Презентация к уроку по биологии в 10 классе "Моногибридное скрещивание"

Яңа Чишмә районы Шахмай урта мәктәбенең югары категорияле биология укытучысы

Нуруллина Гөлнур Әсхать кызы

Дәреснең максаты:

• Моногибрид кушылдыруда билгеләрнең нәселдән нәселгә күчү закончалыкларын өйрәнү.
• Генетик символикалар кулланып моногибрид кушылдыруга мәсь әләләр чишәргә өйрәнү.
• Дәүләт аттестация имтиханына әзерләнү.

Искә төшерик:

• Генетика фәне нәрсәне өйрәнә?
• Нәрсә ул нәселдәнлек?
• Үзгәрүчәнлек нәрсә ул?
• Нәселдәнлекнең материаль нигезе нәрсә ?
• Аллель геннар кайда урнашалар ?
• Мейозда аллель геннар бел ән нәрсә була ?
• Нәрсә ул генотип?
• Нәрсә ул фенотип?
• Гомозигота белән гетерозигота арасында нинди аерма бар?
• Фенотип нәрсәгә бәйле?

Гаметалар сафлыгы гепотезасы

• Һәр гаметага пар геннарның берсе генә китә.

аа

АА

X

а

а

А

А

1865 ел.

Грегор Мендель.

«Үсемлек гибридлары белән тәҗрибәләр».

1900 ел.

Гуго де Фриз, Карл Корренс, Эрих Чермак

бер-берсенә бәйсез рәвештә Грегор Мендель законнарын я ңадан ачалар.

Профессиональ галим булмаса да, Мендель нәселдәнлек законнарын ачуга ирешә.

Аның уңышларының сере нәрсәдә соң?

(1822 – 1884гг.)

Мендель кулланган символлар:

• P - ( Parientale ) ата-ана организмнар
• F - (Filiale) токым затлары
• Г - гаметалар
• ♀ - (Венера көзгесе) ана зат
• ♂ - (Марс угы) ата зат
• X - кушылдыру тамгасы
• А - доминант ген
• а - рецессив ген

Анализлау өчен Грегор Мендель бик гади, буыннан буынга үзгәрмичә күчә торган даими билгеләрне сайлап ала.

Билгеләр

доминант

• Чәчәкләренең төсе
• Кузакларының төсе
• Үсемлекләренең буе
• Орлыкларының төсе
• Орлыкларының формасы
• Кузакларының формасы
• Чәчәкләренең урнашуы

рецессив

кызыл

яшел

озын

сары

шома

гади

куен

ак

сары

кыска

яшел

җыерчыклы

буынтыклы

оч

Грегор Мендель уңышларының сәбәпләре:

• Саф линияләр белән эш итә.
• Гибрид буыннарны сайлап алынган парлы билгеләр буенча гына анализлый.
• Нәтиҗәләрне анализлау өчен математик методларны файдалана.
• Нәселдәнлек билгеләрен хәрефләр белән тамгалауны кертә.
• Фәндә еш очрый торган «җай килү» очрагы. Мендель караган һәр 7 пар билге борчакның җиде пар гомологик хромосомасында урнашкан җиде пар аллел ь ген белән билгеләнә.

Моногибрид кушылдыру -

бер генә пар нәселдәнлек билгеләре белән аерылып торган затларны кушылдыру.

X

P

сары орлык яшел орлык

F1

сары орлык

Моногибрид кушылдыруның цитологик нигезләре

Р

Х

а

а

А

А

а

А

Г

F 1

А

а

Мендельнең 1 нче законы:

«Беренче буын гибридлары бертөрле»

Р( F1 )

Х

А

А

а

а

,

,

Г

а

А

а

А

F2

а

а

а

А

А

А

А

а

Мендел ь нең 2 нче законы – таркалу законы

“ Моногибрид кушылдыруда икенче буында таркалу күзәтелә: фенотип буенча 3:1 , генотип буенча 1:2:1 чагыштырмасында”

Мендел ь законнары үтәлсен өчен берничә мөһим шарт бар:

• Бу законнар тулы доминирлауга кагыла.

2. Гетерозигота организмда төрле генотиплы гаметалар саны якынча бертигез булырга тиеш .

3. Аталанганда төрле генотиплы гаметаларның очрашу ешлыгы бертигез булырга тиеш.

4. Һәр буында очрый торган төрле генотиптагы затлар якынча бертигез яшәүчәнлеккә ия булырга тиеш.

Мәсь әләне чишегез:

• Нинди билге доминирлый?
• Ата-ана (Р) затларның генотиплары?
• Беренче буын гибридларының ( F 1 ) генотиплары?
• Икенче буын гибридларының (F 2 ) генотиплары?
• Әлеге кушылдыруда Мендель нең нинди законнары күзәтелә ?

P

F 1

F 2

1. Ата-ана затларның генотипларын билгеләгез. 2. Беренче буын затларының генотиплары һәм фенотиплары нинди? 3. Икенче буын гибридларының генотиплары һәм фенотиплары нинди?

х

P

?

?

F 1

?

F 2

?

?

?

?

Ата-ана затларның һәм беренче буын гибридларының генотипларын билгеләгез.

P

?

?

F 1

?

?

?

?

Генетикадан мәсьәләләр чишкәндә түбәндәге кагыйдәләрне истә тотарга кирәк:

• Әгәр бер билге буенча аерылып торган затларны үзара кушылдырудан бер генә төрле затлар барлыкка килсә, кушылдыруга алынган организмнар гомозиготалы булалар.

АА х аа

Аа

2. Әгәр бер төрле фенотиплы организмнарны кушылдырудан беренче буында таркалыш күзәтелсә, кушылдыруга алынган организмнар гетерозиготалы булалар.

Аа х Аа

1 АА : 2 Аа : 1 аа

3. Әгәр фенотиплары буенча аерылып торган ике организмны кушылдырудан 1 : 1 чагыштырмасында таркалыш күзәтелсә, кушылдыруга алынган организмнарның берсе гетерозигота (Аа), икенчесе ре ц ессив гомозигота (аа) була.

Аа х аа

1 Аа : 1 аа

Сүзлек

Признак – билге

Особь – зат

Моногибридное скре щивание – моногибрид кушылдыру

Гибриды первого поколения – беренче буын гибридлары

Закон единообразия гибридов первого поколения – беренче буын гибридларыны ң бертөрлелеге законы

Закон рас щепления – таркалу законы

Задания по теме

«Основные закономерности наследственности»

Часть А. Выберите один правильный ответ:

• Правило единообразия гибридов первого поколения проявиться, если генотип одного из родителей аа, а другого:

1. АВ

2. Ав

3. АА

4. аВ

Ответ: 3. АА

2. Как назвал Мендель признаки, не проявляющиеся у гибридов первого поколения

• Гетерозиготными
• Гомозиготными
• Рецессивными
• Доминантными

Ответ: 3. Рецессивными

3. При скрещивании гетерозиготной по одной паре признаков растения с гомозиготным доля гомозигот в потомстве составит

• 0%
• 25%
• 50%
• 100%

Ответ: 3. 50%

4. Определите генотип родительских растений гороха, если при их скрещивании образовалось 50% растений с желтыми и 50% - с зелеными семенами (рецессивный признак)

• АА х аа
• Аа х Аа
• АА х Аа
• Аа х аа

Ответ: 4. Аа х аа

5. В потомстве, полученном от скрещивания гибридов первого поколения, четверть особей имеет рецессивный признак, три четверти – доминантный – это формулировка закона

• Единообразия первого поколения
• Расщепления
• Независимого наследования
• Сцепленного наследования

Ответ: 2. Расщепления

6. Сколько видов гамет образуется у гомозиготных растений гороха при моногибридном скрещивании?

• Один
• Два
• Три
• Четыре

Ответ: 1. Один

7. Какой фенотип можно ожидать у потомства двух морских свинок с белой шерстью (рецессивный признак)

• 100% белые
• 25 % белых особей и 75% черных
• 50% белых особей и 50% черных
• 75% белых особей и 25% черных

Ответ: 1. 100% белые