді.

Арақашықтықтық өлшемі-м-ді,км-ге айналдыру керек,себебі әрі қарай қозғалу жылдамдығы км/сағ-пен өрнектеледі.

r2:d=t1 (с)- Ботагөздің үйден Құралайға кезіккенге дейінгі жұмсаған уақыты.Дәл осылай қыздардың мектепке дейін бірге барған уақытын табамыз: c:1000:e=t2(с).

Енді табылған уақыт аралықтарын қосу қалды:t1+t2=t(c).

2.Алгоритімнің блок-сұлбасын құрайық

• Блок-сұлба үшін мына мәліметтерді енгізу қажет болады;
• а-Ботагөздің бұрылысқа дейінгі жүрген арақашықтығы;
• b- Ботагөздің ұүрбысын кездестіргенге дейінгі жүрген екінші арақашықтығы;
• с-Құрбылырдың бірге жүріп өткен арақашықтығы;
• d- Ботагөздің жалғаз жүрген қозғалыс жылдамдығы;
• е- Ботагөз бен Құралайдың бірге жүрген қозғалыс жылдамдығы.

Басы

Мәліметтерді енгізу

a,b,c,d,e

3.Блок-сұлбаны осындай түрде ұалдыруға немесе формуоаоарды түрлендіруге болады,сол бойынша ізделініп отырған уақыт табылады:

T=(a+b)/1000/d+c/1000/e

a+b=r1

r1:1000=r2

r2:d=t1

c:1000:e=t2

t нәтижесінің экрандағы қорытындысы

Соңы

Есепті шешу алгоритмінің блок-сұлбасы

Басы

Мәліметтерді енгізу

a,b,c,d,e

T=(a+b)/1000/d+c/1000/e

t нәтижесінің экрандағы қорытындысы

Соңы

Есепті шешудің түрленген алгоритмінің блок-сұлбасы

4.Программалау кезеңіне өтейік. Блок-сұлбаны Pascal тіліне ауыстырайық.

Program 3mical;

Uses crt;

Var a,b,c,d,e,t:real;

Begin

Clrscr;

Write (‘a=’);readlen(a);

Write (‘b=’);readlen(b);

Write (‘c=’);readlen(c);

Write (‘d=’);readlen(d);

Write (‘e=’);readlen(e);

t=( a+b)/1000/d+c/1000/e;

writeln (t) ;

end.

5.Компиляция жасап,программаны орындайық.

• Программаның аталуын жазайық.Мысалы, «Мектепке дейінгі уақытты табу».
• Программа атауын бос жолмен программаның қалған бөлігінің орындалуынан бөліп қою керек ( writeln бос операторымен).
• Шамаларды енгізу операторларына түсіндірмені қосу керек.Мысалы, «бұрылысқа дейінгі арақашықтықты метр өлшемінде еңгізіндер»,ол қолданушыға біздің программада a,b,c,d,e параметрлерімен нені белгілегенімізді түсінікті болуы үшін қажет.
• t айнымалысы үшін нәтиженің шығару пішімін анықтау.Мысалы,үтірден кейін тек екі белгіні қалдыру. Readln бос операторын программаның соңында орындалу нәтижесін экранда кідірту үшін қосу керек.Өзгерулер енгізілген соң келесі программа алынады.

Program 3mical;

Var a,b,c,d,e,t:real;

Begin

Writeln (‘мектепке дейінгі уақытты табу’);

Writeln (‘бұрылысқа дейінгі бірінші арақашықтықты м бойынша енгізіндер’);

Readln (a);

write (‘құрбысымен кездескенге дейінгі екінші арақашықтық м бойынша енгізіндер’) ;

Readln (b);

write (‘құрбылыр бірге жүріп өткен үшінші араұашықтыұты енгізіндер’) ;

Readln (с);

write (‘Ботагөздің жалғыз жүрген жылдамдығын км/сағ енгізіндер’) ;

Readln (d);

write (‘құрбылыр бірге жүріп өткен жылдамдықты енгізіндер’) ;

Readln (е);

T:=( a+b)/1000/d+c/1000/e;

writeln (‘үйден мектепке дейін кеткен’,t:6:2a уақытқа тең) ;

Readln;

end.

Түйін

• Әрекеттері бірінен соң бірі тізбектеле орындалатын алгоритмдер сызықты алгоритмдердер деп аталады.
• сызықты алгоритмдердерді программалау есепті шешу кезеңдерімен сәйкес жүргізіледі.
• Соңғы кезенде программада нені толықтыру қажет екені анықталады.

Бақылау сұрақтары мен тапсырмалар

• Программаны компиляция мен орындауға қалай жібереді?
• Программаның басы мен соңындағы операторлар қалай жазылады?
• Pascal тілінде программа қандай бөлімдерден тұрады?
• Pascal-да экранға шығару операторлары қалай жазылады?
• Меншіктеу операторы қандай мақсат үшін қолданылады?
• Pascal тілінде программа бөлімдерін қандай ретпен жасау керек?
• Меншіктеу операторы қандай мақсат үшін қолданылады?
• Read және Readln енгізу операторының айырмашылықтары неде?
• Write және Writeln шығару операторының айырмашылықтары неде?

10) Шығару пішімінде қандай белгілеулер қолданылады?

Компьютердегі тәжірибелік жұмыс

• А деңгейі
• Бір мемлекетте тұратын халық саны мен жер көлемінің ауданын алып,осы мемлекеттегі қалық тығыздығын анықтаңдар.
• Жай бөлшектерді қосатын программаны құрындар.
• В деңгейі
• 1)1,5 л шайды қайнату үшін 30 г құрғақ шай керек.Шәугімге В л сияды.Шай демдеу үшін қанша құрғақ шай қажет?
• 2)Төрт сыныпқа А га ауданы бар өрісті жинау тапсырылды.Әр сыныптағы балалар саны белгілі.Әр сыныпқа қанша га жинау қажет?
• С деңгейі
• Нақты а саны берілген.Көбейтуден басқа ешқандай амалдарды қолданбай алу керек:
• А)екі амалмен;
• В)екі амалмен;